Liên Đại Nguyên sinh

Liên đại Nguyên Sinh (Proterozoic) là một liên đại địa chất bao gồm một thời kỳ trước khi có sự phổ biến đầu tiên của sự sống phức tạp trên Trái Đất. Liên đại Nguyên Sinh kéo dài từ khoảng 2.500 triệu năm trước (Ma) tới khoảng 542,0 ± 1,0 Ma. Liên đại Nguyên Sinh là phần gần đây nhất của thời kỳ Tiền Cambri không chính thức và đã cũ. Liên đại Nguyên Sinh bao gồm ba đại địa chất, từ cổ nhất tới trẻ nhất là:• • •Đại Cổ Nguyên Sinh (Paleoproterozoic) Đại Trung Nguyên Sinh (Mesoproterozoic) Đại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Liên Đại Nguyên sinh Liên Đại Nguyên sinhLiên đại Nguyên Sinh (Proterozoic) là một liên đại địa chất bao gồm một thời kỳ trướckhi có sự phổ biến đầu tiên của sự sống phức tạp trên Trái Đất. Liên đại Nguyên Sinh kéodài từ khoảng 2.500 triệu năm trước (Ma) tới khoảng 542,0 ± 1,0 Ma. Liên đại NguyênSinh là phần gần đây nhất của thời kỳ Tiền Cambri không chính thức và đã cũ.Liên đại Nguyên Sinh bao gồm ba đại địa chất, từ cổ nhất tới trẻ nhất là: • Đại Cổ Nguyên Sinh (Paleoproterozoic) • Đại Trung Nguyên Sinh (Mesoproterozoic) • Đại Tân Nguyên Sinh (Neoproterozoic)Các sự kiện chính đã được xác định khá tốt là: • Sự quá độ sang khí quyển giàu ôxy trong đại Trung Nguyên Sinh. • Một vài thời kỳ băng hà hóa, bao gồm cả quả cầu tuyết Trái Đất trong kỷ Cryogen ở cuối đại Tân Nguyên Sinh. • Kỷ Ediacara (635 tới 542 Ma) được đặc trưng bằng sự tiến hóa của các sinh vật đa bào thân mềm khá phổ biến.Hồ sơ địa chấtLower Proterozoic Stromatolites from Bolivia, South AmericaHồ sơ địa chất liên đại Nguyên Sinh là tốt hơn nhiều so với liên đại trước đó là liên đạiThái Cổ (Archean). Ngược lại với các trầm tích biển sâu của liên đại Thái Cổ, liên đạiNguyên Sinh được đặc trưng bằng nhiều địa tầng được sắp đặt trên các biển thềm lục địanông trải rộng; ngoài ra, phần nhiều trong số các loại đá này ít bị biến chất hơn so với cácloại đá thời kỳ Thái Cổ. Nghiên cứu các loại đá này chỉ ra rằng đặc trưng nổi bật của liênđại này là sự lớn dần lên của lục địa khá nhanh và có quy mô lớn (là duy nhất trong liênđại Nguyên Sinh), các chu kỳ siêu lục địa và các hoạt động kiến tạo sơn hiện đại hoàntoàn.Các sự kiện băng hà hóa đã biết đầu tiên diễn ra trong liên đại Nguyên Sinh; một trong sốđó bắt đầu chỉ ngay sau khi liên đại này bắt đầu, trong khi có ít nhất 4 sự kiện như thếdiễn ra trong đại Tân Nguyên Sinh, đạt tới đỉnh cao với quả cầu tuyết Trái Đất củabăng hà Varangia.Liên giới trong địa tầng học của liên đại này được gọi là liên giới Nguyên sinh.Tích tụ ôxyMột trong những sự kiện quan trọng nhất của liên đại Nguyên Sinh là sự tích lũy ôxytrong khí quyển Trái Đất. Mặc dù sự giải phóng ôxy do quang hợp từ thời kỳ Thái Cổ làđiều không còn nghi ngờ gì nữa, nhưng trong thời kỳ đó sự tích tụ ôxy chưa đủ lớn chođến khi quá trình chìm lắng hóa học của các chất như lưu huỳnh và sắt không bị ôxi hóađã được thực hiện xong. Vào khoảng 2,3 tỷ năm trước, ôxy trong khí quyển có lẽ chỉ đạtđược mức khoảng 1-2% của mức như ngày nay. Các tạo thành sắt theo dải, cung cấpphần lớn các quặng sắt trên thế giới, cũng là lắng đọng hóa học đáng chú ý. Phần lớn cáctích tụ đã giảm mạnh sau 1.900 Ma, hoặc là do sự gia