Kịch Samuel Beckett ở Việt Nam

Bài viết này nghiên cứu quá trình Samuel Beckett được tiếp nhận ở Việt Nam kể từ khi vở kịch đầu tiên của ông được dịch vào năm 1965. Samuel Beckett là một tác giả được nghiên cứu và giảng dạy trong các trường đại học. Ông sáng tác ở nhiều thể loại nhưng vẫn được biết đến nhiều hơn với vai trò là nhà viết kịch.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kịch Samuel Beckett ở Việt NamJOURNAL OF SCIENCE OF HNUESocial Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 7, pp. 48-55This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vnDOI: 10.18173/2354-1067.2017-0061KỊCH SAMUEL BECKETT Ở VIỆT NAMLê Thúy HằngViện Việt Nam học và Khoa học phát triển, Đại học Quốc gia Hà NộiTóm tắt. Bài viết này nghiên cứu quá trình Samuel Beckett được tiếp nhận ở Việt Namkể từ khi vở kịch đầu tiên của ông được dịch vào năm 1965. Samuel Beckett là một tácgiả được nghiên cứu và giảng dạy trong các trường đại học. Ông sáng tác ở nhiều thể loạinhưng vẫn được biết đến nhiều hơn với vai trò là nhà viết kịch. Vở Trong khi chờ Godotcũng là vở kịch nổi tiếng nhất. Trước 1986, chỉ có một vài nghiên cứu về Samuel Beckett.Tuy nhiên, từ năm 1990, có nhiều công trình phê bình về kịch phi lí và Samuel Beckettvới các nhà nghiên cứu có tên tuổi được biết đến như Đặng Anh Đào, Phùng Văn Tửu,Lê Nguyên Cẩn, Nguyễn Văn Dân, Nguyễn Thùy Linh. . . Các công trình nghiên cứu vềBeckett đã tạo nền tảng tri thức cho bạn đọc, những người quan tâm về nhà văn và tác phẩmcủa ông. Quá trình tiếp nhận Samuel Beckett ở Việt Nam đã trải qua hơn nửa thế kỉ và chắchẳn trong tương lai sẽ có ngày càng nhiều nghiên cứu đối với tác giả tài năng này.Từ khóa: Samuel Beckett, tiếp nhận, kịch, Việt Nam.1.Mở đầuSamuel Beckett (1906-1989) là nhà văn, nhà viết kịch Ireland, sáng tác bằng cả tiếng Anhvà tiếng Pháp. Năm 1969, ông đoạt giải Nobel văn học. Giải thưởng danh giá này đánh dấu thànhcông lớn trong sự nghiệp của nhà văn. Năm 2006, tại Hội nghị kỉ niệm 100 năm ngày sinh củaông, Chủ tịch Hiệp hội Ngôn ngữ hiện đại Marijorie Perloff đã phát biểu như sau: “Năm nay đánhdấu một trăm năm ngày sinh Samuel Beckett và lễ kỉ niệm trên toàn thế giới đã được tổ chức nhưmột điều kì diệu. Từ Buenos Aires đến Tokyo, từ Rio de Janeiro tới Sofia, từ Nam Phi đến NewZealand, từ Đại học Bang Florida, Tallahassee tới Đại học Reading, từ Nhà hát Barbican ở Londonđến Trung tâm Pompidou ở Paris, từ Hamburg và Kassel và Zurich tới Aix-en-Provence và Lille, từSt. Pertersburg đến Madrid đến Tel Aviv, và tất nhiên đáng chú ý nhất ở Dublin, năm 2006 là nămcủa Beckett. Ai thực sự là một nghệ sĩ của thế giới hơn Beckett?” [1, 3]. Nhận định của MarijoriePerloff đã cho chúng ta thấy vị trí quan trọng của Samuel Beckett trên văn đàn thế giới.Ở Việt Nam, Samuel Beckett là một tác giả được nghiên cứu và giảng dạy trong các trườngđại học. Những năm gần đây, đã có một số công trình nghiên cứu về Samuel Beckett, phần nhiềutập trung vào kịch [20-23]. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi sẽ tìm hiểu quá trình tiếp nhậnkịch Samuel Beckett ở Việt Nam.Ngày nhận bài: 15/1/2016. Ngày nhận đăng: 20/7/2017Liên hệ: Lê Thúy Hằng, e-mail: lthang@vnu.edu.vn48Kịch Samuel Beckett ở Việt Nam2.2.1.Nội dung nghiên cứuTác phẩmSamuel Beckett sáng tác ở nhiều thể loại: phê bình tiểu luận, tiểu thuyết, truyện ngắn, thơvà kịch. Nhưng ông vẫn được biết đến nhiều hơn với vai trò là nhà viết kịch. Ở Việt Nam, kịch củaSamuel Beckett được biết đến lần đầu tiên ở Sài Gòn, vở Màn kịch không lời do Hoàng Ngọc Biêndịch và đăng trên Tạp chí Văn học, trang 70 – 73, năm 1965. Sau đó, vở kịch được đưa vào Tuyểntập các nhà văn Pháp hiện đại, Hoàng Ngọc Biên giới thiệu và dịch, Nxb Trình bầy, 1969.Vở En attendant Godot/ Waiting for Godot được dịch nhiều nhất. Năm 1969, Mai Vi Phúcdịch tác phẩm này với tên Trong khi chờ Godot, Nxb Kỷ Nguyên phát hành. Năm 1995, ĐìnhQuang dịch với tên Chờ đợi Gô-đô (Nxb Thế giới). Năm 2006, bản dịch của Đình Quang đượcNxb Sân khấu in trong bộ 100 kiệt tác sân khấu thế giới. Trong phần giới thiệu, dịch giả đã viết:“Nhiều nhà phê bình cho đây là một vở kịch có tính khái quát cao. Năm nhân vật đều tượng trưngcho một tầng lớp nhất định. Từng chi tiết, từng sự kiện đều gợi lên những biểu tượng cụ thể. Cuộcsống ở đây trống rỗng, vô nghĩa và lối thoát thì mơ hồ. Con người u u minh minh, sướng khổ khôngtự biết, muốn gì cũng không hay, dù có muốn giải thoát cũng lại không hành động. . . Vở kịch làmcho người xem phải giật mình, chiêm nghiệm lại cuộc sống và suy nghĩ lại cách sống của mình”[22;8]. Năm 1997, Vũ Đình Phòng dịch Trong khi chờ Godot in trên Tạp chí Văn học nước ngoài,số 3. Năm 2002, Nguyễn Văn Dân trong chuyên luận Văn học phi lí (Nxb Văn hóa Thông tin) đãin lại bản dịch này.Bên cạnh đó, một số vở kịch khác cũng được dịch và đăng tải trên trang tienve.org nhân dịpkỉ niệm 100 năm ngày sinh của Samuel Beckett, tháng 3 – 2006. Đó là các vở: Màn kịch khônglời I, II, Bước chân, Đoạn kịch nháp I, Phác thảo kịch truyền thanh do Hoàng Ngọc Biên dịch;Thở, Đại họa do Hoàng Ngọc Tuấn dịch; Độc thoại, Bài hát ru, Sao thế, ở đâu do Nguyễn ĐăngThường dịch.Như vậy, cho tới nay, trong số khoảng ba mươi vở kịch của Beckett, tác phẩm được dịch ởViệt Nam mới có một số ít. Vở Trong khi chờ Godot được nhiều người biết đến nhất.2.2.Tình hình nghiên cứuKể từ khi vở kịch đầu tiên của ...