Insulin: Những thận trọng cần thiết

Insulin: Những thận trọng cần thiếtHiểu biết về insulin nội sinh và cách bổ sung insulin chữa bệnh Là hormone do tế bào beta tuyến tụy tiết ra. Cấu trúc polypeptid, gồm 51 acid amin, kết hợp lại thành 2 chuỗi peptid, nối với nhau qua cầu nối disulfua. Proinsulin là tiền thân của insulin, được chuyển hóa thành insulin bởi enzyme prohormone covertase, qua nhiều khâu phức tạp, dưới sự mã hóa của gen INS. Trong cơ thể, insulin tồn tại dưới dạng dự trữ gồm 6 phân tử insulin kết hợp với nhau (hexa-insulin) và chuyển thành dạng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Insulin: Những thận trọng cần thiết Insulin: Những thận trọng cần thiếtHiểu biết về insulin nội sinh và cách bổ sung insulin chữa bệnhLà hormone do tế bào beta tuyến tụy tiết ra. Cấu trúc polypeptid, gồm 51 acid amin, kếthợp lại thành 2 chuỗi peptid, nối với nhau qua cầu nối disulfua. Proinsulin là tiền thâncủa insulin, được chuyển hóa thành insulin bởi enzyme prohormone covertase, qua nhiềukhâu phức tạp, dưới sự mã hóa của gen INS. Trong cơ thể, insulin tồn tại dưới dạng dựtrữ gồm 6 phân tử insulin kết hợp với nhau (hexa-insulin) và chuyển thành dạng hoạtđộng chỉ gồm một phân tử insulin (monoinsulin). Khi tiêm insulin từ bên ngoài vào cơthể, tức là cung cấp một dạng insulin hoạt động, nên sẽ có hiệu lực ngay (khoảng 30 phútsau khi tiêm) còn khi đưa insulin kết hợp với một chất khác như kẽm để tạo thành hỗndịch thì phải có thời gian để insulin giải phóng ra khỏi hỗn dịch mới hoạt động được, gọilà loại insulin có tác dụng chậm kéo dài.Insulin nội sinh điều hòa glucose làm cho glucose - máu luôn ở trong một ngưỡng sinh lýổn định, theo các cơ chế sau:- Đưa glucose từ máu đến các cơ quan, để tạo ra năng lượng hoạt động.- Chuyển glucose thành dạng glycogen dự trữ trong gan. Khi cần, gan sẽ chuyểnglycogen thành glucose và insulin sẽ ức chế làm cho quá trình tạo ra glucose từ gan chỉ ởmức thích hợp.- Tăng tổng hợp chất béo.- Tăng sự hấp thu acid amin và giảm sự phân giải protein.- Giảm việc tạo thành glucose từ các chất không phải là đường.Người mắc đái tháo đường (ĐTĐ) týp I không sản xuất được insulin nội sinh (do tuyếntụy bị thoái hóa) thì đưa insulin từ bên ngoài vào thay thế và insulin thay thế này sẽ thựchiện đầy đủ các chức năng này để kiểm soát đường huyết (ĐH).Các dạng chế phẩm insulinInsulin có nhiều dạng chế phẩm, mỗi nhóm chế phẩm có một số đặc tính:- Nhóm khởi phát hiệu lực nhanh (30 phút) đạt nồng độ đỉnh sau 2 - 4 giờ, kéo dài hiệulực sau 6 - 8 giờ như- actrapid HM Ge (II) hay insulin injection regular (R).- Nhóm khởi phát hiệu lực nhanh hay trung bình (từ 30 - 90 phút hay 120 phút), đạt nồngđộ đỉnh sau 4 - 5 giờ, thời gian hiệu lực kéo dài 24 giờ như: hỗn dịch insulin - isophan,hỗn dịch kẽm insulin.