Lão hóa

Trong sinh học, lão hóa (tiếng Anh: senescence, xuất phát từ senex trong tiếng Latin có nghĩa là "người già", "tuổi già") là trạng thái hay quá trình tạo nên tuổi tác, già nua. Lão hóa tế bào là một hiện tượng khi các tế bào phân lập trở nên hạn chế khả năng phân chia trong môi trường nuôi cấy. Lão hóa cơ thể đề cập đến quá trình trưởng thành vàgià nua của sinh vật. Những quá trình này không liên quan đến cơ chế apoptosis (chết tế bào theo chương trình). ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lão hóa Lão hóaTrong sinh học, lão hóa (tiếngAnh: senescence, xuất pháttừ senex trong tiếng Latin có nghĩalà người già, tuổi già) là trạngthái hay quá trình tạo nên tuổi tác,già nua.Lão hóa tế bào là một hiện tượngkhi các tế bào phân lập trở nên hạnchế khả năng phân chia trong môitrường nuôi cấy. Lão hóa cơ thể đềcập đến quá trình trưởng thành vàgià nua của sinh vật. Những quátrình này không liên quan đến cơchế apoptosis (chết tế bào theochương trình).Cụ già Ann Pouder (8 tháng4, 1807 -10 tháng 7, 1917) là mộttrong những người sống thọ nhấtthế giới. Ảnh được chụp trong ngàysinh nhật lần thứ 110 của cụ.Những nếp nhăn của tuổi tác hằn rõtrên mặt là một trong những dấuhiệu của quá trình lão hóa.Tuổi già của sinh vật thường kèmtheo biểu hiện giảm khả năngchống chọi với stress, mất dần cânbằng nội mội và tăng nguy cơmắc bệnh tật. Do đó, cái chết làmột kết cục cuối cùng của lão hóa.Một số nhà khoa học trong lĩnhvực biogerontology cho rằng tuổigià bản thân nó là một loại bệnh vàcó thể cứu chữa được, mặc dù đâylà một vấn đề đang tranh cãi.Người ta đã xác định một số yếutố di truyền và môi trường tác độngđến quá trình lão hóa ở các sinh vậtmô hình, điều này đem lại hy vọngcó thế làm chậm, giữ hoặc phục hồilại sự lão hóa ở con người. Ví dụ,chế độ ăn kiêng (khoảng 30% nhucầu thường nhật) đã kéo dài tuổithọ của nấmmen, sâu, ruồi, chuột vàkhỉ. Mộtvài gene cần thiết cho quá trình nàyđã được xác định và việc sửa đổicác gene này cũng đem lại tác dụngnhư ăn kiêng. Chất Resveratrol,một loạipolyphenol có trong rượuvang đỏ cũng cho thấy khả năngkéo dài tuổi thọ của nấm men, sâuvà ruồi. Khói thuốc lá là một yếu tốthúc đẩy sự lão hóa, những ngườihút thuốc thường già nhanh hơnnhững người không hút.Tích trữ những đột biếnThuyết này liên quan tới các tế bàothân (somatic cells) là loại tế bàoluôn luôn sinh sản và hủy diệt. Gentrong tế bào bị ảnh hưởng của cáctác nhân nguy hại như tia phóng xạ,hóa chất độc, thay đổi cấu tạo,khiến tế bào hư hao, chức nănglệch lạc, cơ thể kém hoạt động. Sựđột biến có thể truyền sang thế hệkế tiếp của tế bào.Liên quan đến dột biến genHội chứng già trước tuổiNhóm nghiên cứu phát hiện ra 18trong số 20 bệnh nhân già trướctuổi đều bị đột biến ở gen lamin A,thuộc nhiễm sắc thể số một. Tại đó,trật tự của hai đơn vị ADN cơ bảnlà guanine và adenine bị đổi chỗcho nhau.Tiến sĩ Maria Eriksson thuộc nhómnghiên cứu nói: “Ban đầu, chúngtôi không thể tin được kết quả này,làm sao một đột biến nhỏ như thếlại dẫn đến hậu quả khủngkhiếp nhường ấy”. Bà cho biếtlamin A, hay còn gọi là LMNA cònliên quan đến sáu căn bệnh khác.Căn bệnh lão hóa ở trẻ em, hay còngọi là hội chứng già trướctuổi Hutchingson-Gilford , lần đầutiên được phát hiện vào năm 1886.Bệnh nhân không phát hiện vào lúcmới sinh mà phải 18 tháng sau đómới có các triệu chứng của tuổi già,như bị lão hóa, còi cọc, da nhănnheo, mặt nhỏ, quai hàm to gầnbằng đầu, xương trở nên giòn, bịhói vào lúc 4 tuổi, cơ quan nộitạng rệu rã và thường tử vong ởtuổi 13 vì những bệnh của ngườigià như bệnh tim, đột quỵ. Chiềucao của trẻ không quá 1m và chỉcân nặng khoảng 13-15 cân. Tuynhiên, trẻ mắc căn bệnh này thườngcó trí thông minhtrên mức bìnhthường.Ví dụ như trường hợp mắc bệnhcủa cậu bé John Tacket, 15 tuổi,bang Michigan, Mỹ. Cậu chỉ caokhoảng 1m. Tacket học lớp 9, rấtgiỏi môn toán và chơi trò poolchuyên nghiệp. Tuy nhiên, Tacketbị đau thắt ngực – một triệu chứngcủa bệnh tim chỉ xuất hiện ở ngườigià vào khoảng 60-70 tuổi.Trước đây, có giả thiết cho rằngbệnh này mang tính di truyền (độtbiến trong tinh trùng của người chatruyền vào phôi của con). Tuynhiên nghiên cứu mới đã cho thấybệnh này mang tính tự phát.Trên thế giới, cứ khoảng 4-8 triệutrẻ em thì có một trường hợp bị lãohóa sớm. Chính vì thế việc nghiêncứu bệnh này rất khó vì số bệnhnhân trong một thời điểm là có hạn.Bên cạnh việc phát hiện ra tác nhângây lão hóa ở trẻ, nghiên cứu nàycòn giúp các nhà khoa học hiểu rõhơn về quá trình phát triển tuổi giàbình thường. Trong thời gian tới,các nhà khoa học sẽ tập trung tìmra loại thuốc có khả năng lặp lại trậttự của gen lamin A.Đột biến gen tạo nên sự trường thọCác nhà khoa học đã tìm thấy mộtđột biến gen chung trên nhữngngười sống lâu trăm tuổi. Phát hiệnnày có thể là chìa khóa quan trọngđể tìm ra cách thức tránh được sựlão hóa.Trong nghiên cứu trên 52 cụgià Italy, đều thọ hơn trăm tuổi, cácnhà nghiên cứu tại viện côngnghệ California ở Pasadena (Mỹ)nhận thấy: 17% trong số này cóchứa đột biến C150T trong ADN tythể (loại ADN nằm ngoài nhân tếbào). Trong khi đó, chỉ có 3,4%trong số 117 người dưới tuổi 99 làchứa đột biến trên, nghĩa là chỉbằng một phần trăm.Theo các nhà nghiên cứu, dườngnhư đột biến C150T đã kích thíchsự tái tạo của ADN ty thể, cho phépcơ thể thay thế những tế bào giànua một cách nhanh hơn.Để kiểm tra xem đột biến trên cóphải là do di truyền hay không, cácnhà khoa học đ ...