Khái quát về chính quyền Mỹ - Chương 3: NGÀNH HÀNH PHÁP: QUYỀN LỰC CỦA TỔNG THỐNG

Vào thời tất cả các quốc gia lớn ở châu Âu đều có chế độ quân chủ cha truyền con nối thì ý tưởng về một vị tổng thống với nhiệm kỳ có giới hạn tự nó đã mang tính cách mạng. Nhưng Hiến pháp được thông qua năm 1787 đã trao quyền hành pháp cho tổng thống và điều đó ngày nay vẫn tiếp tục tồn tại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khái quát về chính quyền Mỹ - Chương 3: NGÀNH HÀNH PHÁP: QUYỀN LỰC CỦA TỔNG THỐNGKhái quát về chính quyền MỹChương 3: NGÀNH HÀNH PHÁP: QUYỀN LỰCCỦA TỔNG THỐNGTổng thống nhận được toàn bộ quyền lực của mìnhtừ nhân dân...- Abraham Lincoln, Diễn văn nhậm chức thứ nhất,1861Vào thời tất cả các quốc gia lớn ở châu Âu đều cóchế độ quân chủ cha truyền con nối thì ý tưởng vềmột vị tổng thống với nhiệm kỳ có giới hạn tự nó đãmang tính cách mạng. Nhưng Hiến pháp được thôngqua năm 1787 đã trao quyền hành pháp cho tổngthống và điều đó ngày nay vẫn tiếp tục tồn tại. Hiếnpháp còn quy định việc bầu ra một phó tổng thống,người sẽ kế nhiệm tổng thống trong trường hợp tổngthống qua đời, từ chức hay không có đủ năng lực.Trong khi Hiến pháp nêu lên khá chi tiết các nhiệmvụ và quyền hạn của tổng thống, nó lại không ủy thácbất kỳ một quyền hành pháp cụ thể nào cho phó tổngthống, cho nội các gồm 14 thành viên của tổng thống,hay cho các quan chức liên bang khác.Việc lập ra một chức vụ tổng thống nhất nguyên chếvà đầy quyền lực là nguồn gốc gây ra tranh cãi trongHội nghị Lập hiến. Một số bang đã từng kinh qua cáchội đồng hành pháp bao gồm nhiều thành viên, mộthệ thống mà Thuỵ Sĩ đã áp dụng với nhiều thànhcông trong một số năm. Đại biểu Benjamin Franklinđã yêu cầu Hoa Kỳ cũng áp dụng một chế độ tươngtự. Ngoài ra, nhiều đại biểu, vẫn còn nhức nhối trướctình trạng Vương triều nước Anh nắm trong tay quánhiều quyền hành pháp, nên rất dè dặt đối với mộtchức vụ tổng thống nhiều thế lực. Tuy nhiên, nhữngngười chủ trương một tổng thống duy nhất - hoạtđộng dưới sự kiểm soát chặt chẽ và sự cân bằng - đãgiành phần thắng.Hiến pháp đòi hỏi tổng thống phải là công dân Mỹsinh ra trên đất Mỹ và có tuổi đời ít nhất là 35 tuổi.Các ứng cử viên tổng thống được các chính đảng bầuchọn nhiều tháng trước cuộc bầu cử tổng thống, đượctổ chức 4 năm một lần (những năm có số năm chiahết cho 4) vào ngày Thứ Ba đầu tiên sau ngày ThứHai đầu tiên của tháng Mười Một. Điều sửa đổi Hiếnpháp thứ 22, được phê chuẩn năm 1951, giới hạntổng thống chỉ được giữ hai nhiệm kỳ.Phó tổng thống phục vụ đồng thời với tổng thống.Ngoài quyền được kế nhiệm, phó tổng thống giữquyền chủ tịch Thượng viện. Điều sửa đổi Hiến phápthứ 25, được thông qua năm 1967, quy định cụ thểhơn quá trình kế nhiệm tổng thống. Nó quy địnhnhững điều kiện cụ thể mà theo đó phó tổng thốngđược trao quyền đảm nhiệm cương vị tổng thống nếutổng thống tỏ ra không còn khả năng làm việc. Điềusửa đổi Hiến pháp này cũng quy định việc tổng thốngđược trở lại cương vị của mình trong trường hợp sứckhoẻ của ông được phục hồi. Ngoài ra, điều sửa đổiHiến pháp này còn cho phép tổng thống chỉ định mộtphó tổng thống, với sự tán hành của Quốc hội, khichức vụ thứ hai này bị bỏ trống.Hiến pháp trao cho Quốc hội quyền lập ra thứ tự kếnhiệm sau phó tổng thống. Hiện thời, nếu cả hai chứcvụ tổng thống và phó tổng thống đều bị bỏ trống thìchủ tịch Hạ viện sẽ đảm nhiệm chức vụ tổng thống.Tiếp đến là chủ tịch lâm thời của Thượng viện (mộtthượng nghị sĩ được Thượng viện bầu ra để chủ trìThượng viện trong lúc không có phó tổng thống), vàsau đó là các quan chức nội các theo thứ tự đã đượcquy định.Phương pháp bầu tổng thống là một đặc thù của chếđộ Mỹ. Tuy tên tuổi các ứng cử viên được ghi trên láphiếu song, về mặt kỹ thuật, người dân không trựctiếp bầu ra tổng thống (và phó tổng thống). Trái lại,cử tri mỗi bang bầu ra một đoàn đại cử tri (nhữngngười sẽ bầu ra tổng thống) có số lượng bằng sốthượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ mà bang này có trongQuốc hội. ứng cử viên nào giành được số phiếu caonhất tại mỗi bang sẽ giành được toàn bộ các lá phiếuđại cử tri của bang đó.Các đại cử tri của tất cả 50 bang và quận Columbia -tổng cộng 538 người - hợp thành đại cử tri đoàn.Theo quy định của Hiến pháp, đại cử tri đoàn khôngkhi nào họp lại với nhau như một tổ chức. Trái lại,các đại cử tri của mỗi bang sẽ họp lại với nhau tại thủphủ bang mình ít lâu sau cuộc bầu cử và dồn phiếubầu cho ứng cử viên có số phiếu bầu phổ thông caonhất tại bang mình. Muốn thắng cử, ứng cử viên tổngthống phải giành được 270 phiếu đại cử tri trong tổngsố 538 phiếu có thể có. Hiến pháp quy định rằng, nếukhông có ứng cử viên nào giành được đa số phiếu, Hạviện sẽ phải quyết định: trong đó tất cả các hạ nghị sĩcủa một bang sẽ phải bỏ phiếu với tư cách một đơnvị. Trong trường hợp đó, mỗi bang và quận Columbiasẽ được phân bổ chỉ một phiếu bầu duy nhất.Nhiệm kỳ tổng thống bốn năm bắt đầu từ ngày 20tháng Giêng (trước kia là từ tháng Ba, sau được thayđổi bởi điều sửa đổi Hiến pháp thứ 20, phê chuẩnnăm 1933) sau cuộc bầu cử vào tháng Mười Một.Tổng thống bắt đầu những nhiệm vụ chính thức củamình bằng một lễ nhậm chức, theo truyền thống đượctổ chức trên thềm điện Capitol Hoa Kỳ, nơi họp Quốchội. Tổng thống công khai tuyên thệ nhậm chức, theotruyền thống, trước sự chứng kiến của chánh án Tòaán Tối cao. Lời tuyên thệ được ghi trong Điều II của ...