KINH TẾ CHÍNH TRỊ - ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU - GS.TS. PHẠM QUANG PHAN - 8

Nông nghiệp theo nghĩa hẹp là ngành sản xuất ra của cải vật chất mà con người phải dựa vào quy luật sinh trưởng của cây trồng, vật nuôi để tạo ra sản phẩm như lương thực, thực phẩm... để thoả mãn các nhu cầu của mình. Nông nghiệp theo nghĩa rộng còn bao gồm cả lâm nghiệp, ngư nghiệp. Như vậy, nông nghiệp là ngành sản xuất phụ thuộc rất nhiều vào tự nhiên. Những điều kiện tự nhiên như đất đai, nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, bức xạ mặt trời... trực tiếp ảnh hưởng đến năng suất,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KINH TẾ CHÍNH TRỊ - ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU - GS.TS. PHẠM QUANG PHAN - 8Chương XIIKinh tế nông thôn trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩaxã hội ở Việt Nam I- Vai trò của nông nghiệp, nông thôn 1. Khái niệm về nông nghiệp, nông thôn Nông nghiệp theo nghĩa hẹp là ngành sản xuất ra của cải vật chất mà con ngườiphải dựa vào quy luật sinh trưởng của cây trồng, vật nuôi để tạo ra sản phẩm như lươngthực, thực phẩm... để thoả mãn các nhu cầu của mình. Nông nghiệp theo nghĩa rộng cònbao gồm cả lâm nghiệp, ngư nghiệp. Như vậy, nông nghiệp là ngành sản xuất phụ thuộc rất nhiều vào tự nhiên. Nhữngđiều kiện tự nhiên như đất đai, nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, bức xạ mặt trời... trực tiếpảnh hưởng đến năng suất, sản lượng cây trồng vật nuôi. Nông nghiệp cũng là ngành sảnxuất có năng suất lao động rất thấp, vì đây là ngành sản xuất phụ thuộc rất nhiều vào tựnhiên; là ngành sản xuất mà việc ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ gặp rất nhiềukhó khăn. Ngoài ra sản xuất nông nghiệp ở nước ta thường gắn liền với những phươngpháp canh tác, lề thói, tập quán... đã có từ hàng nghìn năm nay. Ở các nước nghèo, nông nghiệp thường chiếm tỷ trọng rất lớn trong GDP và thuhút một bộ phận quan trọng lao động xã hội. Nông thôn là khái niệm dùng để chỉ một địa bàn mà ở đó sản xuất nông nghiệpchiếm tỷ trọng lớn. Nông thôn có thể được xem xét trên nhiều góc độ: kinh tế, chính trị,văn hoá, xã hội... Kinh tế nông thôn là một khu vực của nền kinh tế gắn liền với địa bànnông thôn. Kinh tế nông thôn vừa mang những đặc trưng chung của nền kinh tế về lựclượng sản xuất và quan hệ sản xuất, về cơ chế kinh tế... vừa có những đặc điểm riênggắn liền với nông nghiệp, nông thôn. Xét về mặt kinh tế - kỹ thuật, kinh tế nông thôn có thể bao gồm nhiều ngành kinhtế như: nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, tiểu, thủ công nghiệp, dịch vụ... trong đónông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp là ngành kinh tế chủ yếu. Xét về mặt kinh tế - xãhội, kinh tế nông thôn cũng bao gồm nhiều thành phần kinh tế: kinh tế nhà nước, kinh tếtập thể, kinh tế cá thể... Xét về không gian và lãnh thổ, kinh tế nông thôn bao gồm cácvùng như: vùng chuyên canh lúa, vùng chuyên canh cây màu, vùng trồng cây ăn quả... 2. Vai trò của nông nghiệp, nông thôn a) Cung cấp lương thực, thực phẩm cho xã hội Nhu cầu ăn là nhu cầu cơ bản, hàng đầu của con người. Xã hội có thể thiếu nhiềuloại sản phẩm nhưng không thể thiếu lương thực, thực phẩm cho xã hội. Do đó, việcthoả mãn các nhu cầu về lương thực, thực phẩm trở thành điều kiện khá quan trọng đểổn định xã hội, ổn định kinh tế. Sự phát triển của nông nghiệp có ý nghĩa quyết định đốivới việc thoả mãn nhu cầu này. Bảo đảm nhu cầu về lương thực, thực phẩm không chỉ là yêu cầu duy nhất củanông nghiệp, mà còn là cơ sở phát triển các mặt khác của đời sống kinh tế - xã hội. b) Cung cấp nguyên liệu để phát triển công nghiệp nhẹ Các ngành công nghiệp nhẹ như: chế biến lương thực thực phẩm, chế biến hoaquả, công nghiệp dệt, giấy, đường... phải dựa vào nguồn nguyên liệu chủ yếu từ nôngnghiệp. Quy mô, tốc độ tăng trưởng của các nguồn nguyên liệu là nhân tố quan trọngquyết định quy mô, tốc độ tăng trưởng của các ngành công nghiệp này. c) Cung cấp một phần vốn để công nghiệp hoá Công nghiệp hoá đất nước là nhiệm vụ trung tâm trong suốt cả thời kỳ quá độ lênchủ nghĩa xã hội. Để công nghiệp hoá thành công, đất nước phải giải quyết rất nhiềuvấn đề và phải có vốn. Là nước nông nghiệp, thông qua việc xuất khẩu nông sản phẩm,nông nghiệp, nông thôn có thể góp phần giải quyết nhu cầu vốn cho nền kinh tế. d) Nông nghiệp, nông thôn là thị trường quan trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ Với những nước lạc hậu, nông nghiệp, nông thôn tập trung phần lớn lao động vàdân cư, do đó, đây là thị trường quan trọng của công nghiệp và dịch vụ. Nông nghiệp,nông thôn càng phát triển thì nhu cầu về hàng hoá tư liệu sản xuất như: thiết bị nôngnghiệp, điện năng, phân bón, thuốc trừ sâu... càng tăng, đồng thời các nhu cầu về dịchvụ cho sản xuất nông nghiệp như: vốn, thông tin, giao thông vận tải, thương mại... cũngngày càng tăng. Mặt khác, sự phát triển của nông nghiệp, nông thôn làm cho mức sống,mức thu nhập của dân cư nông thôn tăng lên và nhu cầu của họ về các loại sản phẩmcông nghiệp như ti vi, tủ lạnh, xe máy, vải vóc... và nhu cầu về dịch vụ văn hoá, y tế,giáo dục, du lịch, thể thao... cũng ngày càng tăng. Nhu cầu về các loại sản phẩm công nghiệp và dịch vụ của khu vực kinh tế rộnglớn là nông nghiệp, nông thôn góp phần đáng kể mở rộng thị trường của công nghiệp vàdịch vụ. Đây là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của công nghiệp, dịch vụ. d) Phát triển nông nghiệp, nông thôn là cơ sở ổn định kinh tế, chính trị, xã hội Nông thôn là khu vực kinh tế rộng lớn, tập trung phần lớn dân cư của đất nước.Phát triển kinh tế nông thôn, một mặt bảo đảm nhu cầu lương thực, thực phẩm cho xã ...