LA GIOCONDA Bức họa nổi tiếng nhất trong lịch sử

Tranh đã 500 tuổi và giờ đây hầu như cả thế giới mặc nhiên coi đó là bức tranh đẹp nhất. Nhưng nếu bỗng có câu hỏi rằng: “Thế nó đẹp ở chỗ nào?” thì chắc gì đã có ai dám đứng ra trả lời đến nơi đến chốn, bởi cái đẹp là tùy mỗi người, nào ai cân-đong-đo-đếm làm gì. Tuy nhiên, trừ những người cùn hoặc cố tình trả lời qua quýt, còn với những thầy dạy môn Lịch sử Mỹ thuật thì đây là chuyện hết sức nghiêm túc và cần có lý giải thỏa đáng. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
LA GIOCONDA Bức họa nổi tiếng nhất trong lịch sử LA GIOCONDA Bức họa nổi tiếng nhất trong lịch sử LA GIOCONDA: Phần 1 – Ai cũng nói đến nó Bài viết của Họa sĩ Đức Hòa đăng trên Soi.com Tranh La Gioconda đầy đủ cả khung dát vàng ngày nay. Tranh đã 500 tuổi và giờ đây hầu như cả thế giới mặc nhiên coi đó là bức tranh đẹp nhất. Nhưng nếu bỗng có câu hỏi rằng: “Thế nó đẹp ở chỗ nào?” thì chắc gì đã có ai dám đứng ra trả lời đến nơi đến chốn, bởi cái đẹp là tùy mỗi người, nào ai cân-đong-đo-đếm làm gì. Tuy nhiên, trừ những người cùn hoặc cố tình trả lời qua quýt, còn với những thầy dạy môn Lịch sử Mỹ thuật thì đây là chuyện hết sức nghiêm túc và cần có lý giải thỏa đáng. Do có may mắn nhiều lần được xem tranh trực tiếp, lại đọc nhiều sách có liên quan cũng như đã giảng dạy môn Lịch sử Mỹ thuật được vài năm nên chúng tôi xin mạo muội thử liều góp sức lý giải câu hỏi hóc búa trên đây. Rất mong các đồng nghiệp cùng tham gia tranh biện và chỉ bảo… Nhưng trước hết, thiết tưởng ta phải xem Hồ sơ Tác giả và Tác phẩm trước đã chứ? Hồ sơ tác giả LEONARDO DA VINCI (Tiểu sử tóm tắt) 1. Họ tên: Leonardo da Vinci (tiếng Ý), nghĩa là Leonardo đến từ Vinci. Leonard de Vinci (tiếng Pháp, cũng nghĩa như trên), là tên mà người Việt quen dùng do được biết đến vĩ nhân này từ thời Pháp thuộc, phiên âm ra là Lêôna đờ Vanhxi. Nhưng Leonardo di ser Piero da Vinci mới là tên chuẩn và đầy đủ, nghĩa là Leonardo, con trai của ngài Piero, đến từ Vinci. 2. Vinci là một thị trấn – trước đây 5 thế kỷ còn là một làng, cách 30km về phía Tây thành phố Firenzé (tiếng Pháp gọi là Florence- trung tâm trọng yếu về văn hóa, khoa học, nghệ thuật thời Phục Hưng), nay thuộc tỉnh Firenzé, xứ Tuscany, vùng Trung-Bắc nước Ý. Chính xác hơn thì Leonardo không sinh ra ở Vinci mà tại trang trại Anchiano cách đó 3km. Thị trấn Vinci ngày nay. 3. Sinh: 15. 4. 1452 tại Anchiano, ngoại vi Vinci, tỉnh Firenzé, xứ Tuscany, Ý. 4. Mất: 2. 5. 1519 tại Amboise, tỉnh Indre-et-Loire, vùng Trung tâm nước Pháp. 5. Tình trạng hôn nhân: độc thân suốt đời, không có bạn gái. 6. Nghề nghiệp: họa sĩ, nhà điêu khắc, kiến trúc sư, kỹ sư công binh, nhà giải phẫu, nhà toán học, hóa học, vật lý học, triết học, thiên văn học, nhà thơ, nhà văn, nhạc công, ca sĩ, nhà phát minh-sáng chế … nghề nào ông cũng thuộc loại giỏi nhất nhì thời Phục Hưng. 7. Nguồn gốc gia đình: con ngoài giá thú của công chứng viên giàu có Piero (năm đó 25 tuổi) và cô thôn nữ Catarina (năm đó 22 tuổi). Vì không môn đăng hộ đối nên bố không lấy mẹ, mẹ đi lấy chồng khác. Ông ngoại nuôi từ khi cai sữa, ông nội nuôi từ tuổi nhi đồng đến tuổi thiếu niên trong khi bố kết hôn 4 lần và có nhiều con khác. Ngôi nhà nơi Leonardo đã sinh ra. 8. Từ 1469 đến 1477 (có tài liệu là từ 1466): được bố đưa đến Florence, theo học vẽ nội trú tại xưởng của Andrea del Verrocchio – một họa sĩ, nhà điêu khắc khá nổi tiếng thời đó. 9. Từ 1477: trở thành họa sĩ độc lập, có xưởng vẽ riêng, được đăng ký tên trong Phường thợ vẽ của thành Florence. Bảo tàng Leonardo da Vinci tại thị trấn Vinci. 