Kiến thức lớp 12 Hồn Trương Ba, da hàng thịt –Lưu Quang Vũ-phần6

Từ sự so sánh về quan điểm triết lý giữa truyện cổ dân gian “Hồn Trương Ba, da Hàng thịt” và vở kịch cùng tên của Lưu Quang Vũ, bài viết đã nêu lên những nét mới, rất có ý nghĩa trong tác phẩm của nhà soạn kịch nổi tiếng này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến thức lớp 12 Hồn Trương Ba, da hàng thịt –Lưu Quang Vũ-phần6 Kiến thức lớp 12Hồn Trương Ba, da hàng thịt –LưuQuang Vũ-phần6HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT” TỪ TRUYỆN CỔDÂN GIAN ĐẾN KỊCH BẢN CỦA LƯU QUANG VŨ SỰPHÁT TRIỂN CỦA MỘT TRIẾT LÝ SỐNGTừ sự so sánh về quan điểm triết lý giữa truyện cổ dân gian “HồnTrương Ba, da Hàng thịt” và vở kịch cùng tên của Lưu Quang Vũ,bài viết đã nêu lên những nét mới, rất có ý nghĩa trong tác phẩmcủa nhà soạn kịch nổi tiếng này. Nếu cốt truyện dân gian chỉ đơngiản đề cao, tuyệt đối hoá vai trò của linh hồn đối với thể xác, thìđến vở kịch của Lưu Quang Vũ, vấn đề đã được ông đào sâu,mở rộng và phát triển hơn rất nhiều. Ông có quan niệm khác vềmối quan hệ giữa linh hồn và thể xác - đó là mối quan hệ hữu cơ,tác động lẫn nhau. Hơn nữa, ông còn mở rộng tầm triết lý sangcả những vấn đề nhân sinh khác, như vấn đề xung đột giữa nhucầu tự nhiên và nhân cách, vấn đề đấu tranh trong bản thân mỗicon người để hoàn thiện nhân cách làm người, v.v.. Vở kịch củaLưu Quang Vũ, vì thế, không chỉ là thành quả to lớn của nền kịchnói hiện đại Việt Nam, mà còn là một đóng góp đặc sắc của ôngvào quan niệm triết lý nhân sinh nói chung.Trong bài viết này, chúng tôi không so sánh một cách toàn diệngiữa một truyện cổ dân gian và một vở kịch dài hiện đại, cũngkhông so sánh về toàn bộ nội dung tư tưởng, mà chỉ so sánh vềtư tưởng triết học - phần cốt lõi của cả hai tác phẩm.Truyện cổ dân gian:Ngày xưa, có một người tên là Trương Ba, người còn trẻ tuổinhưng đánh cờ tướng rất giỏi. Nước cờ của anh dễ thường thiênhạ không có người nào địch nổi. Bao nhiêu giải cờ trong nhữnghội hè mùa xuân đều về tay anh. Tiếng đồn vang khắp nước,sang đến tận Giang Nam. Buổi ấy, ở Trung Quốc, có ông Kỵ Nhưcũng nổi tiếng cao cờ. Khi nghe tiếng Trương Ba, Kỵ Như liềnkhăn gói sang Nam tìm đến nhà địch thủ. Hai người đọ tài nhautrong mấy ván vẫn không phân thua được. Nhưng đến ván thứba, Trương Ba dồn Kỵ Như vào thế bí. Thấy đối phương vò đầusuy nghĩ, Trương Ba kiêu hãnh bảo:- Nước cờ này dù có Đế Thích xuống đây cũng không thể gỡ nổi.Bấy giờ Đế Thích là thần cờ ở thiên đình, bỗng nghe câu nói hỗnxược của Trương Ba xúc phạm đến mình, liền cưỡi mây xuốngtrần định cho y biết tay. Trương Ba và Kỵ Như đang đánh, chợtcó một ông cụ già đến ngồi bên cạnh bàn cờ. Ông cụ thủng thỉnhmách cho Kỵ Như mấy nước. Tự nhiên, bên Kỵ Như cờ bại thànhthắng. Trương Ba cau có, trong bụng tức giận ông già ở đâu đếnlàm cho mình lâm vào thế bí. Nhưng nhìn thấy ông cụ râu tóctrắng xóa, mặt mũi không có vẻ là người trần tục, chợt hiểu, liềnsụp xuống lạy mà rằng: “Ngài hẳn là thần Đế Thích đây rồi, tôingười trần mắt thịt không biết, xin thứ lỗi”. Đế Thích cười bảo:“Ta nghe như nhà ngươi tự phụ là cao cờ nên xuống xem chobiết”. Trương Ba liền giữ Đế Thích lại mua rượu, giết gà, khoảnđãi rất chu tất. Đế Thích tuy mới gặp cũng rất yêu mến TrươngBa. Thấy anh khẩn khoản muốn học nước cờ của mình, Đế Thíchbảo anh: “Ta thấy nhà ngươi có bụng chân thành, vậy ta cho mộtbó hương này, mỗi lần cần đến ta thì thắp lên một cây, ta sẽxuống”. Nói đoạn, cưỡi mây bay lên trời.Từ đó, Trương Ba thỉnh thoảng lại dọn cờ mời thầy Đế Thíchxuống chơi. Hai bên rất tương đắc. Nhưng một hôm, Trương Babị cái chết mang đi một cách đột ngột. Sau khi chôn cất chồng,người vợ dọn dẹp nhà cửa, thấy có nén hương giắt ở mái nhà,chị ta vô tình lấy xuống đốt lên cắm trước bàn thờ chồng. Ở thiênđình, thần Đế Thích nhận được tin bằng mùi hương liền xuốngngay. Thấy vắng mặt Trương Ba, Đế Thích ngạc nhiên: “TrươngBa đâu?”. Vợ Trương Ba sụt sịt: “Nhà tôi chết đã gần một thángnay rồi!” - “Chết rồi! Sao lúc mới tắt thở không gọi ta xuống ngay,để đến bây giờ còn làm thế nào được nữa?”. Suy nghĩ một chút,Đế Thích lại hỏi thêm: “Trong xóm hiện nay có ai mới chếtkhông?”. Vợ Trương Ba đáp: “Có một người Hàng thịt mới chếttối hôm qua”. Thần Đế Thích bảo chị ta dẫn mình đến nhà ngườiHàng thịt mà bảo: “Ta sẽ kiếm cách làm cho chồng nhà ngươisống lại”. Nói xong, thần hóa phép rồi trở về trời.Nói chuyện trong nhà người Hàng thịt lúc đó, mọi người đangxúm quanh linh sàng khóc lóc kể lể thì tự nhiên thấy người chếtngồi nhỏm dậy. Hắn ta vứt tất cả mọi đồ khâm liệm rồi chẳng nóichẳng rằng đi thẳng một mạch về nhà Trương Ba. Vợ Trương Bathấy người Hàng thịt, biết là thần Đế Thích đã làm cho chồngmình sống lại, mừng rỡ đón vào. Giữa lúc đó, thì vợ con ngườiHàng thịt cũng chạy theo níu lấy chồng nhưng không những bị vợTrương Ba giằng lại, mà ngay chính chồng mình cũng nhất địnhkhông chịu về. Đôi bên cãi cọ nhau, cuối cùng biến thành cuộcđấu khẩu rất kịch liệt. Xóm làng không biết phân xử ra sao, đànhđem việc đó lên quan.Quan cho đòi các nhà hàng xóm tới hỏi cung thì ai cũng bảongười sống lại đó là anh Hàng thịt. Nhưng chỉ có vợ Trương Bathì nhất định nhận ra là chồng mình”. Quan hỏi rằng: “ Chồng chịngày thường hay làm gì?”. Đáp: “chồng tôi chỉ thạo đánh cờ màthôi”. Quan lại hỏi vợ người Hàng thịt: “chồng chị ngày thườnghay làm nghề gì?”. Đáp: “chồng tôi chỉ thạo nghề mổ lợn”.Nghe đoạn, quan sai đem một con lợn vào công đường cho anhHàng thịt mổ, nhưng anh ta lúng túng không biết làm thế nào cả.Quan lại sai mấy người giỏi cờ vào tỉ thí với người Hàng thịt thìkhông ngờ, con người đó đi những nước cờ rất cao không ai địchnổi. Quan bèn phán cho về nhà Trương Ba.Vì thế mới có câu “ Hồn Trương Ba, da Hàng thịt”(1).Như vậy, truyện cổ dân gian Hồn Trương Ba, da Hàng thịt cũngquan niệm linh hồn phải có thể xác mới có chỗ trú ngụ và thể xácphải có linh hồn mới sống được, mới không rữa nát. Nhưngtruyện cổ dân gian tuyệt đối hóa vai trò của linh hồn, coi nhẹ thểxác, nên khi Trương Ba mượn được thể xác của người Hàng thịtthì Trương Ba coi mình là Trương Ba 100% trong ý thức, trongtình cảm, trong tính cách, tuyệt nhiên không băn khoăn gì về hìnhdạng của mình. Vợ ...