HỘI CHỨNG CƯỜNG CHỨC NĂNG TUYẾN YÊN ( Hyperpituitarism)

Tuyến yên là một tuyến nội tiết nằm ở đáy não, trong hố yên, bao gồm thùy trước và sau. Hố yên là một hốc xương-xơ không dãn được, ở mặt trên thân xương bướm và dính với sàn não thất III bằng cuống yên. Trọng lượng trung bình tuyến yên 0,5 - 0,6 gram.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HỘI CHỨNG CƯỜNG CHỨC NĂNG TUYẾN YÊN ( Hyperpituitarism) HỘI CHỨNG CƯỜNG CHỨC NĂNG TUYẾN YÊN ( Hyperpituitarism)1. Đại cương về tuyến yên.1.1. Giải phẫu:Tuyến yên là một tuyến nội tiết nằm ở đáy não, trong hố yên, bao gồm thùy trước vàsau. Hố yên là một hốc xương-xơ không dãn được, ở mặt trên thân xương bướm vàdính với sàn não thất III bằng cuống yên. Trọng lượng trung bình tuyến yên 0,5 - 0,6gram. Liên quan hố yên với não:+ Phía trên: liên quan với thùy trán, não thất III, giao thị. Ngay phía trên có bểgiao thị chứa đầy dịch não tủy.+ Phía trước-dưới: gần với phần tận cùng hóc mũi và xoang bướm.+ Phía sau: liên quan với động mạch thân nền và các nhánh của nó ở sau mảnh tứgiác.+ Hai bên: liên quan đến các xoang hang trong đó có động mạch cảnh trong và cácdây thần kinh sọ, đặc biệt dây vận nhãn số III, IV và VI.Thùy trước có liên hệ chặt chẽ với vùng hạ đồi thông qua hệ thống cửa-hạ đồi-tuyến yên.1.2. Sinh lý học:Thùy trước và thùy sau tuyến yên tiết ra nhiều loại hormon với những chức năngsinh lý rất quan trọng đối với cơ thể. Các hormon tuyến yên được tiết ra bởi các tếbào khác nhau. Theo phân loại cũ, tế bào tiết của thùy trước tuyến yên bao gồm: tếbào ưa eosin, ưa bazơ và tế bào không bắt màu. Ngày nay, nhờ các phương phápnhuộm mới, phương pháp hoá miễn dịch và kính hiển vi điện tử có thể xác địnhđược tỷ lệ phần trăm các loại tế bào tiết ra từng loại hormon, cũng như kích thước,vị trí và khả năng bắt màu với các phương pháp nhuộm khác nhau.Bảng 12. Hormon thùy trước tuyến yên và tác dụng chính của từng loại. Tác dụng chính TT Hormon Tác dụng chung về sự trưởng thành của 1 Growth hormon (GH) cơ thể. hormon Kích thích tuyến thượng thận tiết2 Adrenocorticotropin (ACTH) steroid Thyroid stimulating hormon Kích thích tổng hợp và giải phóng3 hormon có iod của tuyến giáp. (TSH) stimulating hormon Nữ: phát triển và trưởng thành các nang4 Follicle trứng, xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt, (FSH). tiết estrogen. Luteinising (LH) - kích thích Nam: tạo tinh trùng, kích thích phát hoàng thể tố triển các nang tinh hoàn và tiền liệt tuyến (kích sinh hoàng thể tố). Kích thích tiết sữa bằng cách phát triển5 Prolactin các nang tuyến stimulating Kích thích tạo melanin6 Melanocyte hormon (MSH) - kích hắc tố. Một số hormon và yếu tố khác: 7 - Tác dụng trên chuyển hoá mỡ và - Lipotropin. ceton. - Erythropoietin - Yếu tố kích thích sinh sản hồng cầu. - Exophthalmos producing substance (EPS): yếu tố gây lồi mắt - Tác dụng gây lồi mắt.Bảng 13. Hormon thùy sau tuyến yên và tác dụng chính của từng loại. Tác dụng chính TT Hormon ADH - antidiuretic hormon- Điều tiết quá trình tái hấp thu nước ở ống 1 arginin vasopresin (hormon thận. chống lợi niệu). Co cơ tử cung và cơ các ống tiết của 2 Oxytocin (OT) tuyến vú.1.3. Điều hoà tiết hormon tuyến yên.Quá trình tổng hợp và giải phóng các hormon của tuyến yên được điều hoà bởi 2nhóm hormon của vùng dưới đồi: hormon giải phóng (releasing) và hormon ứcchế (inhibiting).Ngoài ra, đối với một số loại hormon còn có một cơ chế điều hoà khác chi phối, vídụ: các hormon tuyến giáp có tác dụng ức chế tiết TSH, c ơ chế kiểm soát ngượcnày là yếu tố chủ yếu của cơ thể điều hoà tiết TSH. Yếu tố cơ bản điều hoà tiếtADH là áp lực thẩm thấu và thể tích huyết tương.2. Cường chức năng tuyến yên.Tuyến yên bao gồm 2 thùy: trước và sau, có chức năng tổng hợp và giải phóngnhiều loại hormon quan trọng cho cơ thể. Cường chức năng tuyến yên được biểuhiện bằng những hội chứng thường là do tăng đơn độc một loại hormon nào đócủa tuyến, đôi khi cũng có thể do tăng đồng thời 2 hoặc nhiều loại hormon.2.1. Các hội chứng trong cường chức năng tuyến yên.Bảng 14. Hội chứng lâm sàng cường chức năng tuyến yên. Hội chứng hoặc bệnh Hormon < 25 tuổi - bệnh khổng lồ GH > 25 tuổi - bệnh to đầu chi Bệnh Cushing ACTH ...