Kỹ thuật khai thác rừng trồng cây mây tắt, mây nếp

Mây tắt (Calamus tetradactylus) là loài cây thân leo có gai họ cau dừa, thuộc lớp thực vật 1 lá mầm phân bố tập trung tại vùng rừng nhiệt đới, á nhiệt đới và là một trong những lâm sản ngoài gỗ (LSNG) có giá trị cao. Tại Việt Nam, mây tắt chủ yếu được khai thác từ rừng tự nhiên thuộc các tỉnh Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. Nguyên liệu mây tắt sau khi khai thác chủ yếu được tinh chế thành các sản phẩm đan lát và hàng thủ công mỹ nghệ....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kỹ thuật khai thác rừng trồng cây mây tắt, mây nếpKỹ thuật khai thácrừng trồng cây mây tắt, mây nếpMây tắt (Calamus tetradactylus) là loài cây thân leo có gai họcau dừa, thuộc lớp thực vật 1 lá mầm phân bố tập trung tạivùng rừng nhiệt đới, á nhiệt đới và là một trong những lâmsản ngoài gỗ (LSNG) có giá trị cao. Tại Việt Nam, mây tắtchủ yếu được khai thác từ rừng tự nhiên thuộc các tỉnh BắcBộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.Nguyên liệu mây tắt sau khi khai thác chủ yếu được tinh chếthành các sản phẩm đan lát và hàng thủ công mỹ nghệ. Theodự báo, nhu cầu về nguyên liệu mây để cung ứng cho sảnxuất trong những năm tới ngày càng tăng. Trong khi đónguồn tài nguyên mây tắt khai thác từ rừng tự nhiên ngàycàng suy giảm nghiêm trọng cả về số lượng lẫn chất lượng.Trước thực trạng đó, trong những năm qua nhà nước, tổchức, cá nhân và hộ gia đình đầu tư trồng mây tắt, góp phầntái phục hồi rừng tự nhiên, giảm áp lực tác động của conngười lên tài nguyên rừng; đồng thời cải thiện sinh kế củangười dân sống gần rừng, ven rừng.Bên cạnh đó, cây mây tắt cũng đã được nông hộ trồng trêncác nông trại và vườn hộ bằng áp dụng các biện pháp kỹthuật thâm canh rừng trồng nhằm tận dụng, khai thác tối đatài nguyên đất rừng phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế củađịa phương.Để khai thác mây tắt đảm bảo hiệu quả, đúng quy trình kỹthuật không làm ảnh hưởng đến quy cách, chất lượng sảnphẩm và khả năng tái sinh của rừng; giảm chi phí nhân công,chúng tôi xin giới thiệu kỹ thuật khai thác rừng trồng câymây tắt.Thiết kế lô, thời điểm khai thác:Để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình khai thác một cáchnhịp nhàng, có khoa học, cần thiết kế phân lô, mỗi lô khoảng1.000 m2; giữa các lô bố trí các lối đi chính và phụ đủ rộngđể thuận lợi cho trung chuyển sản phẩm và đi lại chăm sócrừng.Song song với quá trình thiết kế phân lô khai thác; chủ rừngnhanh chóng đo đếm và tính toán trữ lượng rừng trồng câymây tắt bằng công thức sau:M = .N (kg/ha)Trong đó: M trữ lượng rừng trồng trên 1 ha (kg/ha). Tổngkhối lượng trung bình những cây đủ điều kiện khai thác trong1 khóm.N số khóm trên 1 ha.Qua đó, chủ rừng cần căn cứ vào nhu cầu thị trường vềsốlượng, đặc điểm nguyên liệu (đoạn, sợi), chất lượng cũng nhưgiá cả cho nguyên liệu mà quyết định số lượng cần khai thác.Thời gian khai thác: Đặc điểm cây mây tắt có lượnghydratcacbon thay đổi theo mùa. Do đó, chọn thời điểm khaithác có ý nghĩa rất lớn. Nhìn chung có thể khai thác mây tắtquanh năm nhưng mùa khai thác chính được xác định vào cáctháng 1 - 4 và tháng 10 - 12. Thông thường mây được khaithác 1 năm 2 lần và luân kỳ khai thác phụ thuộc vào lập địavà khả năng chăm sóc của chủ rừng.Vật dụng khai thác:Với đặc điểm mây trồng trong vườn và trang trại nên dùngrựa cán dài 50 - 60 cm cả lưỡi 70 - 80 cm; đồng thời chuẩn bịbộ đá mài chuyên dụng để mài dụng cụ khai thác.Bao tay bằng vải dày, để bảo vệ chân tay tránh khỏi gai mâycào xước; trong khi khai thác đảm bảo an toàn lao động.Tiêu chuẩn kỹ thuật cây khai thác:Thu hoạch mây tắt vào giai đoạn 5 - 7 tuổi, đặc điểm nhậnbiết cây mây tắt đến tuổi khai thác là khi các bẹ lá bao thâncó màu xanh lục, mặt bẹ có gai dẹt, khi bẹ lá già rụng đi lúcnày có thể khai thác.Tổng số cây trong khóm phải trên 6 cây thì quá trình khaithác hạn chế ảnh hưởng đến khả năng tái sinh của cây con vàgiảm tác động tới năng suất cho luân kỳ khai thác tiếp theo.Chiều dài thân cây khai thác chính cho phép trên 9 m mớiđảm bảo quy cách, chất lượng hàng hóa. Số cây khai thác lànhững cây đảm bảo chiều dài, chiếm 1/5 đến 2/3 số cây cótrong khóm.Kỹ thuật khai thác:Trước khi khai thác cần phát dọn quanh khóm mây sạch sẽvới bán kính 0,5 m; trong khi phát chú ý cây tái sinh. Tiếptheo cắt lá già, chặt tay leo, cành lá trong khóm dưới 1 m.Sau khi phát dọn xong thực bì quanh gốc, chủ rừng tiến hànhkhai thác mây theo các bước sau:Bước 1: Chặt tay leo, cành lá bằng rựa với chiều cao gốc chặttừ 15 - 20 cm.Bước 2: Rút cây và bóc bẹ lá là công đoạn đưa sợi mây rakhỏi khóm và để thực hiện công đoạn này người khai tháccăn cứ vào đặc điểm thân mây mềm và dễ uốn cong để tách,bóc bẹ lá. Tuy nhiên, quá trình này, người khai thác áp dụnghai phương pháp sau:+ Rút cây mây ra khỏi khóm, bóc bẹ từ ngọn xuống gốc.+ Rút dần cây mây ra khỏi khóm, rút đến đâu bóc bẹ đến đấybằng công việc bẻ cong từng đoạn mây từ gốc lên đến hết câytách bẹ lá dần dần.Bước 3: Phát ngọn sau khi đã đưa cây mây ra khỏi khóm,chiều dài ngọn cắt bỏ từ 50 - 70 cm tương đương 5 - 7 đốthay 5 - 7 lá tính từ ngọn. Sau đó bẹ ngọn được chặt thành cácđoạn ngắn vun đắp vào xung quanh khóm mây có tác dụngvừa cải tạo mùn và giữ ẩm đất.Bước 4: Thu gom sợi mây. Người thu gom tiến hành cuộn sợimây thành từng vòng hay buộc thành từng bó tạo điều kiệnthuận lợi đưa mây ra khỏi rừng và chuyển về nơi thu gom tậptrung.Từ thực tiễn yêu cầu sản xuất của đ ...