KỸ NĂNG LÂM SÀNG VÀ KỸ NĂNG THỰC HÀNH

Dạy kỹ năng thực hành lâm sàng là một phần đặc biệt quan trọng trong giảng dạy Y khoa, nhờ các kỹ năng lâm sàng sinh viên mới có thể lồng ghép các kiến thức của mình để cho ra các quyết định đúng đắn và có hiệu quả trong điều trị nói riêng và trong hoạt động ngành nghề nói chung. Tuy nhiên, trên thực tế việc giảng dạy kỹ năng lâm sàng và thực hành đang dần bị lãng quên và xem nhẹ tại một số trường Y trên thế giới; cụ thể qua khảo sát ý...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KỸ NĂNG LÂM SÀNG VÀ KỸ NĂNG THỰC HÀNH KỸ NĂNG LÂM SÀNG VÀ KỸ NĂNG THỰC HÀNHTỔNG QUANDạy kỹ năng thực hành lâm sàng là một phần đặc biệt quan trọng tronggiảng dạy Y khoa, nhờ các kỹ năng lâm sàng sinh viên mới có thể lồng ghépcác kiến thức của mình để cho ra các quyết định đúng đắn và có hiệu quảtrong điều trị nói riêng và trong hoạt động ngành nghề nói chung.Tuy nhiên, trên thực tế việc giảng dạy kỹ năng lâm sàng và thực hành đangdần bị lãng quên và xem nhẹ tại một số trường Y trên thế giới; cụ thể quakhảo sát ý kiến sinh viên tại Bắc Mỹ: một số ít chỉ được hướng dẫn cách hỏivà thăm khám trên 2 bệnh nhân, một số khác chưa bao giờ được giảng viêngiám sát việc thực hiện khám đầy đủ cho 1 bệnh nhân.Tại TP.HCM, qua khảo sát 360 sinh viên Y6 tốt nghiệp và các bác sĩ ratrường công tác tại tuyến huyện, xã, kết quả cho thấy :- 95% gặp khó khăn và lúng túng khi phải giải thích cho bệnh nhân và thânnhân một số tình huống bệnh có tiên lượng xấu.- 76,4% chưa từng đặt nội khí quản, cũng như chưa được hướng dẫn trên môhình.- 17,4% đã có thực hiện kỹ năng đơn giản như chọc dò màng phổi, màngbụng.Các khiếm khuyết trong dạy kỹ năng lâm sàng và thực hành không chỉ xảyra ở một vài trường mà có thể thấy được ở phần lớn các trường Y. Do đó, 1câu hỏi được đặt ra là những đức tính nào cần thiết để giáo viên có thể giảngdạy tốt ?NHỮNG ĐỨC TÍNH CỦA 1 GIÁO VIÊN DẠY LÂM SÀNG TỐT- Bạn có biết đối tượng mình đang dạy và mục tiêu của họ ?- Bạn có kế hoạch để giảng dạy lâm sàng ?- Bạn có giám sát chặt chẽ sinh viên trong hỏi, thăm khám thực thể, thựchiện các kỹ năng? Hay bạn chủ yếu dựa vào báo cáo ?- Bạn có lồng ghép y học lâm sàng với y học căn bản hay chỉ đơn giản là môtả sự việc?- Bạn có nhấn mạnh việc giảng dạy để giải quyết vấn đề ?- Có công bằng trong cách cư xử với sinh viên ?- Có nêu gương tốt trong cách giao tiếp với bệnh nhân ?- Dạy tập trung vào bệnh nhân hay bệnh tật ?- Có đặt câu phù hợp và trả lời đầy đủ ?- Có đặt câu hỏi cho sinh viên suy nghĩ và trả lời cho lần học sau ?- Có khuyến khích sinh viên tham gia ?