KỸ THUẬT SÀNG TUYỂN PHÁT HIỆN SỚM BỆNH

Sàng tuyển là quá trình phát hiện ra bệnh chưa có biểu hiện lâm sàng hoặc các dị tật thông qua xét nghiệm nhanh và có thể áp dụng rộng rãi. Sàng tuyển không thể là chẩn đoán thông thường và nó cần sự theo dõi mang tính điều tra, điều trị thích hợp
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KỸ THUẬT SÀNG TUYỂN PHÁT HIỆN SỚM BỆNH KỸ THUẬT SÀNG TUYỂNPHÁT HIỆN SỚM BỆNH ThsNguyễnTấnĐạt 25/02/13 1 Mục tiêuTrình bày được định nghĩa và mục đíchcủa sàng tuyển.Nêu các tiêu chuẩn xây dựng chương trìnhsàng tuyển.Trình bày các chỉ số phân tích đánh giátính giá trị của kỹ thuật sàng tuyển .Trình bày các chỉ số đánh giá một chươngtrình sàng tuyển. 25/02/13 2 Định nghĩa Sàng tuyển là quá trình phát hiện rabệnh chưa có biểu hiện lâm sàng hoặccác dị tật thông qua xét nghiệm nhanh vàcó thể áp dụng rộng rãi.Sàng tuyển không thể là chẩn đoánthông thường và nó cần sự theo dõimang tính điều tra, điều trị thích hợp 25/02/13 3 Mục đích của sàng tuyển Mục đích chung: nhằm chẩn đoán sớm và điều trịcó hiệu quả căn bệnh.Mục đích riêng: Sàng tuyển số đông bao gồm khám sàng lọc cả một quần thể Sàng tuyển đa dạng hay nhiều giai đoạn bao gồm sử dụng nhiều xét nghiệm sàng tuyển khác nhau trong cùng một thời điểm Sàng tuyển có mục đích cho đối tượng phơi nhiễm đặc biệt. Sàng tuyển tìm ca bệnh hay sàng tuyển cơ hội hạn chế đối với những bệnh nhân mà họ đi khám tại cơ sở y tế. 25/02/13 4 Tiêu chuẩn lựa chọn xây dựng cho chương trình sàng tuyển1. Bệnh Bệnh nặng hay vấn đề sức khoẻ quan trọng có ý nghĩa y tế công cộng Tỷ lệ mắc cao ở giai đoạn tiền lâm sàng Lịch sử phát triển bệnh rõ ràng từ khi phát bệnh đến lúc phát triển bệnh Có thời gian dài giữa dầu hiệu ban đầu và toàn phát Điều trị sớm có tiên lượng tốt hơn điều trị muộn, làm giảm tỷ lệ mắc, chết 25/02/13 5 Tiêu chuẩn lựa chọn xây dựng cho chương trình sàng tuyển (tt)2. Phương pháp xét nghiệm hay khám phát hiện bệnh Có độ nhạy và độ đặc hiệu cao Đơn giản, rẽ tiền và dễ thực hiện Được cộng đồng chấp nhận, an toàn, không gây khó chịu cho người xét nghiệm Có tính tin cậy cao, và độ ổn định cao 25/02/13 6 Tiêu chuẩn lựa chọn xây dựng cho chương trình sàng tuyển (tt)3. Chẩn đoán và điều trị Có sẵn cơ sở vật chất đầy đủ cho chẩn đoán và điều trị Có phương pháp điều trị hiệu quả an toàn và chấp nhận được Có chính sách theo dõi chẩn đoán và điều trị cho những người có kết quả xét nghiệm dương tính Việc phát bệnh là một quá trình liên tục 25/02/13 7Các chương trình sàng tuyển tại Việt Nam và trên thế giới Chương trình sàng tuyển bệnh ung thư cổ tử cung Chương trình sàng tuyển bệnh ung thư vú Chương trình sàng tuyển người bị lao Chương trình sàng tuyển những người bị bệnh tim mạch Chương trình sàng tuyển phát hiện bệnh bụi phổi Chương trình sàng tuyển phát hiện bệnh loãng xương giai sớm 25/02/13 8Các chỉ số đánh giá tính giá trị của 1 phương pháp sàng tuyển Độ nhạy Độ đặc hiệu Giá trị dự đoán dương tính Giá trị dự đoán âm tính 25/02/13 9Kết quả của chương trình sàng tuyển được thể hiện ở bản 2x2 sau Bệnh Không Tổng bệnhKết quả XN (+) a b a +bKết quả XN (-) c d c +d Tổng a+c b+d a+b+c+d 25/02/13 10 Độ nhạy Là khả năng phát hiện ra những ngườimắc bệnh trong nhóm những người bịbệnh. (tỷ lệ dương tính khi thực hiệnnghiệm pháp sàng lọc trong nhóm ngườithực sự mắc bệnh).Độ nhạy = a/(a + c) x 100% 25/02/13 11 Độ đặc hiệu Là khả năng cho kết quả âm tính khithực hiện nghiệm pháp sàng lọc trênnhóm người không bệnhĐộ đặc hiệu = d / (b + d) x 100% 25/02/13 12Giá trị dự đoán dương tính (+) Là xác suất của một người có bệnh khixét nghiệm sàng tuyển là (+)Giá trị dự đoán (+) = a / (a + b) x 100% 25/02/13 13Giá trị dự đoán dương tính (-): Là xác suất của một người có khôngbệnh khi xét nghiệm sàng tuyển là (-)Giá trị dự đoán (-) = d / (c + d) x 100% 25/02/13 14 Ví dụ: Có một chương trình sàng tuyển phát hiện bệnh ung thư cổ tử cung bằng phương pháp xét nghiệm tế bào, kết quả sau: Bệnh Không bệnh TổngKết quả 80 10 90XN (+)Kết quả 20 150 170 XN (-) Tổng 100 160 260Anh/chị hãy đánh giá độ nhạy, độ đặc hiệu,giá trị dự đoán (+), (-) của phương pháp sàng tuyển trên 25/02/13 15 GiảiĐộ nhạy = a/(a + c) x 100% = 80/(100)x100= 80 %Độ đặc hiệu = d / (b + d) x 100% =150/160x100 = 93,8 %Giá trị dự đoán (+) = a / (a + b) x 100% =80/90 x100 = 88,9 %Giá trị dự đoán (-) = d / (c + d) x 100% =150/170 x100 = 88,3 % 25/02/13 16Một số ngưỡng và việc chấp nhậncho một phương pháp sàng tuyểnVề nguyên tắc: Phương pháp phát hiện phảicó độ nhạy và độ đặc hiệu trên 80%.Sàng tuyển có độ nhạy cao thích hợp cho: Bệnh nguy hiểm không thể bỏ qua Bệnh có thể chữa được Tình trạng dương tính giả không gây thương tổn tâm lý và kinh tế cho người được nghiên cứu 25/02/13 17Một số ngưỡng và việc chấp nhậncho một phương pháp sàng tuyển (tt)Sàng tuyển có độ nhạy cao thích hợpcho Một số bệnh trầm trọng, khó hoặc không có khả năng điều trị khỏi Khi biết không bệnh đó có lợi cho tâm lý và sức khoẻ Khi tình trạng dương tính giả gây tổn thương tâm lý và kinh tế cho những người được nghiên cứu 25/02/13 18 Tổ chức, thực hiện, theo dõi, giá ...