Hội chứng ngừng thở khi ngủ

Hội chứng ngừng thở lúc ngủ là một bệnh lý thường gặp, gây nhiều biến chứng nguy hiểm và bệnh rất khó được tự phát hiện vì dấu hiệu ngừng thở chỉ xảy ra khi ngủ. Hội chứng ngừng thở khi ngủ (HCNTKN) là rối loạn đặc trưng bởi sự ngừng thở hoàn toàn khoảng 10 - 30 giây trong khi ngủ và nhiều hơn 30 lần/đêm dẫn tới tình trạng thiếu ôxy máu. Trước đây, HCNTKN thường ít được quan tâm. Nhưng ngày nay, cùng với sự phát triển y học, hội chứng này ngày càng được quan tâm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hội chứng ngừng thở khi ngủ Hội chứng ngừng thở khi ngủHội chứng ngừng thở lúc ngủ là một bệnh lý thường gặp,gây nhiều biến chứng nguy hiểm và bệnh rất khó được tựphát hiện vì dấu hiệu ngừng thở chỉ xảy ra khi ngủ. Hộichứng ngừng thở khi ngủ (HCNTKN) là rối loạn đặc trưngbởi sự ngừng thở hoàn toàn khoảng 10 - 30 giây trong khingủ và nhiều hơn 30 lần/đêm dẫn tới tình trạng thiếu ôxymáu. Trước đây, HCNTKN thường ít được quan tâm.Nhưng ngày nay, cùng với sự phát triển y học, hội chứngnày ngày càng được quan tâm và đạt được nhiều tiến bộtrong chẩn đoán và điều trị. Tuy nhiên ở Việt Nam,HCNTKN vẫn chưa được bệnh nhân, thầy thuốc hiểu biếtmột cách đầy đủ và chưa thực sự được quan tâm.Phân loại HCNTKNThông thường hội chứng ngừng thở khi ngủ (HCNTKN)gồm 3 loại:- Ngừng thở khi ngủ tắc nghẽn: biểu hiện sự ngừng luồngkhí thở do tắc nghẽn đường hô hấp trên nhưng các cử độnglồng ngực - bụng vẫn được duy trì.- Ngừng thở trung tâm: ít gặp, biểu hiện sự ngừng hoạtđộng điều khiển của trung tâm hô hấp, luồng khí qua miệngmũi ngừng lại và không có cử động lồng ngực và bụng. Hộichứng này gặp ở một số bệnh nhân có cấu trúc bất thườngcủa hệ thần kinh trung ương.- Ngừng thở hỗn hợp: kết hợp cả hai loại trên.Trong ba thể bệnh kể trên thì loại ngừng thở khi ngủ tắcnghẽn được nhiều người biết đến và cũng có tỉ lệ mắc caonhất, chiếm 84% trên tổng số người mắc HCNTKN. Loạingừng thở trung tâm chiếm khoảng 0,4%, loại hỗn hợpchiếm 15%. Trong khuôn khổ bài báo này chúng tôi sẽ tậptrung trình bày HCNTKN tắc nghẽn bởi đây là thể bệnhgặp nhiều nhất.Nguyên nhân HCNTKN tắc nghẽnỞ vùng hầu họng, có các tổ chức phần mềm xung quanhđường thở gồm: lưỡi, amidan, vòm miệng mềm, lưỡi gà.Các phần mềm này được các cơ vận động vùng hầu họngnâng đỡ. Khi ngủ say, các cơ này giãn ra làm hẹp đườngthở gây ra tiếng ngáy, cũng có khi làm tắc đường thở gâyngừng thở. Nếu bệnh nhân ngừng thở, nồng độ ôxy trongmáu giảm xuống, nồng độ khí cacbonic tăng lên kích thíchnão gây phản xạ thở trở lại. Khi đó bệnh nhân sẽ tỉnh ngủchốc lát, các cơ ở họng được kích thích co cơ làm đườngthở nới rộng ra và đường thở lại được lưu thông. Sau mộtkhoảng thời gian, giấc ngủ sâu hơn, các cơ lại giãn và