KHÍ TƯỢNG NÔNG NGHIỆP - CHƯƠNG 2

BỨC XẠ MẶT TRỜI Bức xạ mặt trời là nguồn nhiệt chủ yếu trên mặt trái đất, cũng là động lực nguyên thuỷ của sự vận động không khí, gây ra tất cả mọi hiện tượng và quá trình vật lý trên mặt đất và trong khí quyể n.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHÍ TƯỢNG NÔNG NGHIỆP - CHƯƠNG 2 CHƯƠNG II BỨC XẠ MẶT TRỜI Bức xạ mặt trời là nguồn nhiệt chủ yếu tr ên mặt trái đất, c ũng là đ ộng lựcnguyên thuỷ của sự vận động không khí, gây ra tất cả mọi hiện tượng và quá trình vậtlý trên mặt đất và trong khí quyể n. Đối với thực vật, bức xạ mặt trời là yếu tố khí tượng quan khối hơn tất cả cácyếu tố khác vì nó tha m gia vào tiến tr ình biến dư ỡng và s ự sản xuất chất khô của câycối. 1 . Ảnh hư ởng của bức xạ mặt trời đối với cây trồng. 1 .1. Ảnh hư ởng của thành ph ần quang phổ bức xạ mặt trời đối với cây trồng. Bức xạ mặt trời đư ợc hình thành từ những sóng điện từ với những b ư ớc sóngk hác nha u, có độ dài bư ớc sóng phổ biến trong khoảng từ 0,2-24 µ. Q uang phổ mặt trời đư ợc chia làm 3 nhó m: - N hó m tia tử ngoại: λ 0,76μ; ở giới hạn ngo ài c ủa khí quyển chiế m 47% thànhp hần quang phổ của mặt trời. N hóm tia tử ngoại và tia hồng ngoại mắt thư ờng không thể nh ìn thấy đư ợc.Riê ng nhó m tia có bước sóng trông thấy, khi phân tích, ngư ời ta thấy hàng loạt tia đư ợcsắp xếp lần lư ợt theo sự giả m dần của b ư ớc sóng: đỏ, da cam, v àng, lục, lam, ch àm,tím. Tia nhìn thấy có ảnh hư ởng nhiều đến quá tr ình sinh trư ởng và phát triển củacây xanh. Để xét tác dụng của quang phổ mặt trời đối với cây trồng, Uỷ ban chiế u xạHà Lan (1953) đã chia quang phổ mặt trời ra là m 8 d ải sau: Dải 1: λ > 1μ là những tia khi đư ợc cây hấp thụ thì biến thành nhiệt mà không thamgia vào tiến tr ình sinh hoá. Dải 2: 0,72 μ < λ ≤ 1μ (hồng ngoại), có tác dụng làm cho cây mọc d ài ra. Các tia nàyc ũng có vai tr ò quan khối đối với sự nảy mầm, sự trổ bông và màu s ắc trái. Dải 3: 0,61μ < λ ≤ 0,72μ (tia đỏ và da cam) rất quan khối trong quá tr ình quang hợpc ủa cây xanh. Các tia này đư ợc lục tố hấp thụ mạnh. 18 Dải 4: 0,51μ < λ ≤ 0,61μ (và ng, lục) rất ít hữu hiệ u trong sự quang hợp và hìnhthành trái. Dải 5: 0,4μ < λ ≤ 0,51μ ( la m, chà m, tím): những tia này đư ợc lục tố và s ắc tố vànghấp thụ mạ nh, cho nên d ải này ả nh hư ởng nhiề u đến quá tr ình hình thành trái. Dải 6: 0,315μ < λ ≤ 0,4μ (tử ngoạ i): tác dụng chủ yếu đến quá tr ình hình thành trái.Ức chế quá tr ình dài ra của cây xa nh và làm cho lá dày hơn, tức là kìm hã m sự sinhtrưởng, thúc đẩy sự phát triển. Dải 7: 0,28 μ ≤ λ ≤ 0,315μ (tử ngoại): là những tia làm hư hại phần lớn cây trồng;gây bệnh hiể m nghèo đ ối với ngư ời, gia súc và cây trồng, có thể gây ung thư mắt, huỷd iệt hồng cầu. Dải 8: λ < 0,28μ (tử ngoạ i): rất nguy hiểm cho cây trồng, có tính chất huỷ diệt câyxanh, nhưng những tia này hầu như không đến đ ược mặt đất. 1.2. Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng trong ngày đ ối với cây trồng. Thời gia n chiếu sáng trong ngày (quang chu k ỳ) đư ợc xác định bằng thời gianc hiế u sáng trên mặt đất. Thời gia n chiế u sáng trong ngày thay đ ổi tuỳ theo mùa và phụ thuộc vào v ĩ độđ ịa phương. Thời gia n chiếu sáng trong ngày tác đ ộng lên quá trình sinh tr ư ởng và phát triểnc ủa c ây tr ồng, nó thúc đẩy hoặc k ìm hãm quá trình ra hoa c ủa cây. Ảnh hư ởng của thời gian chiếu sáng trong ngày đ ến quá tr ình phát dục của thựcv ật gọi là phản ứng quang kỳ của chúng. Thực vật khác nhau có phản ứng quang kỳ khác nha u. Dựa vào phản ứ ng quangk ỳ, người ta chia thực vật ra làm 3 nhó m: * Nhóm cây ngày ng ắn: - N hó m cây này có nguồn gốc vùng nhiệt đới hoặc xích đạo (lúa nư ớc, mía, đay,...). - N hững cây này ch ỉ ra hoa kết quả trong điều kiện ngày ngắ n (thời gian chiếu sángtrong ngà y nhỏ hơn 10- 12 giờ). * Nhóm cây ngày dài: - Gồm những thực vật có nguồn gốc ở vùng ôn đới (khoai tây, bắp cải, lúa mì, lúamạc h,...) - N hững cây thuộc nhóm này chỉ ra hoa trong điều kiện ngày dài, có thời gian chiếusáng trên 14 g iờ. Trong điề u kiệ n ngày ngắn những cây này thư ờng sinh trưởng chậ m,kéo dài ho ặc không thể ra hoa kết trái. * Nhóm cây trung tính: - Gồm những cây không có phản ứng với độ d ài chiếu sáng trong ngà y, thường lànhững giống mới có thời gian sinh trư ởng ngắ n. 19 - C ây tr ồng thuộc nhóm trung tính thư ờng là lo ại cây cả m ôn: trong điều kiệ n nhiệtđộ cao cây thư ờng phát dục nhanh, ra hoa sớm. Trong điều kiện nhiệt độ thấp câythường phát dục muộn, ra hoa chậ m (c à rốt, dưa chuột, thuốc lá, bông,...). N ếu quang kỳ tính thích hợp cây sẽ sinh tr ư ởng và phát triển tốt cho năng suấtcao. Còn quang k ỳ tính không thích hợp sẽ là m giả m nă ng suất hoặc cây không thể rahoa (không có năng suất). 2 . Các dạng bức xạ mặt trời. 2 .1. Bức xạ trực tiế p (trực xạ). a . Khái niệm: những tia bức xạ từ mặt trời chiếu trực ti ...