10. 1482 – 1483: được nhà cầm quyền Medici ở Florence bảo trợ. 11. Từ 1483: đi Milan làm tượng đài kỵ sĩ cho nhà cầm quyền Sforza (không hoàn thành). 12. 1495- 1497: vẽ tranh tường nổi tiếng Bữa ăn tối cuối cùng (còn gọi là The Last Supper, La Cène, Bữa tiệc ly, Cuộc hội kín…) trong nhà thờ Santa Maria della Grazie do Sforza đặt hàng (nay cả nhà thờ lẫn tranh đều được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới). Năm 1499 vua Pháp Louis XII chiếm Milan, định sai cưa tường đem tranh về Pháp vì thích quá (nhưng bất thành). Bức tranh tường nổi tiếng “Bữa ăn tối cuối cùng”. 13. 1503- 1506 (có tài liệu cho là 1503- 1516): vẽ chân dung nổi tiếng La Gioconda, còn gọi là Mona Lisa. 14. 1504: cha mất, sau đó phải về Florence nhiều lần để ra tòa về việc phân chia tài sản thừa kế với 7 anh em trai cùng cha khác mẹ. 15. Từ 1507: chính thức trở thành kỹ sư và họa sĩ của vua Pháp Louis XII nhưng vẫn làm việc tại Milan (do Pháp chiếm đóng). Nghiên cứu giải phẫu cùng Marcantonio della Torre. Vẽ chân dung tự họa bằng sanguine (chì sáp nâu đỏ) khi gần 60 tuổi (hiện trong sưu tập của Thư viện Hoàng gia Biblioteca Reale ở Torino). Chân dung tự họa của Leonardo da Vinci, chì sáp nâu (sanguine) trên giấy. 16. 1512 đến Roma, vẽ tại tòa thánh Vatican. 17. Từ 1516 sang Pháp theo lời mời của vua Pháp, ở lâu đài Cloux (Clos-Lucé) ở Amboise. Thực hiện một số công trình kỹ thuật và vẽ 2 bức tranh nổi tiếng khác là: Leda và Đức Mẹ đồng trinh trong hang đá. 18. 1518: vua Pháp Francois I mua bức La Gioconda qua môi giới của Salai- học trò của ông (theo tài liệu của Bảo tàng Louvre công bố năm 2005). 19. 1519: chết, thọ 67 tuổi. Đã làm di chúc trước khi qua đời để chia thừa kế cho các học trò đã tận tuỵ theo thầy đến cùng. Trò ngoan Francesco Melzi được thừa kế toàn bộ tài liệu và các cuốn sổ tay ghi chép nghiên cứu của thầy (theo sách Leonard de Vinci của tác giả E. Crispino, NXB Grund 2003). Trò hư Salai được thừa kế bức tranh La Gioconda, ngay năm đó đã bán cho vua Pháp Francois I lấy 4000 đồng tiền vàng (theo Wikipedia, bản tiếng Việt). Hồ sơ tác phẩm “LA GIOCONDA” của Leonardo da Vinci 1. Tên tranh: La Gioconda (tiếng Ý) nghĩa là: Bà vợ ông Giocondo. La Joconde (tiếng Pháp), cũng nghĩa như trên. Mona Lisa nghĩa là: Quý bà Lisa. Lisa del Giocondo nghĩa là: bà Lisa, vợ ông Giocondo. Hiểu đầy đủ hơn thì đó là: Chân dung bà Lisa Gherardini, vợ ông Francesco del Giocondo. 2. Mục đích vẽ: theo đơn đặt hàng, vẽ bà vợ yêu của ông Giocondo – nhà buôn tơ lụa của thành Florence – để treo mừng nhà mới. Leonardo da Vinci đang vẽ La Joconde, tranh khắc đồng của Charles Lemoine (1845). 3. Chất liệu: sơn dầu trên gỗ dương (poplar hay peuplier: cây dương, còn gọi là dương lá rung hay bạch dương, một loại thực vật xứ lạnh, hạt kín, có hoa, rụng lá về mùa đông nhưng không phải th ...