- Bạn có đến muộn hay hủy bỏ các buổi dạy không ?Nếu câu trả lời của bạn đa số là không thì bạn là người dạy lâm sàng điểnhình.Các nghiên cứu cho thấy các đức tính trên là hiếm có và cần phải được rènluyện. Tuy nhiên, ít có trường Y có chương trình dạy huấn luyện về kỹ nănglâm sàng.Câu hỏi thứ 2 là làm thế nào để nâng cao kỹ năng lâm sàng và thực hành ?CÁC PHƯƠNG PHÁP NÂNG CAO KỸ NĂNG DẠY VÀ THỰCHÀNH LÂM SÀNGPhương pháp có gốc từ Hy Lạp là Methodos, nghĩa là con đường để đạt đến1 cái gì đó.Phương pháp đúng giúp người ta đạt đến những cái tốt và hoàn thiện hơnnhư R.Descartes đã nói thà rằng đừng làm còn hơn làm mà không có phươngpháp.Học tại phòng bệnh là cơ hội tốt nhất cho sinh viên có thể học cách lấy bệnhsử, cách quan sát, khám thực thể, thực hành kỹ năng giao tiếp, các thủ thuậtvà tập thích ứng với môi trường xung quanh cũng như cách giải quyết vấnđề.Kết quả học tập sẽ tốt hơn khi người giảng viên có:Kế hoạch giảng dạyThường người dạy không được hướng dẫn kế hoạch cụ thể trừ khi họ đangtham gia 1 chương trình có cấu trúc đặc biệt như học tập dựa trên vấn đề.Tuy nhiên, xác định cụ thể mục tiêu học tập, có kế hoạch dạy cho từng đốitượng là điều cần thiết dù việc này gây mất thời gian cho bạn, nhưng chỉ giaiđoạn đầu. Cái chủ yếu là bạn sẽ đánh giá sinh viên một cách chính xác vàcông bằng hơn.- Kế hoạch giảng dạy phụ thuộc vào đối tượng sinh viên, số lượng sinh viên,thời gian sinh viên đi thực tập, nắm được điều này bạn sẽ tránh được dồn ép,nhồi nhét quá nhiều.- Thông báo kế hoạch dạy từ đầu với sinh viên, có mục tiêu rõ ràng, cả thầyvà trò sẽ biết được công việc sắp đến và hoàn thành nó như thế nào.Thí dụ: mục tiêu Y3 là quan sát 1 trường hợp chọc dò màng bụng, biết cáchchuẩn bị dụng cụ cho việc chọc dò.Khi đợt sinh viên đi qua bệnh phòng, nếu không có bệnh nhân để chọc dò,bạn sẽ sử dụng băng ghi hình (video) để sinh viên quan sát.Thực tế, việc giảng dạy phụ thuộc vào bệnh nhân, nên việc có kế hoạch từđầu sẽ giúp bạn chủ động hơn hoàn thành mục tiêu dạy và học.Nêu gương tốtGiảng dạy tại bệnh phòng là phương pháp hữu hiệu nhất để nâng cao kỹnăng thực hành lâm sàng, vì vậy vai trò của người hướng dẫn là đặc biệtquan trọng, đó là tấm gương để sinh viên noi theo sau này.Nên tạo điều kiện để sinh viên có thể theo dõi bệnh nhân, lấy bệnh sử, khámthực thể và thảo luận kế hoạch điều trị với bệnh nhân hay thân nhân ngườibệnh.Về mặt lý thuyết thì đơn giản, nhưng thực tế ít khi sinh viên quan sát đượcđầy đủ các trình tự trên do vấn đề thời gian, các bước thường được thực hiệnngắn gọn và việc ra quyết định là ưu tiên. Việc ra quyết định nhanh, chính xác phụthuộc vào kinh nghiệm cũng như việc sử dụng hiệu quả các kiến thức y khoa củangười thầy, chắc chắn sinh viên sẽ lúng túng khi gặp bệnh cảnh lâm sàng tương tựv ...