Kể chuyện danh nhân Việt Nam (Tập 3): Phần 2

Tập 3 của bộ sách Kể chuyện danh nhân Việt Nam mang tên Danh nhân khoa học Việt Nam. Trong phần này của ebook, chúng ta sẽ được biết về Hoàng Xuân Hãn: Bộ óc bách khoa của Việt Nam thế kỷ XX, Phạm Ngọc Thạch: Người sáng chế BCG chết để phòng lao, Tạ Quang Bửu: Nghiên cứu khoa học không mệt mỏi, Tôn Thất Tùng: Phát minh phương pháp cắt gan có quy phạm,…và nhiều nhân vật nữa sẽ được đề cập trong ebook này. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kể chuyện danh nhân Việt Nam (Tập 3): Phần 2 TẬP 3: DANH NHÂN KHOA HỌC VIỆT NAM HOÀNG XUÂN HÃN Bộ óc bách khoa của Việt Nam thế kỷ XX Năm 1922, trời còn tối mịt. Gió thổi lạnh buốt xương. Những cậu học trò trường Quốc học Vinh đang cuộn tròn như con sâu nằm trong chăn ấm. Bỗng ngoài phòng nội trú vang lên tiếng guốc lộc cộc đi dọc hành lang và tiếng ngâm Kiều ngân nga... Lại trò Hãn chứ còn ai nữa. Cứ đúng năm giờ sáng, bất kể trời mưa hay nắng, trò Hãn đã thức dậy. Gặp lúc trời rét thì cậu trùm chăn kín mít, vừa đi vừa học bài! Dù chưa được bạn bè tặng cho biệt hiệu “học bài như cuốc kêu mùa hè”, nhưng Giáo sư Hoàng Xuân Hãn trò Hãn đã nổi tiếng ở trường Vinh (1908-1996) là người chăm học và học rất giỏi. Sức học của cậu học trò này giúp cậu về sau trở thành một nhân vật lỗi lạc ở nhiều lĩnh vực, “hiện thân của bộ óc bách khoa Việt Nam ở thế kỷ XX này” như nhiều người đã khẳng định. (Những gương mặt trí thức NXB Văn hóa thông tin - Hà Nội - 1998). Sau khi ông mất, việc xuất bản bộ sách La Sơn Yên Hồ Hoàng Xuân Hãn 139 BỘ SÁCH KỂ CHUYỆN DANH NHÂN VIỆT NAM (3 tập - NXB Giáo Dục 1998) được báo chí Việt Nam ghi nhận là một trong những sự kiện quan trọng của đời sống văn hóa năm 1998. Hoàng Xuân Hãn sinh ngày 8/3/1908 tại thôn Yên Phúc, làng Yên Hồ, huyện La Sơn (Hà Tĩnh) là con trai của tú tài Hán học Hoàng Xuân Ức và bà Lê Thị Âu. Từ thuở nhỏ, ông học chữ Hán và chữ Quốc ngữ tại gia đình. Sau đó, từ năm 1917 đến 1926 ông học tại trường Quốc học Vinh – trừ một năm (1921-1922) phải chuyển ra học ở Thanh Hóa. Ý thức nghiên cứu về khoa học, học thuật đã đến với ông từ những năm tháng này – năm tháng mà học trò người Việt chỉ được học bằng tiếng Pháp, còn tiếng Việt thì chỉ là một thứ... ngoại ngữ! “Từ khi vào các trường Vinh (1917) hay Hà Nội (1927), tôi đã sớm nhận thấy hoàn toàn thiếu phần “quốc học” và càng lên càng thấy phần quốc học suy đồi, anh em ít người chú tâm, đến cả thầy giáo cũng vừa non nớt vừa uể oải. Tôi lại nhận thấy rằng nếu tiếng mình thiếu phần tối thiểu về khoa học, thì dân ta không thể có những lý luận chính xác nghiêm túc và những kiến thức “cách