Khủng hoảng nợ công tại một số nền kinh tế trên thế giới: Nguyên nhân, diễn biến, hậu quả, biện pháp khắc phục và những hàm ý chính sách cho Việt Nam

Nghiên cứu này được xây dựng nhằm mục đích tổng hợp lý thuyết cùng những diễn biễn và phản ứng chính sách thực tế từ các cuộc khủng hoảng nợ lớn trong lịch sử cũng như cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu gần đây nhằm đưa ra được một cái nhìn toàn cảnh về khủng hoảng nợ công.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khủng hoảng nợ công tại một số nền kinh tế trên thế giới: Nguyên nhân, diễn biến, hậu quả, biện pháp khắc phục và những hàm ý chính sách cho Việt Nam BÀI NGHIÊN CỨU NC-28 Khủng hoảng nợ công tại một số nền kinh tế trên thế giới Nguyên nhân, diễn biến, hậu quả, biện pháp khắc phục và những hàm ý chính sách cho Việt Nam Vũ Minh Long 1 © 2013 Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Bài Nghiên cứu NC-28 Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội Khủng hoảng nợ công tại một số nền kinh tế trên thế giới nguyên nhân, diễn biến, hậu quả, biện pháp khắc phục và những hàm ý chính sách cho Việt Nam1 Vũ Minh Long2 Quan điểm được trình bày trong bài nghiên cứu này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của VEPR 1 Bài nghiên cứu thực hiện theo hợp đồng hợp tác nghiên cứu với Vụ Tổng hợp Kinh tế, Bộ Ngoại giao. Tác giả chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Đức Thành cùng các đồng nghiệp đã có những góp ý nhận xét trong Seminar Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách số 03 tháng 9/2012 nhằm hoàn thiện bài nghiên cứu này. 2 Nghiên cứu viên, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR). Email: vu.minhlong@vepr.org.vn 2 Mục lục Danh mục hình ................................................................................................................................ 5 Danh mục bảng ............................................................................................................................... 6 Danh mục hộp ................................................................................................................................. 7 Tóm tắt ............................................................................................................................................ 8 Dẫn nhập ......................................................................................................................................... 9 I. Nợ công và khủng hoảng nợ công ........................................................................................ 10 1.1. Khái niệm và phân loại nợ công ..................................................................................... 10 1.2. Bản chất kinh tế của nợ công ......................................................................................... 15 1.3. Rủi ro nợ công ................................................................................................................ 18 1.3.1. Rủi ro thanh toán ..................................................................................................... 18 1.3.2. Rủi ro thanh khoản .................................................................................................. 25 1.3.3. Rủi ro từ bất ổn vĩ mô ............................................................................................. 26 II. Nguyên nhân, diễn biến và các phản ứng chính sách sau một số cuộc khủng hoảng nợ trong lịch sử ............................................................................................................................................ 29 2.1. Khủng hoảng nợ khu vực Mỹ Latinh những năm 1980s................................................ 29 2.1.1. Nguyên nhân và diễn biến....................................................................................... 29 2.1.2. Phản ứng của các các quốc gia Mỹ Latinh trong và sau thời gian khủng hoảng .... 32 2.2. Khủng hoảng tài chính Đông Á những năm 1990s ........................................................ 34 2.2.1. Nguyên nhân và diễn biến....................................................................................... 34 2.2.2. Phản ứng chính sách ............................................................................................... 36 2.3. III. So sánh hai cuộc khủng hoảng thập niên 80 và 90......................................................... 37 Khủng hoảng nợ công châu Âu.......................................................................................... 41 3.1. Thực trạng ...................................................................................................................... 41 3.2. Nguyên nhân .................................................................................................................. 42 3.3. Hậu quả .......................................................................................................................... 44 3.4. Phản ứng chính sách ....................................................................................................... 45 Nợ công ở Việt Nam .......................................................................................................... 47 IV. 4.1. Thực trạng nợ công Việt Nam ........................................................................................ 47 4.1.1. Thu và chi ngân sách nhà nước ............................................................................... 47 4.1.2. Thâm hụt ngân sách và nợ công.............................................................................. 52 4.1.3. Rủi ro nợ công Việt Nam ........................................................................................ 58 4.2. Gợi ý chính sách ............................................................................................................. 60 4.2.1. Công khai minh bạch thông tin về ngân sách nhà nước và nợ công. ...................... 61 3 4.2.2. Tăng nguồn thu ngân sách và cắt giảm chi tiêu công ............................................. 63 4.2.3. Nâng cao hiệu quả kinh tế....................................................................................... 64 4.2.4. Phát triển thị trường nợ trong nước ........................................................................ 66 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................................ 68 4 Danh mục hình Hình 1: Các thành phần của khu vực công theo định nghĩa ...