kể chuyện về kim loại: phần 2 - nxb khoa học và kỹ thuật hà nội

nối tiếp phần 1, phần 2 "kể chuyện về kim loại" của tác giả x.i. venetxki do nxb khoa học và kỹ thuật hà nội ấn hành gôm các nội dung sau: bạn đồng minh của sắt, sinh trưởng trong đau khổ, kẻ cho ta ánh sáng, sau ba lần khóa,... mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
kể chuyện về kim loại: phần 2 - nxb khoa học và kỹ thuật hà nộiThứbốnmươimốtNbĐếngiữathếkỷtrước,ngườitađãpháthiệnđượcvàichụcnguyêntốhóahọc.Songtiếcthay,lúcbấygiờ,mỗinguyêntốvừakhôngcónổimột“cănphòngriêngchomình”,vừakhôngđượcđăngký“hộkhẩuthườngtrú”.Mãiđếnnăm1869,khimàĐmitriIvanôvichMenđeleepxâydựngxong“tòanhànhiềutầng”chohệthốngtuầnhoàncủamìnhthìtấtcảcácnguyêntốđãđượctìmrachođếnlúcbấygiờmớicónơitrúngụ.Khiphânphối“diệntíchnhàở”,cônglaocủacác“cưdântươnglai”đốivớikhoahọckỹthuậtcũngnhư“thâmniêncôngtác”củachúngđềukhôngđượcchúýđến.Ngườitachỉtínhđếnnhữngtínhchấtcủacácnguyêntố(màtrướchếtlàkhốilượngnguyêntử),nhữngthiênhướngvàsựtươngđồngvớicác“lánggiềng”gầngũinhất.Ởđây,cácmốiliênkết(dĩnhiênlàcácmốiliênkếthóahọc)cũngđóngvaitròquantrọng.Đểtránhnhữngsựvachạmcóthểxảyra,các“cưdân”có“tínhnết”và“cáchnhìnnhậncuộcsống”khácnhauthìđượcsắpxếpsaochocàngxanhaucàngtốt.Ở“cổng”thứnăm(tứclànhómthứnăm),tạicănhộsố41trêntầngnăm(chínhxáchơnlàởchukỳthứnăm),cómột“chàng”mangcáitênrấtđẹp:Niobi,đếncưtrú.“Chàng”làaivậy?“Chàng”sinhraởđâu?…HồigiữathếkỷXVII,tạilưuvựcsôngCôlumbia(BắcMỹ),ngườitađãtìmthấymộtkhoángvậtnặng,màuđen,cónhữngđườnggânmicalónglánhnhưvàng.CùngvớicácmẫuđáđượcthunhậntừnhiềunơikhácnhauởTânđạilục,khoángvậtnày(vềsauđượcgọilàcolumbit)đượcgửiđếnviệnbảotàngAnhQuốc.Đượccoilàmộtmẫuquặngsắttrongdanhmụccáchiệnvật,khoángvậtnàyđãnằmtrongtủkínhtrưngbàycủaviệnbảotàngngót150năm.Nhưngrồiđếnnăm1801,nhàhóahọcnổitiếngthờibấygiờlàCharlesHatchettđãđểýđếnkhoángvậtđẹpđẽnày.Phépphântíchđãchobiếtrằng,trongnóquảthựclàcósắt,mangan,oxi,songcùngvớinhữngnguyêntốnàycòncómộtnguyêntốnàođóchưabiết,tạonênmộtchấtcócáctínhchấtcủamộtoxitaxit.Hatchettđãgọinguyêntốmớinàylàcolumbi.Mộtnămsau,nhàhóahọcThụyĐiểnlàAnđreGuxtapEkebec(AndresGustavEkeberg)lạitìmthấymộtnguyêntốmớinữatrongmộtsốkhoángvậtởxứXcanđinavia,rồiônggọinólàtantaliđểghinhớmộtnhânvậtthầnthoại.Cólẽtêngọinàytượngtrưngchonhữngkhókhăn(những“cựchìnhcủaTantan”)màcácnhàhóahọcđãtrảiquakhihọthửhòatanoxitcủanguyêntốmớinàytrongcácaxit.Nhữngtínhchấtcủatantalivàcủacolumbitưởngnhưhoàntoànđồngnhất,vànhiềunhàhóahọc,kểcảBecxêliutdanhtiếng,đãquảquyếtrằng,ởđâykhôngcóhainguyêntốkhácnhau,màchỉcócùngmộtnguyêntốlàtantalithôi.VềsauBecxêliutđãtỏranghingờcáchnhìnnhậntrênđây.TrongmộtbứcthưgửichongườihọctròcủamìnhlànhàhóahọcFriđricVuêle(ngườiĐức),ôngđãviết:“TôigửitrảlạianhcáiXcủaanh.Tôiđãcốgặnghỏinhưngnóchỉđápmộtcáchlảngtránh.Tôihỏi:“Cậulàtitanchăng?”Nótrảlời:“Vuêleđãnóirằng,tôikhôngphảilàtitan”.Tôicũngxácđịnhnhưvậy.“Cậulàziriconiư?”Nótrảlời:“Không.Tôihòatantrongxút,cònđấtchứaziriconithìlạikhônglàmđiềuđó”.-“Cậulàthiếcphảikhông?”-“Tôicóchứathiếc,nhưngrấtít”-“Thếcậulàtantalià?”-Nóđáplại:“Tôilàbàconvớitantali.Nhưngtôilạihòatantừtừtrongkalihiđroxitrồikếttủathànhmộtchấtmàunâuvàng”.Tôilạihỏi:“Thếcậulàthứquỷquáigìvậy?”.Khiđó,tôicảmthấyrằngnóđãtrảlời:“Ngườitakhôngđặttênchotôi”.Tuynhiên,tôikhônghoàntoàntinlàtôiđãthựcsựnghethấyđiềuđóhaykhông,bởivìnóđứngởbênphảitôi,màtaiphảicủatôithìngherấtkém.Dothínhgiáccủaanhtốthơncủatôi,nêntôigửitrảanhđứatrẻranhmãnhnàyđểanhlàmmộtcuộclấykhẩucungmớivớinó…”NhưngngaycảVuêlecũngkhônglàmsángtỏđượcnhữngmốiquanhệqualạigiữacácnguyêntốdoHatchettvàEkebecpháthiệnra.Mãiđếnnăm1844,saunhữngcuộckhảocứuđầykhókhăntiếnhànhtronggầnmườilămnămtrời,nhàhóahọcngườiĐứclàHenrichRôze(HeinrichRose)mớichứngminhđượcrằng,khoángvậtcolumbitcóchứahainguyêntốkhácnhaulàtantalivàcolumbimàôngđặtchocáitênmớilàniobi(theothầnthoạiHyLạp,nữthầnbuồnrầuvàđaukhổNiobalàcongáicủaTantan).SongởmộtsốnướcnhưMỹ,Anhtêngọibanđầucủanguyêntốnàylàcolumbivẫnđượcgiữlạitrongthờigiandài.Chođếnnăm1950,hiệphộiquốctếvềhóahọcthuầntúyvàhóahọcứngdụngđãquyếtđịnhchấmdứttìnhtrạngmỗinơimộtcáchgọinhưvậyvàđãđềnghịcácnhàhóahọctrêntoànthếgiớithốngnhấtgọinguyêntốnàylàniobi.Thờigianđầu,cácnhàhóahọcMỹvàAnhđãrasứctìmcáchhủybỏquyếtđịnhnàymộtquyếtđịnhmàhọcảmthấykhôngcôngbằng,nhưnglờiphánquyếtđãdứtkhoátrồi,khôngthểkhiếunạiđượcnữa.Thếlà“nhữngngườithíchcolumbi”đànhphảivuilòngvớitrậnđònnàycủasốphậ ...