Lịch sử về Hồ Quý Ly

Hồ Quý Ly (chữ Hán: 胡季犛; còn có tên là Lê Quý Ly 黎季犛; 1336–1407) là một vị vua Việt Nam, người đã tiến thân từ một đại quan nhà Trần để khởi đầu nhà Hồ của lịch sử Việt Nam. Trong thời gian cầm quyền, ông đã thực hiện nhiều cải cách quan trọng, nhưng bị thất bại trong việc hợp sức toàn dân chống lại cuộc xâm lăng của nhà Minh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lịch sử về Hồ Quý Ly Hồ Quý LyHồ Quý Ly (chữ Hán: : á ; còn có tên là Lê Quý Ly ê ; 1336–1407) là một vị vua Việt Nam, người đã tiến thân từ một đại quan nhàTrần để khởi đầu nhà Hồ của lịch sử Việt Nam. Trong thời gian cầmquyền, ông đã thực hiện nhiều cải cách quan trọng, nhưngbị thấtbại trong việc hợp sức toàn dân chống lại cuộc xâm lăng của nhàMinh.TiểusửTheo gia phả họ Hồ[1], tổ tiên Hồ Quý Ly là Hồ Hưng Dật vốn ngườiChiết Giang (Trung Quốc), đời Hậu Hán thời Ngũ đại Thập quốc(năm 947-950), tương đương thời Dương Tam Kha của Việt Nam,sang làm Thái thú Diễn Châu và định cư ở hương Bào Đột, nay là xãQuỳnh Lâm, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Đến đời nhà Lý, cóngười trong họ lấy công chúa Nguyệt Đích, sinh ra công chúa NguyệtĐoan. Đời cháu thứ 12 là Hồ Liêm dời đến ở hương Đại Lại, ThanhHóa, làm con nuôi tuyên úy Lê Huấn, từ đấy lấy Lê làm họ mình. QuýLy là cháu bốn đời của Lê Huấn[2].Ông có hai người cô đều được vua Trần Minh Tông lấy làm cung phivà đều trở thành mẹ hai vua nhà Trần, do đó ông sớm được đưa vàolàm quan trong triều đình nhà Trần.SựnghiệpPhụchínhnhàTrầnNăm 1371, vua Trần Dụ Tông cho Lê Quý Ly làm Trưởng cục Chihậu. Sau, vua Trần Nghệ Tông đưa ông lên làm Khu mật đại sứ, lạigả em gái là công chúa Huy Ninh.Trong hơn 20 năm làm đại thần nhà Trần, Lê Quý Ly nhiều lần đượccử cầm quân ra mặt trận chống lại Chiêm Thành, nhưng do tài năngquân sự hạn chế nên phần lớn những lần xuất quân, ông đều bị thấttrận. Tuy nhiên, ông vẫn được sự tin cậy của các vua Trần.Sau khi chiến tranh với Chiêm Thành lắng xuống, các tông thất nhàTrần nhiều người thấy uy quyền trong triều của Lê Quý Ly quá lớn,sợ ông cướp ngôi nhà Trần nên đã mưu giết ông. Nhưng Lê Quý Lyđược sự tin tưởng tuyệt đối của Thượng hoàng Trần Nghệ Tông, rasức ủng hộ và che chở ông, do đó những người mưu hại ông đều bịthượng hoàng giết, trong đó có cả con, cháu của chính thượng hoàng.Năm 1395, thượng hoàng Trần Nghệ Tông mất, ông được phong làmPhụ chính Thái sư nhiếp chính, tước Trung tuyên Vệ quốc Đạivương, nắm trọn quyền hành trong nước. Vua Trần Thuận Tông làcon rể ông, hoàn toàn bị ông thao túng.Tháng 4 năm 1396[3], Hồ Quý Ly phát hành tiền giấy (thông bảo hộisao). Đây là lần đầu trong chính sử Việt Nam, tiền giấy được lưuthông.Lê Quý Ly bức vua Trần dời đô từ Thăng Long vào Tây Đô, việc nàythúc đẩy một số quần thần trung thành với nhà Trần (Trần KhátChân...) mưu tính làm chính biến lật đổ họ Hồ. Nhưng Lê Quý Ly đãra tay trước, tiêu diệt hết phe này[4].Tháng 2 năm Canh Thìn 1400, Lê Quý Ly truất ngôi của cháu ngoại làTrần Thiếu Đế, tự lên làm vua lấy quốc hiệu là Đại Ngu. Ông đổisang họ Hồ, lập nên nhà Hồ. LêQuýLysởdĩđổisanghọHồvìnhậnmình cóthủytổlàHồCôngMãn,dòngdõivua ấ,đặtsangquốchiệuĐạiNguđểkếtục Thun NguThuấn.Tuynhiên,TrầnXuânSinhcho rằng:HồQuýLyđãnhậnsai.Dòngdõivua ThuấnchỉcóchihọDiêuvàhọQuychứkhông ửký ưMãThiên cóchinàohọHồ.TheoS T ,Hồ CôngMãnlàthủytổhọTrầnchứkhôngphải họHồ.VuaChuVũVng ươsaukhidiệtnhà ươ,tìmđượcQuyMãnlàdòngdõivua Thng ThuấnvàphongcholàmvuanướcTr.Sau ần khimất,MãnđượcđặtthụyhiệulàTr ồ ầnH công.Cônglàtước,Hồlàth ệchứ ụyhiu ọ khôngphảih.TừTrầnHồcôngtruyềncác đời,tớiTrầnThâncông,TrầnTươngcông... CácvuanướcTrầntừthờiTâyChutrởđiđều làdòngdõiTrầnHồcôngchứkhôngphảimang họHồ.DođóLêQuýLyđổisanghọHồvà nhậndòngdõivuaThuấnchỉlàmượndanhdòng họđếvươngcổxưa[5]SaunàynhàMinhsang đánhĐạiNgucũngkểra1trong22tộicủa HồQuýLylàtựýđổitừhọLêsanghọHồ[6].VuanhàHồXâydựngđấtnướcHồ Quý Ly lên ngôi, đặt niên hiệu là Thánh Nguyên. Chưa được mộtnăm, theo cách nhà Trần, ông nhường ngôi cho con thứ là Hồ HánThương, làm Thái Thượng hoàng nhưng vẫn tự mình quyết đoán mọicông việc.Năm 1403, ông ban hành các đồ đo lường (cân, thước, đấu, thưng) đểlàm chuẩn trong việc buôn bán[3].Năm 1404, Hồ Quý Ly và Hồ Hán Thương quy định các người đỗ thiHương phải qua kì thi làm toán pháp mới được tiếp tục thi Hội.Trước sự lăm le xâm lược của nhà Minh, Hồ Quý Ly tích cực chấnchỉnh quân đội, xây thành, đóng thuyền chiến, v.v. Ông thường hỏi cácquan: Talàmthếnàochocó100vạnquânđểđánh giặcBắc?Để có nhiều quân, Hồ Quý Ly lập ra hộ tịch bắt mọi người cứ 2 tuổitrở lên phải kê khai ai ẩn náu phải phạt. Hộ tịch làm xong, số ngườitừ 15 tuổi đến 60 hơn gấp mấy lần trước. Quân số do vậy tăng thêmnhiều.Hồ Quý Ly đặc biệt chú trọng luyện tập thủy binh ...