Khoa học chấn thương chỉnh hình (Tái bản): Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Chấn thương chỉnh hình" cung cấp cho người học các kiến thức: Gãy mắt cá, đứt gân Achill, gãy mắt cá chân, gãy xương sên, vỡ xương gót, ghép xương có cuống mạch, các loại trật khớp khác, dị tật thừa ngón cái bẩm sinh, biến dạng cột sống,.... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khoa học chấn thương chỉnh hình (Tái bản): Phần 2 62 GÃY ĐẦU DITỚI XƯƠNG CHÀY Nguyễn Đức Phúc l ếĐại cương - Tuy được biết đến từ lâu song trước thế kỷ 18, ít có tiến bộ về hiếu biết và điều trị thương tốn gãy cố chân. N ăm 1768, Pott mô tả m ột bệnh n hân gãy xương mác phần dưới kèm đ ứ t dây chan g bên trong và trậ t m ột p h ẩ n xương sên ra ngoài. Năm 1819, D upuytren nghiên cứu thực nghiệm , n h ấn m ạn h tư thế d ạn g bàn chân trong cơ chế thương tốn m ắt cá. - Gãy thêm bờ sau xương chày được biết từ đầu thê kỷ 19, sau này gọi là gãy ba mắt cá. - Lane (1844) là người đ áu tiên mố đê nắn p hục hôi giải p h ẫu co chân. - Nhóm AO từ 1953 nêu vai trò của mố nắn đ ú n g giải ph ẫu , cố đ ịn h vững vàphục hồi chức năng sớm. - Gần đây đang thử các nẹp vít bằng chất hữu cơ đế đỡ phải mố lại lấy bỏ kim loại,theo dõi thấy tỉ lệ liên xương và biến chứng như cũ, song một số bị gãy và giá còn đắt.2. Gãy 1 /3 dưới xương chày 2.1. Các thương tôn giải p h ẫ u b ệ n h lý Thường gặp ỏ người trẻ tuối sau ngã cao: - Gãy ỏ bờ trước đ ầu xương chày phố biên nhất: 40% số ca. - Gãy cả hai bờ trước sau, vỡ sụn 30%. - Gãy trên các m ắt cá 25%. 2.2. Chẩn đoán - Ngoài phim ch ụ p thăn g và nghiêng, nên yêu câu thêm tư thê xoay ngoài 20°,45° và xoay trong 35°, 65°. - Với tư thế cố chân vuông và b àn chân xoay tro n g lOo, khe khớp cố chânquanh xương sên cần hẹp đều khoảng 2mm. Khi khe sáng rộng quá 3m m là cótoác khớp (diastasis) cố chân. 2.3. Đ iều trị ô gãy nằm ngay dưới da, ở vùng cẳng chân gày, tưới máu kém, nắn chỉnh khó. • Chỉnh hình: - Gãy ít di lệch: bó bột rạch dọc. - Gãy nhiêu m ành, gãy lún n h át là khi có tình trạn g da xấu (nốt phòng, loạndưỡng...), ở người già nên xuyên đin h kéo tạ, đin h xuyên qua xương gót, đ ặ t trênkhung Braun, kéo tạ 6-8 tu ần rồi bó bột đi. Đe đỡ p h ải nằm viện lâu, có thể kéonắn rồi xuyên 2 đ in h ở xương chày và xương gót, sau đó bó bột trù m 2 đinh. 453 Mố: nên mố khi: - G ãy có m ản h rời to, dễ kết hợp xương. - Tình trạng da tốt, không có rối loạn d in h dưỡng. - Bệnh nh ân trẻ tuối. - Phẫu th u ậ t viên quen mô và có phươ ng tiện. N eu v ù n g gãy sưng nề nhiều, nên gác chân cao 4-5 hôm cho đỡ sưng nề rồimo. Mo xương chày trước với đường rạch da đ ến xương, không bóc n hiều lớp. Mắtcá trong gãy, kết hợp xương với vít. M ảnh gãy xương chày đ ặt lại, ghim tạm bằngkim K irschner, kết hợp xương với n ẹp vít. Nơi bị m ất vỏ xương n h iều nên ghépm iếng xương xốp ngay. Ket hợ p xương m ác vối nẹp lòng m áng. Bó b ột rạch dọc.Sau 10 hôm bó bột tròn đế 6-8 tuần. N eu vỡ vụ n đ ầu dưới xương chày ở trần ố khớp, có khi mổ hàn khớp chày sênvới chốt xương to ỏ phía trước.3. Bong sụn đầu dưới xương chày G ặp ỏ người trẻ 10-18 tuổi, sau chấn thương trực tiếp hoặc ch ấn thương khid ạ n g chân. Đ âu xương bong hay kèm m âu xương chày, xương m ác gãv ỏ cao.Thường n an chỉnh hình ở tư thế gắp gối, bó bột 5-6 tuân. N êu nắn chỉnh không454đạt sẽ mố nắn.4. Gãy hai mát có 4.1. Cơ chế tổn thươ ng và ảnh hư ở ng cơ n ăng Gãy vùng cổ chân rất phố biến. Khớp cố chân chịu lực tỳ của cơ the. Khi bướcđi bình thường, cổ chân cần gấp 20o về phía gan chân và gấp lũo về phía muchân. Tại cổ chân, khoảng 1 /6 sức nặng là do xương mác chịu và 5 /6 là do xươngchày chịu. Diện tỳ của khớp cố chân tương đối rộng so với h án g và gối. Q uantrọng nhất là vị trí đ ú n g của xương sên. T rật khớp chày sên, khi xương sên lệchlmm ra ngoài, diện tiếp xúc giảm 42%, lệch 3mm ra ngoài, diện tiếp xúc giảm trên60%. Di lệch không chỉnh lại sẽ chóng bị hư khớp chày sên. Sau tai nạn, cố chân bị xoay ngoài phố biến n h ất (60%), bị d ạn g 20%, còn bịkhép chỉ 10%. 4.2. Phân loại Thương tốn có nhiều mức độ: chỉ gãy 1 m ắt cá, đến gãy 2, 3 m ắt cá; xương sêntừ không lệch đến lệch nhiều ra ngoài. Khi phân loại, nhóm AO chú ý thương tônchính ở m ắt cá ngoài và chia 3 loại dựa vào vị trí gãy của m ắt cá ngoài so vói khớpchày mác: - Loại A: gãy m ắt cá ngoài ở khớp dưới chày mác. - Loại B: gãy m ắt cá ngoài tại khớp chày mác. - Loại C: gãy m ắt cá ngoài ỏ trên khớp chày mác. Lực dạng và xoay ngoài phố biến làm m ắt cá thường gãy chéo và m ắt cá trongbị lực kéo gãy ngang gọng m ộng vỡ làm xương sên lệch ít n hiều ra ngoài. Xương mác gãy càng cao, dây chằng chày m ác càng bị rách rộng, cố chân m ấtđộ vuông. Trong các loại gãy, D upuytren mô tả m ột loại đ iển hình, gọi là gãy D upuytren,bao gồm: - Gãy m ắt cá trong. - Gãy xương m ác ở 7-8cm trên đẩu dưới. - Rách dây chàng chày mác dưới, rách m àng liên cốt. 4.3. Lâm sàng - ơ gãy nhẹ, di lệch ít, cần dựa vào Xquan ...