HỌC VIỆN CÔNG DÂN - KHẾ ƯỚC XÃ HỘI TOÀN TẬP - 4 QUYỂN - 5

Người làm luật biết rõ hơn ai hết rằng luật phải được thi hành và giải thích như thế nào. Có lẽ không thể có một hiến pháp nào tốt hơn hiến pháp cho phép kết hợp hai quyền lập pháp và hành pháp vào làm một;[b] nhưng chính sự kiện đó lại làm cho chính quyền không hữu hiệu trong nhiều trường hợp khác, chỉ vì có những việc phải được tách biệt thì lại bị lẫn lộn với nhau, và vì Nhà vua và Hội đồng Tối cao nhập lại thành một nhân vật, nên sẽ lập ra...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HỌC VIỆN CÔNG DÂN - KHẾ ƯỚC XÃ HỘI TOÀN TẬP - 4 QUYỂN - 5 Khế ước xã hội4Chính quyền dân chủ Người làm luật biết rõ hơn ai hết rằng luật phải được thi hành vàgiải thích như thế nào. Có lẽ không thể có một hiến pháp nào tốt hơnhiến pháp cho phép kết hợp hai quyền lập pháp và hành pháp vào làmmột;[b] nhưng chính sự kiện đó lại làm cho chính quyền không hữuhiệu trong nhiều trường hợp khác, chỉ vì có những việc phải được táchbiệt thì lại bị lẫn lộn với nhau, và vì Nhà vua và Hội đồng Tối caonhập lại thành một nhân vật, nên sẽ lập ra một chính quyền mà khôngcó chính quyền. Nếu kẻ làm luật lại là kẻ thi hành luật, đó là một điều không tốt;cũng không tốt nếu dân chúng không chú ý đến việc chung mà chỉquan tâm đến việc riêng. Không có gì nguy hiểm hơn ảnh hưởng củacác lợi ích riêng tư trong việc công, và sự lạm dụng luật pháp bởichính quyền ít tai hại hơn là sự thối nát của người làm luật, sự thối nátnày là một hậu quả không thể tránh được khi người làm việc công lạitheo đuổi tư lợi. Khi việc này xảy ra, quốc gia bị biến đổi từ trong bảnchất nên không thể nào sửa đổi gì được nữa. Một dân chúng mà khôngbao giờ lạm dụng quyền lực của chính quyền sẽ không bao giờ lạmdụng sự độc lập; một dân tộc mà tự cai trị tốt chính mình, thì sẽ khôngbao giờ cần có người cai trị. Nếu ta hiểu từ dân chủ theo đúng nghĩa của nó, thì chưa bao giờcó một nền dân chủ thật sự; và cũng sẽ không bao giờ có. Bởi vì điềunày trái với luật tự nhiên khi một số đông cai trị và một số ít bị cai trị.Thật là không thể tưởng tượng được rằng dân chúng luôn luôn tập họp[b] Rousseau muốn nói là một chính quyền như vậy sẽ hữu hiệu và nhậm lẹkhi cai trị. 93 Jean-Jacques Rousseaulại để dành thì giờ của họ cho việc công, và thật rõ ràng họ không thểtạo ra những ủy ban để thực hiện mục đích ấy mà cơ cấu hành chánhkhông bị thay đổi. Thật ra, tôi tin rằng ta có thể đưa ra một nguyên tắc như sau: khicác chức vụ của chính quyền được chia sẻ giữa nhiều cơ quan thìnhững cơ quan gồm ít người, trước sau gì cũng sẽ chiếm những quyềnlực cao nhất, chỉ vì họ ở trong một vị trí có thể giải quyết công việcnhanh chóng, và như thế, quyền lực tự nhiên rơi vào tay họ. Ngoài ra, một chính quyền như vậy phải bao hàm biết bao nhiêuđiều kiện khó khăn! Trước hết đó phải là một quốc gia nhỏ, trong đódân chúng có thể tập hợp lại một cách dễ dàng và mỗi người dân có cơhội làm quen với nhau; thứ hai, những phong tục tập quán rất giản dịđể tránh quá nhiều công việc và gây nên những vấn đề nan giải; sauđó cần có sự bình đẳng rộng rãi trong giai cấp xã hội và tài sản, nếukhông thì sự bình đẳng trong quyền lợi và quyền thế sẽ không tồn tại;sau hết, một xã hội có rất ít hay không có sự xa xỉ-vì xa xỉ hoặc là kếtquả của sự giàu có, hoặc nó làm cho sự giàu có trở nên cần thiết; sự xaxỉ làm hư hỏng ngay lập tức cả người giàu lẫn người nghèo: ngườigiàu hư vì lo tích lũy tài sản, người nghèo hư vì ham muốn sự giàusang; xa xỉ làm cho quốc gia vừa trở thành yếu nhược, lại vừa trở nênkiêu căng, đồng thời làm mất hết các công dân của quốc gia, vì một sốđã trở thành nô bộc của một số [người giàu có] khác, và làm cho tất cảcông dân chạy theo dư luận. Đó là lý do tại sao một tác giả nổi tiếng[c] đã lấy đức hạnh làm yếutố căn bản của nền Cộng Hòa; vì tất cả các điều kiện nêu trên đâykhông thể có được nếu không có đức hạnh. Nhưng vì không đặt rađược những sự khác biệt rõ ràng, nhà tư tưởng vĩ đại này thường thiếuchính xác, và đôi khi khó hiểu, và không thấy rằng, quyền tối thượngở đâu cũng giống nhau, và đây cũng là một yếu tố căn bản ở mọi quốc[c] Montesquieu, Tinh Thần Pháp Luật, Quyển 3, Chương 3. 94 Khế ước xã hộigia có cơ cấu vững chắc; thật ra, yếu tố căn bản này, cũng thay đổi ítnhiều tùy theo hình thức mà chính quyền được thiết lập. Thêm vào đó, không có chính quyền nào lại dễ bị nội chiến và xáotrộn nội bộ như chính quyền dân chủ hay chính quyền do đại chúnglập nên. Chỉ vì trong chính quyền dân chủ luôn luôn có một khuynhhướng mạnh mẽ để đổi sang thể chế khác, và nếu muốn duy trì thể chếdân chủ thì người dân phải luôn cảnh giác và can đảm để duy trì [thểchế chính trị này]. Khác hơn mọi thể chế chính trị, trong thể chế dânchú, người dân phải tự võ trang bằng sức mạnh và lòng trung thànhvới chế độ, và tự trong thâm tâm, xác tín mỗi ngày bằng lời nói của Bátước xứ Posen2 khi nói với Quốc hội Ba-Lan: Tôi chọn tự do trongnguy hiểm hơn là hòa bình trong nô lệ. Nếu có một quốc gia của các vị thần, thì quốc gia đó sẽ được cai trịtrong thể chế dân chủ. Một thể chế tuyệt hảo như vậy không thích hợpcho con người.[d]2 Bá tước xứ Posen, ông là thân phụ của Vua Ba-Lan và Quận công xứLorraine.[d] Chế độ dân chủ Rousseau phân tích trong chương này dựa trên mô hìnhdân chủ trực tiếp củ ...