- Nhóm khởi phát hiệu lực chậm sau 4 - 6 giờ, đạt nồng độ đỉnh sau 8 – 20 giờ, thời gianhiệu lực kéo dài 48 giờ như insulin kẽm hỗn dịch trải rộng, Trong các hỗn dịch nói trên,kẽm hay isophan làm cầu nối, kết hợp các phân tử insulin lại với nhau, sau đó giải phóngdần insulin ra dưới dạng đơn phân tử để có hiệu lực.Các tai biến do dùng insulinTai biến do chủ quan người dùng- Tiêm quá liều insulin (để phòng ngừa tăng ĐH hay do nhầm lẫn).- Không thực hiện đúng chế độ ăn, lao động, luyện tập: nếu ăn nhiều, glucose hấp thu vàomáu nhiều mà vẫn dùng liều insulin như cũ thì sẽ không đủ để kiểm soát ĐH, glucose -máu tăng.Ngược lại, nếu ăn chậm hay bỏ ăn mà vẫn dùng liều insulin như cũ thì insulin sẽ thừa,glucose - máu sẽ giảm xuống dưới ngưỡng bình thường gọi là hạ ĐH.Tương tự như thế, nếu làm việc luyện tập tăng lên thì lượng glucose tiêu hao nhiều,nhưng vẫn dùng liều insulin như cũ thì glucose máu giảm xuống dưới ngưỡng gọi là hạĐH. Như vậy, liều dùng insulin lệ thuộc rất nhiều vào chế độ ăn, lao động, luyện tập.Tai biến do bị kèm thêm một số bệnh: bị bệnh tuyến thượng thận, tuyến giáp,tuyến yên,nhiễm khuẩn sẽ làm giảmĐH. Bị sốt cao sẽ làm tăng ĐH. Trongthời gian dùng thuốc, cầnkhám địnhkỳ, để khi mắc thêm các bệnh mới, thầythuốc phát hiện và điều chỉnh liều.Tai biến do phối hợp thuốc: trong một số trường hợp ĐTĐ týp II, thầy thuốc có cho phốihợp dùng thuốc ĐTĐ týp II với insulin. Phối hợp này nhằm mục đích kết hợp hiệu nănghạĐH của 2 loại thuốc, tăng hiệu năng kiểm soát ĐH. Thầy thuốc đã tính kỹ về liều lượngmỗi loại để mức tăng hiệu năng này không làm hạ ĐH xuống dưới ngưỡng cần thiết. Tuynhiên, khi dùng thuốc dưới dạng phối hợp, thường dễ xảy ra hạ ĐH (do dùng sai liều, dokhông tuân thủ chế độ ăn uống, lao động, luyện tập).Tai biến do tương tác thuốc: thuốc làm tăng hiệu lực insulin gây hạ ĐH gồm: các dẫnchất salicylic (như aspirin), sulfamid, chẹn thụ thể beta-2, ức chế men chuyển, IMAO,thuốc ức chế chức năng tuyến tụy. Thuốc làm giảm hiệu lực insulin làm tăng ĐH gồm:thuốc ngừa thai, hormone tuyến giáp, corticoid, thuốc trị lao isoniazid, thuốc chống mỡmáu niacin, thuốc cường giao cảm. Cần tránh dùng insulin với các thuốc trên, nếu vì cầnthiết phải dùng thì phải có sự chỉ định và điều chỉnh liều của thầy thuốc.Những chú ý với loại insulin hítĐây là loại thuốc sinh học thế hệ mới. Khởi phát tác dụng nhanh, đạt hiệu lực tối đa sau 2giờ, thời gian hiệu lực chỉ trong 6 giờ, đặc biệt là dùng dưới dạng hít, nên thuận lợi cả vềmặt hiệu lực kiểm soát ĐH lẫn cách dùng. Tuy nhiên cần lưu ý: với người ĐTĐ cần dùngloại insulin tiêm có hiệu lực kéo dài thì loại insulin hít này không thay thế được hoàntoàn loại tiêm. Cho đến nay, độ an toàn của thuốc chưa được nghiên cứu kỹ, nên chư ...