Kết quả nghiên cứu xây dựng quy trình trồng, sơ chế biến thiên môn đông (Asparagus cochichinensis (Lour.) Merr.)

Nội dung bài viết đề cập thiên môn đông (Asparagus cochichinensis (Lour.) Merr.) là một cây thuốc quý có nguồn gốc ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu trồng tại một số tỉnh ở Việt Nam cho thấy cây có biên độ sinh thái rộng và có thể trồng trên nhiều chất đất từ đất cát ven biển đến đồng bằng và trung du miền núi, pH từ 4-7, đất thoát nước. Thời vụ trồng thích hợp với vùng đồng bằng và trung du miền núi từ tháng 4 hàng năm, thời.vụ trồng thích hợp đối với vùng bắc trung bộ từ tháng 7 hàng năm. Khoảng cách tốt nhất 40 × 50cm (tương ứng mật độ 3.000 cây/ha); chiều cao luống là 30cm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả nghiên cứu xây dựng quy trình trồng, sơ chế biến thiên môn đông (Asparagus cochichinensis (Lour.) Merr.) VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM  KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH TRỒNG, SƠ CHẾ BIẾN THIÊN MÔN ĐÔNG (Asparagus cochichinensis (Lour.) Merr.) Phạm Thị Thu Thủy1, Đinh Thị Thu Trang1, Nguyễn Xuân Trường1, Đinh Văn Lộc2 1 Viện Dược liệu 2 Công ty TNHH Thương mại và Dược phẩm Đông Á TÓM TẮT Thiên môn đông (Asparagus cochichinensis (Lour.) Merr.) là một cây thuốc quý có nguồn gốc ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu trồng tại một số tỉnh ở Việt Nam cho thấy cây có biên độ sinh thái rộng và có thể trồng trên nhiều chất đất từ đất cát ven biển đến đồng bằng và trung du miền núi, pH từ 4-7, đất thoát nước. Thời vụ trồng thích hợp với vùng đồng bằng và trung du miền núi từ tháng 4 hàng năm, thời vụ trồng thích hợp đối với vùng bắc trung bộ từ tháng 7 hàng năm. Khoảng cách tốt nhất 40 × 50cm (tương ứng mật độ 3.000 cây/ha); chiều cao luống là 30cm. Thiên môn đông được chăm sóc và bón phân với lượng và thời điểm bón như công thức 2 (200kg NPK 15-15-15 + TE/ha), năng suất có thể đạt tối đa 4,89 tấn/ha sau trồng 2 năm. Năng suất và chất lượng (năng suất dược liệu đạt 7,54 tấn/ha; năng suất hoạt chất chính Asparagin đạt 149,29 kg/ha) cao nhất sau trồng 3 năm. Từ khóa: Thiên môn đông, Asparagin, thời vụ, phân bón, miền núi, đồng bằng,.. I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2.2. Phương pháp nghiên cứu Thiên môn đông là cây bụi leo, với rễ củ mẫm được sử dụng nhiều trong y học và công nghệ hóa mỹ phẩm. Trong chữa và điều trị các bệnh về phổi thì vị thuốc Thiên môn đông cũng như các bài thuốc có chứa Thiên môn đông đã chứng minh được hiệu quả từ rất sớm trong nền YHCT. - Nghiên cứu phân tích đất: Theo phương pháp thường qui của Viện Nông hóa Thổ nhưỡng. Các thành phần cần xác định: Độ ẩm, pH, hàm lượng chất hữu cơ, NPK tổng số, các vi sinh vật gây hại, các nguyên tố kim loại nặng.... Đánh giá đất theo thang phân loại của Hội Khoa học Đất/ Đất Việt Nam. Trong những năm gần đây, nhu cầu sử dụng cây Thiên môn đông tăng cả về số lượng và chất lượng trong khi diện tích gieo trồng chưa thể đáp ứng được thị trường trong nước cũng như ngoài nước. Với những tác dụng của nó, Thiên môn đông là cây trồng đang bị khai thác bừa bãi và được đưa vào chương trình bảo tồn nguồn gen. - Phân tích hàm lượng Nitrat, dư lượng của một số thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), kim loại năng, một số loại vi sinh vật gây hại..., thực hiện tại Cục BVTV - Bộ Nông nghiệp và phát triển Nông thôn. Tuy nhiên, trên thực tế tại Việt Nam chưa