tri” không thể truyền bá vào tập quán dân ta, chỉ quen với từ chương mơ hồ, luộm thuộm”. Do sớm ý thức như thế nên gần hai mươi năm sau ông đã hoàn thành một tác phẩm độc đáo mà chúng ta sẽ nhắc đến ở phần sau. Nói điều này để thấy rằng nghiên cứu học thuật không phải đợi lúc tốt nghiệp ra trường mới bắt tay vào, mà người ta cũng có thể để tâm nghiên cứu từ lúc còn đi học. Trường hợp Hoàng Xuân Hãn là một ví dụ. Năm 18 tuổi (1926), ông là học sinh đầu tiên của trường Quốc học Vinh đậu thủ khoa kỳ thi Thành Chung toàn Trung kỳ. Sau đó, ông ra Hà Nội học trung học ở trường Bưởi tương đương với lớp 10 bây giờ. Trong thời gian này, ông tự học để lấy bằng tú tài Pháp. Qua năm sau, ông chuyển qua học lớp đệ nhất ban toán của trường Albert Sarraut. Năm 20 tuổi, ông đậu xuất sắc tú tài Pháp và sang Pháp học tiếp. Để mừng Hoàng Xuân Hãn và những vị tú tài tân khoa đầu tiên của xứ Nghệ theo chế độ khoa cử mới, ông nghè Phạm Liệu và ông Hoàng giáp Nguyễn Khắc Niệm (thân sinh học giả Nguyễn Khắc Viện) lúc bấy giờ là Tổng đốc và Án sát tỉnh Nghệ An có viết tặng câu đối (Hoàng Xuân Hãn dịch): 140 TẬP 3: DANH NHÂN KHOA HỌC VIỆT NAM Hồng Lam chung đúc, từ trước nhiều tài, vui nói tân khoa về cựu tộc; Âu Á văn minh, đến nay đồng hóa, hãy đem cờ đỏ dẫn thanh niên. Không ngờ câu cờ đỏ (xích xí) là dẫn theo tích Hán Cao Tổ đời xưa bên Trung Quốc lại ứng vào đời ông sau này. Sang Pháp từ năm 1928, Hoàng Xuân Hãn đã học Toán cao cấp, Toán đặc biệt ở Lycée Saint Louis (Paris). Hai năm sau, ông thi đậu vào Trường Cao đẳng Sư phạm và Trường Bách khoa nhưng ông chọn học Bách khoa và bắt đầu biên soạn cuốn Danh từ khoa học. Sức học của ông thật khủng khiếp. Năm 26 tuổi ông đậu Kỹ sư cầu cống, 27 tuổi đậu Cử nhân Toán, 28 tuổi đậu Thạc sĩ Toán và là một trong những người Việt Nam đầu tiên có được bằng này. Từ năm 1936 (28 tuổi), ông trở về nước dạy Trung học đệ nhị cấp ở trường Bưởi. Ông cho biết: “Năm 1936, tôi về dạy toán ở trường Bưởi cũ, nhưng nay đã đổi ra loại Lycée với hoàn toàn chương trình trung học Tây. Vấn đề giáo dục không thể gắn liền với vấn đề quốc học nữa. Nhưng tôi vẫn tiếp tục công việc lập Danh từ khoa học. Không bao lâu cuộc chiến tranh Âu châu bùng nổ, binh đội Pháp đầu hàng, quân Nhật vào Đông Dương. Phần lớn trí thức trẻ Việt Nam liền thấy vận mệnh đất nước mình sẽ thay đổi, trong hướng trở lại với nền văn hóa gốc. Tôi cùng một nhóm bạn lập ra tạp chí Khoa học và tôi tự đem in Danh từ khoa học của tôi. Thật ra, bấy giờ tôi chịu những lời phê phán hiềm nghi của một số cấp chính quyền cao cấp”. Như vậy, vấn đề ông lưu tâm từ những năm tháng học ở Vinh thì nay đã có kết q ...