Hội chứng suy chức năng tuyến yên

Suy chức năng tuyến yên là tình trạng thiếu hụt một phần hay toàn thể các hormon do thùy trước và thùy sau tuyến yên tiết ra. Suy giảm toàn thể hoặc phần lớn các hormon của tuyến yên gọi là suy chức năng tuyến yên toàn bộ (panhypopituitarism). Bảng 15. Hội chứng lâm sàng của suy tuyến yên Giảm hormon GH ACTH TSH FSH và LH Prolactin ADH Lùn tuyến yên Suy chức năng thượng thận Suy chức năng tuyến giáp Suy chức năng sinh dục Không tiết sữa Đái tháo nhạt trung ương tiết Biểu hiện lâm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hội chứng suy chức năng tuyến yên Hội chứng suy chức năng tuyến yên1. Định nghĩa.Suy chức năng tuyến yên là tình trạng thiếu hụt một phần hay to àn thể cáchormon do thùy trước và thùy sau tuyến yên tiết ra.Suy giảm toàn thể hoặc phần lớn các hormon của tuyến yên gọi là suy chức năngtuyến yên toàn bộ (panhypopituitarism).Bảng 15. Hội chứng lâm sàng của suy tuyến yên Giảm tiết Biểu hiện lâm sàng hormon Lùn tuyến yên GH Suy chức năng thượng thận ACTH Suy chức năng tuyến giáp TSH Suy chức năng sinh dục FSH và LH Không tiết sữa Prolactin Đái tháo nhạt trung ương ADH2. Suy thùy trước tuyến yên.2.1. Nguyên nhân:+ U tuyến yên hoặc cận tuyến yên.Đa số các trường hợp u tuyến yên là lành tính, hay gặp ở thùy trước tuyến yên.Carcinoma tuyến yên rất hiếm gặp, có thể là do di căn từ hệ thần kinh hoặc bênngoài hệ thần kinh đến.+ Chấn thương vùng đầu.+ Nhồi máu tuyến yên. - Hoại tử tuyến yên sau nhiễm khuẩn, hậu sản nặng (bệnh Simmonds). - Hoại tử tuyến yên sau đẻ - postpartum pituitary necrosis (Sheehan’ssyndrome).+ Xâm nhiễm (infiltrations): sarcoidosis, tế bào Langerhans; haemochromatosis;histiocytosis - bệnh tổ chức bào (mô bào)-Hand-Schuller-Christian.+ Nhiễm khuẩn: lao, áp xe, giang mai.+ Hậu quả sau điều trị: phẫu thuật qua xương bướm, xạ trị.+ Miễn dịch: viêm tuyến yên thâm nhiễm lympho ở phụ nữ mang thai hoặc sausinh.+ Vô căn (không rõ nguyên nhân). Bệnh có tính chất gia đình với kích thước hốyên có thể hẹp, bình thường hoặc rộng.2.2. Triệu chứng lâm sàng:Các triệu chứng lâm sàng của suy thùy trước tuyến yên có thể gây ra do chèn épcủa khối u, song chủ yếu là do sự thiếu hụt các hormon do tuyến yên tiết ra.Các triệu chứng và dấu hiệu rất đa dạng song các triệu chứng do thiếu hụt hormonhướng sinh dục là những biểu hiện xuất hiện sớm, thường gặp ở cả hai giới, tiếpđến là những triệu chứng do giảm hormon hướng tuyến giáp (TSH); hormonhướng thượng thận (ACTH), rồi đến prolactin. Sự thiếu hụt hormon tăng trưởng(GH) là biểu hiện thông thường nhất nhưng khó phát hiện trên lâm sàng ở ngườilớn.2.2.1. Triệu chứng cơ năng:Các biểu hiện liên quan đến sự thiếu hụt hormon do thùy trước tuyến yên tiết ra:+ Thiếu hụt hormon hướng sinh dục ở nữ gây suy sinh dục, giảm gonadotropinbiểu hiện bằng thiểu kinh, vô kinh, hay đi kèm với sút cân, căng thẳng tâm lý. Ởnam thì giảm libido và/hoặc bất lực trong hoạt động tình dục.+ Thiếu hụt TSH gây ra suy tuyến giáp tiên phát, nhưng thường biểu hiện ở mứcđộ nhẹ, tuy nhiên thường không có bướu giáp to và phù niêm trước xương chày.+ Thiếu hụt ACTH gây ra nhiều triệu chứng cơ năng như mệt mỏi, buồn nôn, nôn,chán ăn, hạ huyết áp tư thế đứng. Đây là những biểu hiện xảy ra do suy thượngthận tiên phát (bệnh Addison), tuy nhiên ít khi có trụy tim mạch.+ Thiếu hụt GH có thể gây ra hạ đường huyết. Bệnh nhân bị bệnh đái tháo đ ườngtýp 1 nếu bị suy tuyến yên thì nhu cầu về insulin giảm.+ Thiếu hụt prolactin gây ra không tiết sữa sau khi sinh.2.2.2. Triệu chứng thực thể.- Đa số bệnh nhân không sút cân, đôi khi hơi mập, có thể liên quan đến suy tuyếngiáp tiên phát.- Da và niêm mạc mịn, mỏng, nhợt nhạt với nhiều nếp nhăn nhỏ quanh mắt,miệng. Hố nách khô, nhẵn, không ra mồ hôi. Mất sắc tố da ở những vùng có sắc tốtự nhiên như đầu vú, bộ phận sinh dục.- Lông ở vùng sinh dục rụng, thưa dần hoặc không có. Ở nữ giới có teo tuyến sữavà bộ phận sinh dục ngoài. Ở nam giới, tinh hoàn nhỏ đi hoặc teo, râu mọc thưa,giảm tình dục (libido), bất lực.- Hạ huyết áp tư thế đứng, nhịp tim chậm.- Giảm trương lực cơ, phản xạ gân xương giảm hoặc mất.- Các bất thường về thần kinh, mắt có thể có hoặc không có tùy thuộc vào các tổnthương tuyến yên có lan rộng hay không.2.3. Triệu chứng cận lâm sàng.+ Xét nghiệm thường quy có thể thấy thiếu máu nhược sắc. Thiếu ACTH dẫn đếntăng tính mẫn cảm đối với insulin gây giảm glucose máu lúc đói và natri máu.+ Điện tâm đồ có điện thế thấp.+ Định lượng nồng độ các hormon tuyến yên (như TSH, ACTH, FSH và LH, GH,prolactin) có thể thấp.+ Giảm nồng độ hormon tuyến giáp chủ yếu là T4, độ tập trung 131I của tuyến giápgiảm.+ Thiếu ACTH dẫn đến giảm nồng độ cortisol huyết tương, giảm 17cetosteroid vàcortisol tự do trong nước tiểu.+ Thiếu hụt FSH và LH dẫn đến giảm 17bestradiol và progesteron huyết tương ởnữ giới, ở nam giới giảm testosteron huyết t ương và 17cetosteroid, số lượng vàchất lượng tinh trùng. Testosteron là chỉ số rất nhạy để đánh giá tình trạng suythùy trước tuyến yên ở cả 2 giới. Testosteron giảm rõ ở bệnh nhân nữ trong suythùy trước tuyến yên có liên quan đến giảm chức năng buồng trứng và thượngthận.Tuy vậy, cần phân biệt với giảm nồng độ các ho ...