Hội nghị khoa học - Giảng viên, học viên, sinh viên năm 2023 (Tập 3): Phần 2

Tiếp nội dung phần 1, Kỷ yếu hội nghị khoa học "Giảng viên, học viên, sinh viên năm 2023 (Tập 3)" Phần 2 trình bày các nội dung như Ngồi khóc trên cây của Nguyễn Nhật Ánh dưới góc nhìn phê bình sinh thái; Ứng dụng phê bình sinh thái trong dạy học văn học nhà trường phổ thông; Nhân vật nữ trong tiểu thuyết đàn bà của Lý Lan từ góc nhìn giới;...Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hội nghị khoa học - Giảng viên, học viên, sinh viên năm 2023 (Tập 3): Phần 2 NGỒI KHÓC TRÊN CÂY CỦA NGUYỄN NHẬT ÁNH DƯỚI GÓC NHÌN PHÊ BÌNH SINH THÁI Nguyễn Thị Vân Anh 1 1. Lớp CH22VH01, Trường Đại học Thủ Dầu MộtTÓM TẮT Trong bức tranh về toàn cảnh xã hội ở thế kỷ hiện đại, bên cạnh các vấn đề được mọingười quan tâm như bình đẳng giới, nữ quyền, xu hướng tính dục,... song song với đó, vấn đềsinh thái cũng đã nổi lên và trở thành một trong những thách thức hàng đầu. Trước thực trạngbiến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường trầm trọng, chúng ta cần phải gióng lên hồi chuông cảnhtỉnh để con người một lần nữa nhìn lại chính mình, lắng nghe tiếng nói từ mẹ trái đất để thayđổi một tương lai tốt đẹp hơn. Do đó, văn học cũng chuyển mình tương ứng để theo kịp với tiếnđộ biến đổi của thời đại. Phê bình sinh thái đến với Việt Nam như hòa mình chung vào mốiquan tâm của toàn cầu. Dưới sự ảnh hưởng của phê bình sinh thái, những tác phẩm truyềnthống viết về thiên nhiên, lấy thiên nhiên làm nguồn cảm hứng sáng tác bắt đầu được nhìn nhậnlại qua lăng kính của phê bình sinh thái. Truyện dài Ngồi khóc trên cây của Nguyễn Nhật Ánhlà minh chứng cho lời thì thầm của mẹ thiên nhiên. Trong câu chuyện, các nhân vật được thiênnhiên tưới tắm, nuôi dưỡng, dắt tay họ để vượt qua giông bão của cuộc đời. Ở trong vòng taycủa “mẹ” họ như tìm lại được phần hồn tưởng chừng như đã mất của chính mình. Từ khóa: Ngồi khóc trên cây, Nguyễn Nhật Ánh, Phê bình sinh thái, thiên nhiên.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Bước vào thế kỷ XXI, một thế kỷ được nhận định là đã đạt được khá nhiều những thànhtựu vượt bậc về khoa học và công nghệ, nhờ những thành tựu đó mà tốc độ tăng trưởng về mọimặt (kinh tế, giáo dục, chính trị,...) ở các quốc gia trên thế giới cũng được phát triển. Tuy nhiên,loài người cũng đang phải đối mặt với những hệ lụy do chính họ mang lại, một trong nhữngđiều đáng lo ngại chính là sự hủy hoại nghiêm trọng của môi trường sinh thái. Trong cuốn C.Mác và Ph.Ăng-Ghen Toàn tập, tập 20 Ph. Ăng-ghen cũng đưa ra lời cảnhbáo về sự trả thù từ môi trường như sau: “Tuy nhiên chúng ta không nên quá tự hào về nhữngthắng lợi của chúng ta đối với giới tự nhiên. Bởi vì cứ mỗi lần chúng ta đạt được một thắng lợi,là mỗi lần giới tự nhiên trả thù lại chúng ta. Thật thế, mỗi thắng lợi, trước hết là đem lại chochúng ta những kết quả mà chúng ta hằng mong muốn, nhưng đến lượt thứ hai, lượt thứ ba, thìnó lại gây ra những tác dụng hoàn toàn khác hẳn, không lường trước được, những tác dụngthường hay phá hủy tất cả những kết quả đầu tiên đó” (C.Mác và Ph.Ăng-Ghen, 1994.tr 654).Con người không thể ngờ được rằng, hơn 100 năm sau lời cảnh báo đó đã trở thành lời tiên trisấm truyền không dành riêng cho bất kỳ một quốc gia, một lãnh thổ nào cả, mà nó được dànhchung cho toàn nhân loại trên thế giới. 518 Phê bình sinh thái xuất hiện đầu tiên ở Anh và Mỹ vào những năm cuối của thế kỷ XX.Trong bối cảnh khủng hoảng trầm trọng từ môi trường, con người một lần nữa buộc phải nhìnnhận lại vấn đề sinh thái để nhanh chóng đưa ra thái độ và hành động nhằm quyết định sự sốngcòn cho nhân loại. Phê bình sinh thái ra đời như một phản ứng tích cực của con người góp phầncải thiện tình trạng môi trường đang ngày một xấu đi. Ban đầu, sinh thái học chỉ đơn giản là bộmôn khoa học tự nhiên dùng để nghiên cứu sinh vật học. Sinh thái chỉ một trạng thái sinh tồncủa tất cả các sinh vật trên trái đất, nghiên cứu mối quan hệ giữa chúng với nhau hay mối quanhệ của chúng và môi trường. Lớn dần theo tính cấp bách của vấn đề sinh thái toàn cầu, phạm viphản ánh sinh thái học đã có những thay đổi hoàn toàn. Thay vì chỉ thuộc phạm trù khoa học tựnhiên như trước, ngày nay sinh thái học đã bao gồm cả những lĩnh vực khoa học tự nhiên vàkhoa học xã hội. Sinh thái học được mở rộng theo nghĩa là chỉ thái độ sống của con người vàcả những hành động thiết thực để bảo vệ môi trường. Trong văn học, mục đích chung của phêbình sinh thái là nghiên cứu mối quan hệ giữa môi trường tự nhiên và con người được đặt trongmột chỉnh thể sinh thái. Ở Việt Nam bước đầu tiếp nhận lối phê bình này vào năm 2010 trở lạiđây. Việt Nam đã ý thức được rằng mình cũng trở thành một trong những quốc gia đang phảihứng chịu sự ảnh hưởng trầm trọng từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Theo Cheryll Glotfelty giáo sư khoa học và môi trường trong lời giới thiệu cho tuyển tậpThe Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology (Cheryll Glotfelty, 1996) đã đưa ramột khái niệm đơn giản và rõ ràng về phê bình sinh thái, đó chính là khoa học nghiên cứu mốiquan hệ giữa khoa học và môi trường tự nhiên. Qua định nghĩa bà đã chỉ ra sứ mệnh của phêbình sinh thái chính là ...