Họ Trần Kẻ Lứ nổi tiếng trong làng hát ca trù

Họ Trần ở Yên Lý, nay thuộc xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu nổi tiếng nhiều đời về hát ca trù, đó từng quy tụ nhiều ca cụng lập thành Giáo phường nhà tơ đại hàng, chuyên đi hát trong các lễ hội đình đám lớn ở Nghệ An.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Họ Trần Kẻ Lứ nổi tiếng trong làng hát ca trù Họ Trần Kẻ Lứ nổi tiếng trong làng hát ca trùHọ Trần ở Yên Lý, nay thuộc xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu nổi tiếng nhiều đờivề hát ca trù, đó từng quy tụ nhiều ca cụng lập thành Giáo phường nhà tơ đại hàng,chuyên đi hát trong các lễ hội đình đám lớn ở Nghệ An. Họ Trần cũng nổi tiếng cóca công được đưa vào phủ chúa Trịnh hát và trở thành cung tần, làm vẻ vang chodòng họ và phường hát xứ Nghệ. Họ Trần ở Yên Lý, nay thuộc xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu nổi tiếngnhiều đời về hát ca trù, đó từng quy tụ nhiều ca cụng lập thành Giáo phường nhàtơ đại hàng, chuyên đi hát trong các lễ hội đình đám lớn ở Nghệ An. Họ Trần cũngnổi tiếng có ca công được đưa vào phủ chúa Trịnh hát và trở thành cung tần, làmvẻ vang cho dòng họ và phường hát xứ Nghệ. Mở đầu cho dòng họ Trần - Giáo phường ca trù được thờ làm Tổ sư là ôngTrần Đức Chính, húy Mập, thụy là Minh Trí, người ở thôn Thọ Trai, xã Vạn Phần,huyện Đông Thành, phủ Diễn Châu, di trú tại thôn Hướng Dương, xã Đào Hoa,nay thuộc xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu. Gia phả họ Trần “Trần gia - gia phả hệký” bằng chữ Nôm ghi về ông như sau:“Ngôi đầu lạc tịch hàng trước lệnh quan sangChầu đức nhạc Khải Công (?), lừng danh quản giápNgự chiếu giáo phường Tư Chính, đeo vẻ ngọc tín dưới sân.Nhiều đệ tử Lê Viên, trong phường có giáo mộc”. Ông Đức Chính xe duyên cùng bà Nguyễn Thị Nương, húy Quế, hiệu TừYên sinh ba trai, một gái. Ông Đức Lương (thứ ba) nối nghiệp ca công. Phả ghi:Ông Trần Đức Lương: húy Sửu, thụy Chân Chính, vinh phong Tham đốc thần VũTứ vệ quân vụ sự Kim Vinh hầu.“Có thói thác nhân cửu long quân tử.Nghề quản huyền tài cổ vũ phảng phất nghiệp tiêu nhânTrường lễ nhạc tiệc yến chỉnh chện ngôi toán trưởngNhiều thuở hội hè chén cúc, trọn đời ngẫm ngợi đào thơ” Ông Đức Lương kết duyên cùng bà họ Phạm, húy Vệ, hiệu Diệu Hộ, vinhphong Tự phu nhân, sinh được 9 người con, con gái trưởng là bà Trần ThịNghiêm:“Hình dung nhiễu vóc nguyệt vẻ sao, miệng cười đào hoa nở nụHoa vườn xuân vừa bén nhụy đã đứng vào tiền thế cấm cungPhúc nhà lộc nước đã dành lại nương đến đại thần thích phủ”. Bà Nghiêm được điều vào phủ ở Thượng Thư Nghiêm Quận Công hát vàthường phục vụ ở