có một nghiên cứu chi tiết nào về nghiên cứu trồng trọt, sơ chế biến Thiên môn đông. Nghiên cứu xây dựng qui trình trồng, sơ chế biến nguồn gen Thiên môn đông phục vụ phát triển sản xuất và xây dựng vùng dược liệu Thiên môn đông, góp phần phát triển kinh tế, nâng cao mức sống cho người sản xuất là rất cần thiết. II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Vật liệu nghiên cứu Cây Thiên môn đông, tên khoa học: Asparagus cochichinensis (Lour.) Merr. 716 - Các thí nghiệm đồng ruộng căn cứ vào Phương pháp thí nghiệm đồng ruộng (Phạm Chí Thành), Kỹ thuật trồng và chế biến cây thuốc (Viện Dược liệu). - Nghiên cứu hóa học bằng các phương pháp phân tích thành phần hóa học (Nguyễn Văn Bàn), phương pháp sắc ký lớp mỏng, phương pháp đánh giá chất lượng dược liệu theo Dược điển Việt Nam 4. - Xử lý số liệu bằng chương trình IRRISTAT 5.0 và Excel trên máy vi tính. III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Xác định vùng trồng thích hợp cho nguồn gen Thiên môn đông Thiên môn đông thích ứng trên nhiều Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai  loại đất: từ đất phù sa cho đến đất đồi núi, đất cát ven biển. Độ pH đất từ 4-7. Đất cao, thoát nước tốt.... Phú Thọ và Nghệ An là hai vùng có lợi thế về quỹ đất, tài nguyên nước và thời tiết thích hợp cho phát triển vùng trồng Thiên môn đông. Kết quả nghiên cứu trồng Thiên môn đông tại, Phú Thọ, Nghệ An đều cho năng suất dược liệu ≈ 5 tấn/ha, năng suất hoạt chất chính Asparagin đạt từ 78,87 - 81,98 kg/ha, sau 2 năm trồng (bảng 1). Bảng 1. Ảnh hưởng của vùng trồng đến năng suất dược liệu Thiên môn đông Vùng trồng Quỳnh Lưu, Nghệ An Tam Nông, Phú Thọ OM Nhiệt độ Lượng Năng suất dược Năng suất hoạt (%) TB (0C) mưa (mm) liệu (tấn/ha) chất (kg/ha) Chất đất pHKCL Feralit trên đá bazan 6,56 2,72 24,6 1450 4,88a 81,98a Cát ven biển 5,35 1,00 24,2 2250 4,78a 78,87a Feralit trên đá phiến thạch sét 4,08 1,36 22,3 1500 4,84a 80,83a Phù sa không được bồi tụ 4,55 1,70 23,2 1700 4,87a 81,33a CV (%) 8,7 7,1 Ghi chú: Các giá trị trong cùng một cột có chữ cái ở mũ giống nhau thì không khác nhau ở xác suất 99,95% theo Dulcan; 3.2. Nghiên cứu thời vụ trồng Thiên môn đông tại Phú Thọ và Nghệ An Với bước đầu đánh giá năng suất củ và hàm lượng hoạt chất chính trong dược liệu Thiên môn đông tại hai vùng Phú Thọ và Nghệ An, cho kết quả như sau: Trồng Thiên môn đông tại Phú Thọ vào thời vụ tháng 4 cho sinh trưởng và năng suất đều cao hơn trồng vào thời vụ tháng 10 và tháng 1. Năng suất dược liệu Thiên môn đông tại Phú Thọ ở thời vụ tháng 4 là 4,88 tấn/ha, năng suất dược liệu đạt 80,03 kg/ha (bảng 2). Bảng 2. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến năng suất, hàm lượng hoạt chất chính trong dược liệu Thiên môn đông tại Nghệ An và Phú Thọ Vùng trồng Phú Thọ Nghệ An Chiều dài Đường Số Khối lượng củ kính củ củ/cây củ tươi (cm) (cm) (củ) (g/cây) 926,6b Tháng 10 8,9ab 0,97a 207,1b 890,9c Tháng 1 8,2b 0,86a 185,6c Thời vụ trồng Năng suất dược liệu (tấn/ha) 4,40b Năng suất hoạt chất (kg/ha) 71,72b 3,99b 64,64c Tháng 4 9,6a 1,05a 232,3a 1025,7a 4,88a 80,03a CV (%) 7,1 6,4 8,3 7,4 6,7 6,5 LSD.05 0,78 0,13 18,71 b 75,38 ab 0,34 4,96 b 4,51 73,06b Tháng 11 8,86b 0,98b 202,6 Tháng 3 8,76b 0,89c 196,2b 888,7b 3,98c 64,48c Tháng 7 9,63a 1,07a 225,5a 1016,7a 4,86a 79,21a 968,9 CV (%) 7,8 7,5 6,8 7,3 6,8 6,7 Ghi chú: Các giá trị trong cùng một cột có chữ cái ở mũ giống nhau thì không khác nhau ở xác suất 99,95% ...