lạigây hẹp đường thở, xuất hiện tiếng ngáy rồi lại bị ngưngthở. Cứ thế quy trình lặp đi lặp lại nhiều lần trong suốt thờigian ngủ. Phần lớn những người ngủ ngáy không tự biết dùcó thể suốt đêm bị lặp đi lặp lại, mỗi giờ 10 lần hoặc nhiềuhơn. Thường chỉ có người thân nói cho họ biết là khi ngủhọ đã ngáy to và thỉnh thoảng lại ngừng thở rồi lại thấy thởlại.HCNTKN có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặpnhất ở lứa tuổi trung niên, tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi, namgặp nhiều hơn nữ. Những người có nguy cơ cao bị mắc hộichứng ngừng thở khi ngủ tắc nghẽn là:- Béo phì: có nguy cơ gấp 3 lần người bình thường.- Đối tượng có bất thường về đường hô hấp trên như:Amidan quá phát, khẩu cái mềm và lưỡi gà quá lớn, lưỡilớn và dày, hàm nhỏ, hàm ra sau, xương móng thấp hơnbình thường...- Tiền sử nghiện rượu, dùng thuốc an thần, thuốc gâynghiện, trong gia đình có người mắc hội chứng ngừng thởkhi ngủ…- Đối tượng mắc bệnh đái tháo đường, suy giáp…Tác hại của HCNTKN tắc nghẽnHCNTKN được coi là một bệnh lý nguy hiểm, vì nó làmgiảm đột ngột lượng ô xy trong máu. Khi ô xy trong máugiảm đột ngột gây tăng huyết áp và tạo ra gánh nặng cho hệtim mạch. Khoảng một nửa số người bị HCNTKN tắcnghẽn sẽ mắc bệnh cao huyết áp, và có nguy cơ xuất hiệnbiến chứng đột quỵ (tai biến mạch máu não) và suy tim.HCNTKN làm cho bệnh nhân không thể ngủ ngon bìnhthường, vì não bộ bị đánh thức lặp đi lặp lại nhiều lần trongđêm (chính người bệnh cũng không cảm nhận được). Dovậy ban ngày sẽ buồn ngủ, mệt mỏi và dễ bị kích thích.Bệnh nhân tỉnh dậy với cảm giác đau đầu, khó tập trung tưtưởng, giảm ham muốn tình dục. Nhiều khi người bệnh tựthấy mình ngủ thiếp đi trong lúc đang xem truyền hình,hoặc thậm chí khi đang lái xe. Người bị chứng ngừng thởkhi ngủ bị tai nạn giao thông nhiều hơn người bình thườnggấp 3-5 lần.Chẩn đoánVới những đối tượng nghi ngờ có hội chứng ngừng thở khingủ do tắc nghẽn cần phải hỏi bệnh sử và thăm khám lâmsàng cẩn thận. Chẩn đoán hội chứng ngừng thở khi ngủ tắcnghẽn không khó vì các triệu chứng điển hình và các yếu tốnguy cơ thường rõ rệt. Một trong những dấu hiệu thườnggặp nhất là bệnh nhân có tiền sử ngủ ngáy nhiều năm, ngáyto, có cơn ngừng thở ban đêm, thở phì phò, thở hổn hển vàocuối thời kỳ ngừng thở, tiếng ngáy thường giảm khi bệnhnhân nằm nghiêng. Người bệnh thường không biết mình cóvấn đề khi ngủ và tình trạng nặng của nó, người ngủ chungvà người trong gia đình thường là người phát hiện được cáctriệu chứng này của bệnh nhân.Các đối tượng được nghi ngờ mắc HCNTKN trên lâm sàngsẽ được đo đa ký giấc ngủ hay đo đa ký hô hấp. Nếu số lầnngừng thở trên 30 lần/đêm thì chẩn đoán bị HCNTKN vàcũng dựa vào kết quả xét nghiệm này đánh giá mức độnặng c ...