Kinh tế chính trị Nền kinh tế tri thức

Nền kinh tế tri thức là nền kinh tế trong đó sự sản sinh ra, phổ cập và sửdụng tri thức giữ vai trò quyết định nhất đối với sự phát triển kinh tế;tạo ra của cải nâng cao chất lượng cuộc sống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh tế chính trị "Nền kinh tế tri thức"Vấn đề 1: Nền kinh tế tri thức là gì?Từ thập niên 80 thế kỷ XX đến nay, do tác động mạnh mẽ của cuộc cáchmạng khoa học – công nghệ hiện đại, đặc biệt là công nghệ thông tin, côngnghệ sinh học, công nghệ vật liệu...nền kinh tế thế giới đang biến đổi sâusắc, nhanh chóng về cơ câu, chức năng và phương thức hoạt động. Đây làmột bước ngoặt lịch sử có ý nghĩa đặc biệt: lực lượng sản xuất xã hội đangchuyển từ kinh tế tài nguyên sang kinh tế tri thức, nền văn minh của loàingười chuyển từ văn minh công nghiệp sang văn minh trí tuệ.Vậy nền kinh tế tri thức là gì?Có nhiều định nghĩa khác nhau,nhưng dễ chấpnhận nhất hiện nay là định nghĩa của tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế(OECD) đưa ra năm 1995:Nền kinh tế tri thức là nền kinh tế trong đó sự sản sinh ra, phổ cập và sửdụng tri thức giữ vai trò quyết định nhất đối với sự phát triển kinh tế;tạo ra của cải nâng cao chất lượng cuộc sống.Với định nghĩa trên, có thể hiểu kinh tế tri thức là trình độ phát triển cao củalực lượng sản xuất xã hội, theo đó trong quá trình lao động của từng ngườilao động và toàn bộ lao động trong xã hội, trong từng sản phẩm và trong tổngsản phảm quốc dân thì hàm lượng lao động cơ bắp, hao phí lao đọng cơ bắpgiảm đi vô cùng nhiểutong khi hàm lượng tri thức,hao phí lao đọng trí óc tănglên vô cùng lớn.Trong nền kinh tế tri thức 2 ngành Công nghiệp và Nông nghiệp (cũ) chiếm tỉlệ thấp và chiếm đa số là các ngành kinh tế dựa vào tri thức,dựa vào thành tựumới nhất của khoa học kỹ thuật và công nghệ. Đó có thể là những ngành mớinhư công nghệ thônh tin (công nghiệp phần cứng, công nghiệp phần mềm)các ngành công nghiệp, dịch vụ mới dựa vào công nghệ cao và cũng có thể làcác ngành truyền thống(nông nghiệp)được cải tạo bằng khoa học công nghệcao.Ví dụ: Nông nghiệp sử dụng công nghệ sinh học, tự động hóa để sảnxuất,hầu như không có người lao động. Ngành công nghiệp dệt may sử dụnginternet để sản xuất và cung cấp hàng may mặc theo yêu cầu của khác hàngtrên toàn thế giới.Một ngành kinh tế có thể coi là đã trở thành ngành kinh tế tri thức khi giá trịdo tri thức tạo ra chiếm tỉ lệ áp đảo (khoảng 70%) trong tổng giá trị sản xuấtcủa ngành kinh tế đó. Một nền kinh tế được coi là đã trở thành nền kinh tế trithức khi tổng sản phẩm các ngành kinh tế tri thức chiếm khoảng 70% tổngsản phẩm trong nước (GDP).Trên thế giới hiện nay, ở các nước thuộc tổ chức OECD, các ngành kinh tế trithức đã đóng góp trên 50% GDP (Mỹ 55.3%, Nhật Bản 53% ...). Nhiều nướccông nghiệp mới và các nước đang phát triển cũng đang hướng mạnh vào kinhtế tri thức, tập trung nỗ lực để phát triển nhanh một số ngành kinh tế tri thức,như công nghệ thông tin, internet,thương mại điện tử...Vấn đề 2: Những đặc điểm cơ bản của nền kinh tế tri thứcCho tới nay, nhiều nhà chiến lược kinh tế hàng đầu trên thế giới đều thốngnhất kinh tế tri thức có 10 đặc điểm chính sau đây:1. Ý tưởng đổi mới và phát triển công nghệ mới trở thành chìa khóa cho việctạo ra việc làm mới và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nền kinh tế tri thứccó tốc độ tăng trưởng cao, cơ cấu dịch chuyển nhanh.2. Tìm các công nghệ mới trở thành loại hình hoạt động quan trọng nhất.Doanh nghiệp nào cũng có thể tìm ra công nghệ mới; không còn sự phân biệtgiữa phòng thí nghiệm với công xưởng, đồng thời xuất hiện nhiều doanhnghiệp chuyên về sản xuất công nghệ.3. Công nghệ thông tin được tiến hành rộng rãi trong mọi lĩnh vực, mạngthông tin phủ khắp nước và trên thế giới, liên kết các tổ chức, gia đình và cácquốc gia. Thông tin trở thành nguồn tài nguyên quan trọng. Mọi lĩnh vực hoạtđộng của con người đều có sự tác động của thông tin.4. Dân chủ hóa được thúc đẩy vì mọi người đều dễ dàng truy cập thông tinmà mình cần. Mọi người dân đều có thể biết được các chủ trương, chínhsách một cách chính xác, kịp thời. Các cơ quan chức năng không thể hoạtđộng trái luật. Mối liên kết giữa chính quyền và người dân bền vững.5. Về giáo dục và đào tạo (đầu tư cho con người): được đầu tư cao hơn hẳnso với các dự án đầu tư về cơ sở vật chất (nhà máy, công xưởng, khai thácnguyên nhiên liệu...). Mọi người học tập thường xuyên bằng các loại hìnhđào tạo đa dạng: học ở trường, học từ xa, học trên mạng thông tin.6. Tri thức trở thành vốn quý nhất và là nguồn lực hàng đầu để tăng trưởng.Vốn tri thức không giống như các loại vốn vật chất khác (máy móc, tiền,vàng...) dễ hư hao hoặc mất đi khi sử dụng, tri thức và thông tin dễ chuyểngiao và chia sẻ.Tri thức thể hiện ở các ý tưởng, sáng chế, phát minh quy trình,… trong sảnxuất và đời sống. Trên phương diện hành vi có thể quan sát được thì tri thứclà khả năng của một cá nhân hay một nhóm người trong việc hướng dẫn,thuyết phục những người khác thực hiện một quy trình tạo ra sự chuyển hoá.Trên phương diện kinh tế, tri thức là tư liệu sản xuất. Nó được sinh ra, traođổi và sử dụng sản xuất để tạo ra sản phẩm và dịch vụ. Tri thức phải đượcđánh giá, có giá trị và được mua bán ...