Kết quả chọn tạo các dòng A, B mới phục vụ phát triển lúa lai ba dòng ở Việt Nam

Nghiên cứu tạo dòng A, B mới bằng cách lai giữa 2 dòng B duy trì cho hai hệ tế bào chất khác nhau tạo dòng B mới tốt, sau đó lai trở lại với dòng CMS thương mại để tạo dòng CMS mới. Đây là hướng đi mới trong phát triển dòng CMS cho sản xuất lúa lai ba dòng ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả chọn tạo các dòng A, B mới phục vụ phát triển lúa lai ba dòng ở Việt Nam Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 7(68)/2016 KẾT QUẢ CHỌN TẠO CÁC DÒNG A, B MỚI PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN LÚA LAI BA DÒNG Ở VIỆT NAM Bùi Viết ư1, Vũ ị u Hiền2, Nguyễn ị Trâm2 TÓM TẮT Nghiên cứu tạo dòng A, B mới bằng cách lai giữa 2 dòng B duy trì cho hai hệ tế bào chất khác nhau tạo dòng Bmới tốt, sau đó lai trở lại với dòng CMS thương mại để tạo dòng CMS mới. Đây là hướng đi mới trong phát triểndòng CMS cho sản xuất lúa lai ba dòng ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy có thể tạo ra dòng B mới tốt, cókhả năng duy trì bất dục đực cho cả hai hệ tế bào chất bất dục khác nhau là WA và ID bằng cách lai hai dòng B duytrì cho hai dạng tế bào chất khác nhau này. Chọn lọc phả hệ liên tục đến thế hệ F6, chọn các dòng B ưu tú và cho laitrở lại với các dòng A ban đầu. Đã chọn được 8 dòng CMS mới thừa hưởng các đặc tính tốt và có độ bất dục đực ổnđịnh ở thế hệ BC4 và có thể sử dụng cho sản xuất lúa lai ba dòng ở Việt Nam. Kết quả cũng chỉ ra rằng các dòng Bmới duy trì bất dục cho dạng tế bào chất WA tốt và ổn định hơn so với dạng tế bào chất ID. Từ khoá: Ba dòng, CMS, dòng B mới, lúa laiI. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong sản xuất lúa lai ba dòng, dòng CMS đầu kiểu WA và kiểu ID) có chất lượng gạo thấp nhưngtiên được sử dụng để sản xuất lúa lai thương mại ở khả năng nhận phấn ngoài cao. Nếu kết hợp đượcTrung Quốc từ năm 1973, có kiểu bất dục đực hoang những đặc điểm tốt, loại bỏ những đặc điểm khôngdại (WA) và đến nay vẫn có đến 85% giống lúa lai mong muốn của chúng thì sẽ tạo được những dòngngoài sản xuất sử dụng dạng bất dục đực dạng này mẹ rất có giá trị. Nhằm mục đích làm đa dạng nguồn(Yuan, 1989). Việc dựa vào duy nhất một nguồn tế tế bào chất bất dục đực, nhóm tác giả đã tiến hànhbào chất bất dục đơn điệu trong sản xuất lúa lai có lai giữa dòng BoB x IR58025B và II32B x IR58025B.nguy cơ rất lớn dẫn đến đại dịch sâu bệnh gây thiệt Đây là những dòng B mang nhiều đặc điểm nônghại khôn lường trong sản xuất lúa. Vì vậy, nhu cầu đa sinh học tốt như chất lượng gạo tốt, thời gian sinhdạng nguồn tế bào chất bất dục là rất cấp thiết. trưởng ngắn, thấp cây, khả năng đẻ nhánh tốt, độ Xuất phát từ nhu cầu thực tế đó, rất nhiều các nhà thò vòi nhụy và khả năng nhận phấn ngoài cao, cókhoa học Trung Quốc, IRRI và nhiều nước khác đã khả năng duy trì cho các dạng tế bào chất khác nhau.nghiên cứu tạo ra những dòng CMS có nguồn tế bào Từ hai cặp lai trên tiếp tục chọn lọc phả hệ và chọnchất bất dục khác kiểu WA như dòng XiequingzaoA những dòng tốt cho lai trở lại với dòng A có tế bàocó tế bào chất dạng DA (Dwarf Abortive), dòng chất bất dục kiểu WA và ID từ đó tạo ra các dòngG46A dạng G (Gambiaka), dòng D62A dạng D CMS mới kết hợp được nhiều đặc điểm tốt của dòng(Dissi), dòng Zhong 9A và II32A dạng Indonesia 6 B và đa dạng về kiểu bất dục đực tế bào chất phục vụ(ID), dòng QingA và K17A dạng K và dòng YuetaiA cho chọn tạo, sản xuất giống lúa lai ba dòng.dạng Honglian. (Liyong Cao and Xiaodeng Zhan,2014). Đến nay đã có hơn 20 dòng CMS được tạo ra II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUdựa trên việc lai tạo giữa các giống lúa trồng và các 2.1. Vật liệu nghiên cứuloài lúa dại (Mudasir Hai Khan et al., 2015). Hai dòng bất dục đực tế bào chất bao gồm Ở Việt Nam, việc nghiên cứu chọn tạo vật liệu IR58025A và BoA có nền tế bào chất bất dục kiểukhởi đầu làm bố mẹ nhằm tạo ra các tổ hợp lúa lai WA và 1 dòng bất dục đực tế bào chất là II-32A cócao sản, có phẩm chất tốt, chống chịu sâu bệnh và nền tế bào chất bất dục kiểu ID. 18 dòng duy trì bấtkhả năng thích ứng rộng cũng đang được tiến hành dục đực (B) ở thế hệ F trong đó có 9 dòng được tạorất khẩn trương (Nguyễn ị Trâm, 1995). Hiện tại, ra từ cặp lai BoB x IR58025B ý hiệu là 1-1, 1-2, 1-8,IR52025A (tế bào chất bất dục kiểu WA) là dòng mẹ 1-9, 1-10, 1-12, 1-17, 1-18, 1-21 và 9 dòng được tạotương đối triển vọng, được sử dụng rất nhiều trong ra từ cặp lai II-32B x IR58025B ký hiệu là 2-2, 2-4,sản xuất lúa lai ba dòng, có chất lượng gạo cao nhưng 2-5, 2-7, 2-8, 2-9, 2-11, 2-18, 2-23 (Thư và ., 2015)độ thò vòi nhụy và khả năng nhận phấn chéo còn Các thế hệ được đánh giá khi lai CMS và các dòng Bthấp. Các dòng mẹ BoA, II32A (tế bào chất bất dục gồm F , BC F , BC F , BC F , BC F .1 Trung tâm Tài nguyên thực vật; 2 Học viện Nông nghiệp Việt Nam ...