Khái quát hệ thống pháp luật Hoa Kỳ - CHƯƠNG 3: RANH GIỚI TÀI PHÁN VÀ LẬP CHÍNH SÁCH

Về vấn đề thẩm quyền xét xử tòa án, Quốc hội và Hiến pháp Hoa Kỳ, cũng như Quốc hội và hiến pháp bang, đã quy định chặt chẽ những loại vụ việc mà mỗi tòa án có thể xét xử. Chương này sẽ xem xét cụ thể xem Quốc hội có thể tác động lên hành vi tư pháp như thế nào thông qua việc thay đổi quy định những loại vụ việc thẩm phán được xét xử.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khái quát hệ thống pháp luật Hoa Kỳ - CHƯƠNG 3: RANH GIỚI TÀI PHÁN VÀ LẬP CHÍNH SÁCH Khái quát hệ thống pháp luật Hoa KỳCHƯƠNG 3: RANH GIỚI TÀI PHÁN VÀ LẬP CHÍNH SÁCHVề vấn đề thẩm quyền xét xử tòa án, Quốc hội và Hiến pháp Hoa Kỳ, cũng như Quốc hộivà hiến pháp bang, đã quy định chặt chẽ những loại vụ việc mà mỗi tòa án có thể xét xử.Chương này sẽ xem xét cụ thể xem Quốc hội có thể tác động lên hành vi tư pháp như thếnào thông qua việc thay đổi quy định những loại vụ việc thẩm phán được xét xử. Đồngthời, chương này cũng sẽ thảo luận về 10 nguyên tắc thẩm tra tự hạn chế tư pháp, xuấtphát từ truyền thống pháp lý, hiến pháp và luật, nhằm điều chỉnh quyết định của thẩmphán có thể xem xét lại một vụ việc hay không.CÁC TÒA ÁN LIÊN BANGHệ thống tòa án liên bang được chia thành ba cấp riêng biệt: tòa sơ thẩm, tòa phúc thẩm,và Tòa án tối cao Hoa Kỳ.Tòa án hạt Hoa KỳQuốc hội đã quy định thẩm quyền xét xử của tòa án hạt liên bang. Các cơ quan xét xửnày có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm các vụ hình sự và dân sự liên bang, tức là, theoluật, các vụ án đó phải được xét xử lần đầu ở các tòa án này, cho dù các bên liên quan làai hay vấn đề đó có tầm quan trọng như thế nào.Các vụ án hình sự. Các vụ này bắt đầu được xem xét khi chưởng lý địa phương của HoaKỳ có lý do tin rằng đã có sự vi phạm Bộ hình luật Hoa Kỳ (U.S. Penal Code). Sau khilấy được bản cáo trạng (indictment) của đại bồi thẩm đo àn liên bang, chưởng lý Hoa Kỳsẽ lập cáo trạng chống lại bị cáo tại t òa án hạt nơi chưởng lý làm việc. Các hành vi hìnhsự theo quy định của Quốc hội bao gồm nhiều loại hành vi khác nhau, như ăn cắp ôtôxuyên bang, nhập khẩu ma túy trái phép, ám sát tổng thống, âm mưu tước quyền côngdân của một (hoặc nhiều) người, và thậm chí là sát hại chim di trú trái mùa.Sau khi lập cáo trạng chống lại bị cáo, và nếu không có thỏa thuận khai để được giảm án(plea bargain), một thẩm phán hạt Hoa Kỳ sẽ tiến hành một phiên sơ thẩm. Tại tòa, bị cáođược hưởng tất cả các đặc quyền và miễn trách nhiệm theo Hiến chương nhân quyền(như được quyền xét xử công khai và nhanh chóng) hoặc theo luật của Quốc hội hoặcphán quyết của Tòa án tối cao (ví dụ, bồi thẩm đo àn 12 người phải đưa ra phán định nhấttrí). Bị cáo có thể từ bỏ quyền được xét xử bởi một bồi thẩm đoàn đồng đẳng. Một bị cáođược phán định không có tội sẽ được trả tự do và sẽ không bao giờ bị xét xử lại vì hànhvi đó (quyền được bảo vệ chống nguy cơ tái hình theo Tu chính án Hiến pháp thứ mườilăm). Nếu bị cáo bị buộc có tội, thẩm phán hạt sẽ quyết định hình phạt phù hợp trongkhung hình phạt do Quốc hội quy định. Nếu hình phạt nằm trong khung quy định, thìkhông được kháng án về thời gian thụ án. Chính quyền không được kháng nghị các phánđịnh vô tội, nhưng bị cáo bị buộc tội có thể kháng cáo nếu họ cho rằng thẩm phán hoặcbồi thẩm đã đưa ra một quyết định không đúng.Các vụ án dân sự. Đa số khối lượng công việc của tòa án hạt là những vụ mang tính chấtdân sự; tức là các vụ kiện giữa các bên tư nhân hoặc giữa Chính phủ Hoa Kỳ, với tư cáchtừ bỏ quyền miễn trách, với một bên tư nhân. Các vụ dân sự được xét sơ thẩm ở tòa ánhạt Hoa Kỳ có thể phân thành mấy loại. Thứ nhất là các vụ kiện liên quan đến diễn giảihoặc áp dụng Hiến pháp, đạo luật của Quốc hội, và hiệp ước của Hoa Kỳ. Ví dụ như mộtngười cho rằng một hoặc nhiều quyền công dân được liên bang bảo vệ đã bị vi phạm, mộtngười khởi kiện khẳng định là mình đã bị một đạo luật vi hiến của Quốc hội làm tổn hại,hay một nguyên đơn khẳng định là mình đã bị thiệt hại do tác động bất hợp lý của mộthiệp ước. Điểm mấu chốt là, để được xét xử ở tòa sơ thẩm Hoa Kỳ, vụ việc phải có yếu tốliên bang.Theo truyền thống, để được xét xử ở tòa sơ thẩm liên bang, vụ việc phải liên quan đếntranh chấp số tiền tối thiểu nhất định tính bằng đôla, nhưng giới hạn đó có thể được bỏqua nếu vụ việc rơi vào một trong những nhóm phân loại chung. Ví dụ, một hành vi bịcáo buộc là vi phạm luật về quyền công dân, như Đạo luật về quyền bầu cử (1965), phảiđược tòa liên bang xét xử chứ không thể xét xử ở tòa án bang. Các loại vụ việc khácthuộc nhóm này là khiếu kiện về phát minh và bản quyền, hộ chiếu và thủ tục nhập quốctịch, tranh chấp chủ quyền biển và hàng hải, và vi phạm luật bưu chính Hoa Kỳ.Một nhóm vụ việc khác được tòa sơ thẩm Hoa Kỳ xét xử theo thẩm quyền sơ thẩm chunglà những vụ việc được gọi là tranh chấp đa chủng (diversity of citizenship). Đây là cáctranh chấp giữa các bên thuộc các bang khác nhau, hoặc giữa công dân Mỹ và nhà nướchoặc công dân nước ngoài.Tòa án hạt liên bang cũng có thẩm quyền xét xử đối với các đơn kiện của những tù nhânđã bị buộc tội, nếu họ khẳng định rằng việc họ bị giam giữ (hoặc bị từ chối quyền tạmtha) là vi phạm quyền được liên bang bảo vệ. Trong đại đa số các vụ việc thuộc loại này,tù nhân yêu cầu được phát lệnh “habeas corpus” (tiếng Latinh là “bạn có quyền kiểm soátthân thể”), tức là lệnh của thẩm phán xác định một người đã bị giam giữ trái phép. Thẩ ...