Khởi nghĩa Yên Thế - Hà thành đầu độc

Không biết nhân loại đã bao giờ có được những vị đầu bếp xả thân cho cái tráng chí xoay chuyển bánh xe lịch sử như thế chưa? - một nhà sử học danh tiếng rưng rưng vừa như chất vấn tôi - kẻ ngoại đạo - vừa như tự hỏi sự tôn kính của mình, của nhiều người dành cho các tử sĩ không đầu trong vụ "Hà thành đầu độc"...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khởi nghĩa Yên Thế - Hà thành đầu độcKhởi nghĩa Yên Thế - Hà thành đầu độcKhông biết nhân loại đã bao giờ có được những vị đầu bếp xả thân cho cái tráng chíxoay chuyển bánh xe lịch sử như thế chưa? - một nhà sử học danh tiếng rưng rưngvừa như chất vấn tôi - kẻ ngoại đạo - vừa như tự hỏi sự tôn kính của mình, củanhiều người dành cho các tử sĩ không đầu trong vụ Hà thành đầu độc...Lịch sử tiễu trừ giặc Pháp của dân tộc ta, có thể bớt đổ máu nếu như vụ đầu độc binh línhPháp và nổ súng hiệu cho nghĩa quân Yên Thế ập vào, giải phóng Hà Nội năm 1908thành công. Nhưng, ngôi mộ tạm mang tên Hà thành đầu độc kia từng được đối xử rasao?Bức ảnh Bêu đầu chụp từ 100 năm trước - Đầu 3 vị cầm đầu bị hành quyết ngày8/7/1908Trong cuốn lịch sử Từ Đà Nẵng đến Điện Biên Phủ ghi rõ: ngày 27/6/1908, anh em bồibếp và binh lính người Việt thuộc Trung đội Công nhân pháo thủ Hà Nội đã tổ chức đầuđộc binh lính Pháp đóng trong thành để phối hợp với nghĩa quân Yên Thế được bố trí ởbên ngoài nhằm giải phóng thành Hà Nội.Trong bữa ăn tối định mệnh ấy, toàn bộ 250 binh lính Pháp thuộc Trung đo àn pháo binhvà Trung đoàn bộ binh đóng trong Thành bị anh em bồi bếp và binh lính người Việt dùngcà độc dược đầu độc. Song, sự việc bị bại lộ do một trong những người biết việc đi nhàthờ, “xưng tội” với cha đạo (có tài liệu cho rằng, có người đã làm phản), khi anh em chưakịp bắn súng hiệu. Thực dân Pháp đã tương kế tựu kế, tước hết vũ khí, tống giam nhiềuchí sĩ yêu nước.Một số chí sĩ trong vụ này bị xử chém, bêu đầu tại nhiều địa điểm ở thủ đô. Tuy cuộcmưu chiếm lại thành Hà Nội không thành, nhưng vụ “Hà thành đầu độc” đã làm chấnđộng dư luận.Đứng đầu nhóm này là bếp Hiên, còn gọi là Hai Hiên, cùng với bếp Xuân, bếp Nhiếp, tứcNguyễn Trí Bình, đội Cốc tức Dương Bê... Ngày hôm sau, Pháp đem ra xử và khép tội(chém đầu) đối với 13 (có sách nói 12) binh lính và bồi bếp người Việt.Buồn thay, bánh xe lịch sử vệ quốc của dân tộc đã không chiều lòng 13 vị đầu bếp vàbinh sĩ trượng phu kia. Sau khi “thoát chết trong gang tấc”, giặc Pháp đã điên cuồng dốctới 15.000 quân lên núi rừng Yên Thế hòng vây bắt bằng được hùm xám Hoàng HoaThám (Đề Thám) và nghĩa binh của ông. Nhưng phải mất tới 4 năm hao binh tổn tướng,bị “giời đày” giữa rừng thiêng nước độc, quân