tăng của ôxy hoặc là thông qua sựphối trộn của các cột nước đại dương.Các địa tầng đỏ, có màu như vậy là do hematit, một chỉ thị cho sự gia tăng của ôxy trongkhí quyển sau 2 tỷ năm trước; chúng không được tìm thấy trong các tầng đá cổ hơn[5]. Sựtích tụ ôxy có lẽ là do 2 yếu tố: sự nhồi đầy của các chất chìm lắng hóa học và sự gia tăngcủa sự chôn vùi cacbon, nó cô lập các hợp chất hữu cơ mà nếu không thì chúng rất dễdàng bị ôxi hóa bởi ôxy trong khí quyểnSự sốngSự sống đơn bào và đa bào tiên tiến đầu tiên đã xảy ra gần như đồng thời với sự tích lũyôxy. Điều này có thể là do sự gia tăng trong các nitrat đã ôxi hóa mà các động vật nhânchuẩn sử dụng, ngược lại với vi khuẩn lam. Cũng trong liên đại Nguyên Sinh thì quan hệcộng sinh đầu tiên giữa các ti thể (đối với động vật và sinh vật nguyên sinh) và các lạplục (đối với thực vật) và các vật chủ của chúng cũng đã tiến triển.Sự phát triển thịnh vượng của các sinh vật nhân chuẩn như acritarch không ngăn cản sựbành trướng của vi khuẩn lam; trên thực tế, các stromatolit đạt tới đỉnh cao nhất của sựphổ biến và đa dạng trong liên đại Nguyên Sinh, vào khoảng 1,2 tỷ năm trước.Theo truyền thống, ranh giới giữa liên đại Nguyên Sinh và đại Cổ Sinh (Paleozoic) củaliên đại Hiển Sinh được thiết lập tại phần bắt đầu của kỷ Cambri khi các hóa thạch đầutiên của các động vật được biết đến dưới tên gọi trùng ba thùy và archeocyatha xuất hiện.Trong nửa sau của thế kỷ 20, một loạt các dạng hóa thạch đã được tìm thấy trong các lớpđá của liên đại Nguyên Sinh, nhưng ranh giới trên của liên đại Nguyên Sinh vẫn đượcchốt tại phần đáy (sự khởi đầu) của kỷ Cambri, mà hiện nay coi là khoảng 542 Ma.Đại Cổ Nguyên SinhĐại Cổ Nguyên Sinh (Paleoproterozoic, Palaeoproterozoic) là đại đầu tiên trong số bađại của liên đại Cổ Sinh (Proterozoic), đã diễn ra từ khoảng 2.500 triệu năm trước (Ma)tới khoảng 1.600 Ma. Nó khởi đầu khi đại Tân Thái Cổ (Neoarchean) kết thúc. Trong đạinày, lần đầu tiên các châu lục được ổn định. Đây cũng là giai đoạn mà các loài vi khuẩnlam tiến hóa. Chúng là loại vi khuẩn có thể sử dụng các phản ứng sinh hóa của quang hợpđể sản sinh ra năng lượng và ôxy.Trước khi có sự gia tăng đáng kể của ôxy trong khí quyển thì gần như tất cả mọi dạng sựsống đều tồn tại dưới dạng kị khí, nghĩa là quá trình trao đổi chất của sự sống phụ thuộcvào dạng hô hấp tế bào không đòi hỏi cần có ôxy. Ôxy dạng tự do với lượng lớn là chấtđộc cho phần lớn vi khuẩn kị khí, và tới thời điểm đó (khoảng giữa kỷ Sideros) thì phầnlớn các dạng sự sống kị khí trên Trái Đất bị tiêu diệt. Sự sống duy nhất có khả năng tồntại là những dạng có khả năng chống lại quá trình ôxi hóa cũng như các hiệu ứng độc hạicủa ôxy hoặc những dạng có thể trải qua toàn bộ cuộc đời của chúng trong môi trườnggiàu ôxy tự do. Sự kiện chính này được gọi là thảm họa ôxy.Đại Cổ Nguyên Sinh có thể chia thành 4 kỷ địa chất như sau: • Kỷ Sideros (Siderian) hay kỷ Thành Thiết: khoảng 2.300-2.500 triệu năm trước • Kỷ Rhyax (Rhyacian) hay kỷ Tằng Xâm: khoảng 2.050-2.300 triệu năm trước • Kỷ Orosira (Orosirian) hay kỷ Tạo Sơn: khoảng 1.800-2.050 triệu năm trước • Kỷ Statheros (Statherian) hay kỷ Cố Kết: khoảng 1.600-1.800 triệu năm trướcTrong thời kỳ của ...