phủ chúa đức Hoằng tổ Dương Vương, tức chúa Trịnh Tạc. Từđây con gái họ Trần Kẻ Lứ lần lượt được vào cung phục vụ vua chúa, triều đìnhcác triều Lê Trung Hưng và được dự vào hàng vương thân, công tộc. Ông Trần Đức Toàn (con bà Nghiêm) húy Chỉnh, tự Chân Sức, ThụyKhánh Diên được sắc phong chánh đội trưởng, Hải Triều hầu. Bà Trần Thị Tề, lấy chồng huyện Siêu Loại, chức đội trưởng Khánh Trunghầu:Vin hải đường sênh phách,Được chầu yến múa oanh caĐủ trăm vẻ nghi dungCó vóc nhan sa cá nhảyBà Trần Thị Tường:Tóc lườn lượt đường mây non SởQuần mê mê tựa sóng sông TươngBước chân đi rạng ngời vóc ngọcĐường tỏ phím trúc, khúc hát cao sơnLấy chồng Biện Thượng quý hươngGọi ông Hội Hải về dòng Vương thân công tộc Bà Trần Thị Tửu lấy chồng là Kiểm tổng Trí Bảo hầu. Ông Trần Quang Viđược phong Cai hợp Tĩnh Yên Nam. Bà Trần Thị Sắc lấy chồng huyện Thanh Oailà Chánh Đội trưởng đội Nghiên Lộc.Bà Trần Thị Khoan, quí nữ vào phủ chúa hát và trở thành cung tần:Mười lăm dây phím khúc ngọc tranh, lò bốn biển giá nên bậc nhấtMười ba tuổi bén duyên Kim ốc, khắp sáu cung ngôi ở thứ tưPhò xe vàng hết Bắc sang Nam, tạc khoán sắt kìa sông nọ núiThánh Chúa rủ lòng yêu dấu, trao cho giọt máu cháu trờiĐóa hải đường càng thắm lại càng tươi, thêm được vẻ hương trời sắc nướcBề ngự buồng tiêu rèm quế, rỡ ràng trước vóc cam châuVõng bảy đòn tạc đầu rồng vàng tương chói chóiMệnh vinh hoa nước suối bàiNhà vinh hiển phong cha ấm mẹ ...Bà Trần Thị Thai :Khoe nhiều miệng ngọc mày ngàiThông lầu mấy đoạn cung loan khúc hạcTrước tiên triều chính Vương phủ giữ chức nội cungNay Hộ bộ Tả Thị lang ở ngôi á thất ... Do có nhiều công lao hát ở phủ chúa mà họ Trần được ban nhiều sắc phongcủa triều đình. Sắc năm Chính Hòa 11 (1690) cho cố Trần Đức Lương như sau:“Sắc: Đông Thành huyện, Vạn Phần xã cố Trần Đức Lương vi phụng thị vươngphủ Thị nội Cung tần Trần Thị Khoan thân sinh phụ, dự đắc phong ấm. Dĩ Kinhchỉ chuẩn ứng phong tặng Tham đốc chức, hầu tước, khả tặng phong Đặc tiến phụquốc Thượng tướng quân, Tham đốc Vũ Tứ vệ quân vụ sự Kim Vinh hầu. Cố sắc!Chính Hòa thập nhất niên, tam nguyệt, nhị thập nhật.Nghĩa là :Sắc cho cố Trần Đức Lương ở xã Vạn Phần, huyện Đông Thành, thân sinh củaTrần Thị Khoan - Thị nội cung tần Vương phủ, được dự phong ấm. Chuẩn theoKinh chỉ phong tặng chức Tham đốc, tước hầu, được phong tiếp Đặc tiến Phụquốc Thượng tướng quân, Tham đốc thần Vũ Tứ vệ quân vụ sự, Kim Vinh hầu.Nay sắc!Chính Hòa năm thứ 11 tháng 3 ngày 20 Cùng ngày, tháng, năm Chính Hòa 11 còn có một sắc phong cho Phan ThịVệ (mẹ Trần Thị Khoan) là Phu nhân Tham đốc Kim Vinh hầu, theo chức tướccủa chồng. ...