Pháp mới khống chế được Hùm xámYên Thế (Đề Thám).Cuộc khởi nghĩa kết thúc sau 30 năm làm cho kẻ thù bạt vía kinh hồn.Trong cảm nhận của cá nhân tôi (ng ười viết bài này), một trong những bức ảnh ám ảnhnhất, bi tráng nhất và cũng mang tính báo chí nhất của lịch sử vệ quốc của chúng ta,chính là bức ảnh chụp thủ cấp các vị đầu bếp bị hành quyết sau khi mưu lớn bất thành.Từ lâu lắm, tôi đã cắt và giữ bức ảnh đó, ảnh chụp ba đầu đặt trong ba cái rọ tre đanloằng ngoằng quặn thớ. Quặn đau t ê tái! Thủ cấp được bêu trên vài “cửa ô”, tuyến phốđông đúc nhất của Hà Nội lúc bấy giờ.Hai thủ cấp nhắm mắt, đầy máu me, một thủ cấp mở mắt, thanh thản, không hề vương sợhãi. Dưới mỗi cái rọ bêu đầu là những tấm giấy bản chi chít chữ Nho, chắc là giặc nó kểtội người yêu nước Việt Nam rằng họ dám “làm lo ạn”...Không biết có giải thưởng báo chí nào đã trao cho bức ảnh thảm thương và đầy tráng chínam nhi “thước gươm đã quyết chẳng dong giặc trời” đó chưa?Lời chú thích bức ảnh, ghi như sau: “Các ông đội Bình (Nguyễn Chí Bình), đội Nhân(Đặng Đình Nhân), đội Cốc (Dương Bê) cầm đầu vụ Hà thành đầu độc, bị hành quyếtngày 8/7/1908 và người Pháp đã bêu đầu các ông ở Ô Cầu Dền, Ô Cầu Giấy và Chợ Mơ”(trang 176, cuốn “Từ Đà Nẵng đến Điện Biên Phủ”, NXB Quân đội, năm 2004). Bêncạnh, là bức ảnh chính các vị đầu bếp trong vụ “H à thành đầu độc” khi bị giam trong HỏaLò, Hà Nội, gông cùm lạnh lẽo giết chóc, hơn chục vị ngồi bình thản nhìn vào... ngườichụp ảnh. Đôi mắt của các vị nhìn vào hàng triệu triệu lượt người xem ảnh suốt 100 nămqua và mãi mãi sau này.Chỉ một vài ngày sau, họ đều lần lượt bị hành quyết, treo thủ cấp giữa đô thành; nhưng:ánh mắt của họ còn quá trẻ, ai cũng tuấn tú, ai cũng có cái an nhiên tự tại của người đãđắc đạo.Những người tham gia bị giam trong Hoả Lò Hà NộiVới người yêu nước Việt Nam, họ lànhững “Kinh Kha qua sông Dịch” hành thích bạo chúa Tần, kiểu: gió hiu hiu sông Dịchlạnh ghê/ tráng sĩ ra đi không trở về. Với bà con lúc ấy và mãi mãi sau này, họ đã lànhững người yêu nước bất tử.Những người ngã xuống không thể ngờ được rằng: gần một thế kỷ sau, con cháu máu mủcủa các vị đã vất vả bao năm tìm kiếm phần mộ họ.Không ngoại trừ cả việc mang đậm màu sắc hoang đường, như vợ chồng ông Khải (concháu cụ bếp Hiên) gặp những giấc mơ lạ về những cụ ông không đầu về báo mộng. Khitìm thấy nơi mai táng rồi, việc vinh danh các tử sĩ, chăm chút phần mộ và dựng mấy dòngchữ kỷ niệm các anh hùng vệ quốc ấy lại vô cùng lận đận.Đến năm 2008 này, nơi tưởng niệm hơn 10 vị đầu bếp độc nhất vô nhị, các bậc nghĩa sĩquên mình cho non sông gấm vóc nọ, vẫn rất là buồn bã. Muốn thắp nhang cho họ, chúngtôi phải vạch cây cối, ...