Kháng sinh nhỏ mắt và những nguy cơ

Phần lớn các thuốc nhỏ mắt là kháng sinh. Cũng như khi uống hay bôi kháng sinh nhỏ mắt có thể gây ra các tai biến, đặc biệt là khi dùng không đúng chỉ định hoặc không đúng cách. Nhóm thuốc chỉ chứa kháng sinh Nhóm này gồm các biệt dược chứa kháng sinh thông thường như chloramphenicol, tetracyclin đến các biệt dược chứa kháng sinh mạnh như cyprofloxacin, moxifloxacin...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kháng sinh nhỏ mắt và những nguy cơ Kháng sinh nhỏ mắt và những nguy cơPhần lớn các thuốc nhỏ mắt là kháng sinh. Cũng nhưkhi uống hay bôi kháng sinh nhỏ mắt có thể gây ra cáctai biến, đặc biệt là khi dùng không đúng chỉ định hoặckhông đúng cách.Nhóm thuốc chỉ chứa kháng sinhNhóm này gồm các biệt dược chứa kháng sinh thôngthường như chloramphenicol, tetracyclin đến các biệt dượcchứa kháng sinh mạnh như cyprofloxacin, moxifloxacin...Các bệnh về mắt đôi khi có biểu hiện bề ngoài rất giốngnhau, nhưng lại do những tác nhân gây bệnh khác nhau, cầnphải dùng kháng sinh đặc hiệu, nếu không sẽ không khỏimà còn tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc. Ví dụ, viêmkết mạc đều làm cho mắt bị cộm, đỏ nhưng nếu do vi khuẩnphải dùng thuốc nhỏ mắt chloramphenicol, nếu do virutphải dùng thuốc mỡ mắt tetracyclin, nếu do lậu cầu phảidùng mỡ mắt tetracyclin kèm theo tiêm penicilin.Một số thuốc kháng sinh nhỏ mắt có thể gây ra một số tácdụng phụ tại chỗ làm khó chịu ở mắt. Ví dụ, thuốc nhỏ mắtmoxifloxacin (vigamox) làm giảm thị lực, khô mắt, viêmgiác mạc, cương tụ, đau mắt ngứa mắt, xuất huyết dưới kếtmạc. Thông thường, những tác dụng phụ này ít xuất hiện(khi dùng liều thấp), xuất hiện nhiều hơn (khi cần phảidùng liều cao) sẽ hết khi ngừng thuốc. Để đỡ khó chịu ởmắt, đôi khi cần dùng xen kẽ thuốc rửa mắt có tác dụng bôitrơn, giảm kích ứng, tạo cho mắt cảm giác dễ chịu.Khi dùng nhỏ mắt, có một phần kháng sinh theo các mạchmáu ở mắt vào trong cơ thể, tạo ra nồng độ trong huyếttương tuy không cao bằng khi uống với liều điều trị thôngthường, nhưng nếu nhỏ quá liều và (hoặc) dùng lâu dài(trên hai tuần) thì thuốc vẫn có thể gây ra một số tác dụngphụ như khi uống. Điều này càng dễ xảy ra hơn với nhữngthuốc có tốc độ thải trừ chậm. Vì lý do này mà chỉ đượcdùng đúng thuốc, đúng liều (số lần, số giọt phải nhỏ) vàkhông dùng kéo dài (quá 2 tuần). Một vài thuốc dễ gây ratác dụng phụ toàn thân thường có ghi rõ các chống chỉ địnhnhư: không dùng thuốc nhỏ mắt chloramphenicol cho trẻ sơsinh, người suy tuỷ. Không dùng thuốc nhỏ mắtcyprofloxacin cho phụ nữ có thai, cho con bú, trẻ dưới 12tuổi. Một số thuốc nhỏ có gây ra tác dụng toàn thân như khiuống nhưng chưa có thông tin đầy đủ. Tuy nhiên khi dùngloại nhỏ mắt này thường được khuyến cáo thận trọng. Thận trọng với các kháng sinh nhỏ mắt.Trong khi dùng thuốc nhỏ mắt có kháng sinh, nếu có bệnhkhác cần dùng một loại kháng sinh bằng đường uống hayđường tiêm phải rất thận trọng nhằm tránh những tương tácbất lợi. Ví dụ, khi dùng thuốc nhỏ mắt chứachloramphenicol thì không uống hay tiêm gentamycin,tetracyclin, cephalosporin, polymycin; khi dùng thuốc nhỏmắt tetracyclin thì không uống hay tiêm penicilin.Một số thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh có phổ kháng khuẩntrong phòng thí nghiệm rất rộng, nhưng trong thực tế lâmsàng lại chưa hẳn đã có hiệu lực với toàn thể các chủng vikhuẩn đó. Những kháng sinh này nếu dùng lâu dài có thểdẫn đến tăng quá sản những chủng không nhạy cảm, tạonên sự nhiễm khuẩn khác. Ví dụ, thuốc nhỏ mắtmoxifloxacin được chỉ định cho viêm kết mạc do rất nhiềuloại vi khuẩn, nhưng nếu dùng kéo dài thì chính nó cũnggây ra bội nhiễm, kể cả bội nhiễm nấm. Một trong nhữngtác dụng phụ hay gặp ở thuốc này lại là gây viêm kết mạc.Các kháng sinh thế hệ mới có phổ kháng khuẩn rộng, nếucứ coi là loại thuốc đa năng, cứ dùng kéo dài, dễ dẫn đếntác dụng phụ này.Nhóm phối hợp kháng sinh và corticoidNhóm này bao gồm loại kết hợp corticoid với kháng sinh(như chlorocid-H chứa hydrocortison, chloramphenicol)hoặc với hai hay ba kháng sinh (như maxitrol chứadexamethason, neomycin, polymycin)...Thuốc tiện dùng vì vừa chống nhiễm khuẩn (do khángsinh), vừa giảm viêm (do corticoid). Tuy nhiên, thành phầncorticoid trong thuốc làm giảm sức đề kháng của cơ thể nênlàm giảm hiệu lực của kháng sinh hiện có, làm nặng thêmbệnh và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhiễm khuẩn thứphát (bao gồm cả virut và nấm), làm chậm quá trình liềnvết thương, làm tăng áp lực nội nhãn có khả năng tiến triểnthành glaucom, tổn thương thị giác, khiếm khuyết thị lựckhông thường xuyên, hình thành đục thuỷ tinh thể(cataract) dưới bao phía sau, làm mỏng củng mạc dẫn đếnthủng nhãn cầu. Tùy theo thành phần và tỷ lệ phối hợp, mỗibiệt dược có hiệu quả và tác dụng phụ ở mức khác nhau. Vìvậy chỉ dùng loại thuốc này khi mà sự phối hợp với liềulượng tương thích trong sản phẩm đem lại hiệu quả đủchống nhiễm khuẩn, tác dụng phụ của corticoid chỉ ở mứchạn chế (ví dụ dùng trong nhiễm khuẩn bán phần trước củamắt) chứ không dùng rộng rãi cho mọi nhiễm khuẩn hoặctổn thương khác (như không thể dùng trong trường hợpnhiễm khuẩn nặng, viêm kết mạc do nhiễm siêu vi, nhiễmnấm, tổn thương nhãn cầu do lao, loét giác mạc củng mạc).Kháng sinh nhỏ mắt cần phải dùng theo chỉ định của thầythuốc. Do không thấy ý nghĩa quan trọng của thuốc nhỏmắt, lại chưa hiểu hết các tác dụng phụ, nhiều người dùngkháng sinh nhỏ mắt tuỳ ...