Loại trừ sốt rét còn nhiều thách thức Vừa qua

, Hội nghị sơ kết công tác phòng chống sốt rét (PCSR) 6 tháng đầu năm 2011 đã diễn ra ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam cho thấy công tác PCSR đạt được nhiều kết quả khả quan như giảm tỷ lệ mắc, giảm tỷ lệ ký sinh trùng, công tác giám sát dịch tễ, phòng chống vectơ được thực hiện thường xuyên…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Loại trừ sốt rét còn nhiều thách thức Vừa qua Loại trừ sốt rét còn nhiều thách thứcVừa qua, Hội nghị sơ kết công tác phòng chống sốt rét (PCSR)6 tháng đầu năm 2011 đã diễn ra ở cả ba miền Bắc, Trung,Nam cho thấy công tác PCSR đạt được nhiều kết quả khả quannhư giảm tỷ lệ mắc, giảm tỷ lệ ký sinh trùng, công tác giám sátdịch tễ, phòng chống vectơ được thực hiện thường xuyên…nhưng bên cạnh đó vẫn còn nhiều vấn đề nóng cần giải quyết,điển hình là tình trạng sốt rét kháng thuốc, sự thay đổi cơ cấuký sinh trùng sốt rét, tử vong do sốt rét...Sốt rét kháng thuốc ngày càng lan rộngĐầu năm 2011, Viện sốt rét- ký sinh trùng - côn trùng thành phốHồ Chí Minh đã phối hợp với nhóm nghiên cứu từ OxfordUniversity clinical research Unit phát hiện trường hợp kháng thuốcở Bù Gia Mập - Bình Phước và Phước Long. Đây là một bệnhnhân mắc sốt rét do P. falciparum đã được điều trị với artesunateliều 2mg/kg/ngày, artesunate 4mg/kg/ngày và DHA- PIP với tỷ lệ22-24% nhưng vẫn có ký sinh trùng sốt rét dương tính vào ngàyD3 (giờ thứ 72). Qua trường hợp này cho thấy, tình trạng sốt rétkháng thuốc đang lan rộng (năm 2010 phát hiện sốt rét khángthuốc tại Bù Đăng - Bình Phước) và không chỉ kháng vớiartesunate mà còn kháng với cả thuốc phối hợp DHA- PIP. Đốiphó với tình trạng này, Viện sốt rét - ký sinh trùng - côn trùngTrung ương đã xây dựng ngay một chương trình hành động “Ngănchặn sốt rét kháng thuốc tại Bình Phước” với kinh phí 7 tỷ đồng vàbắt đầu hoạt động đạt kết quả tốt. Điều trị sốt rét ác tính tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM.Sốt rét ác tính thể não và đa phủ tạng là nguyên nhân chínhgây tử vongTS. Nguyễn Mạnh Hùng - Trưởng ban điều hành Dự án Quốc giaphòng chống sốt rét cho biết, trong những tháng đầu năm 2011, cảnước có 7 trường hợp tử vong, trong đó có một trẻ em (7 tuổi),tăng 16,7% so với cùng kỳ năm 2010. Các trường hợp tử vong tậptrung tại Đà Nẵng, Gia Lai, Kon Tum, Bình Dương, Bình Phước,Đồng Tháp, Vĩnh Long và đều do nguyên nhân từ sốt rét ác tínhthể não và đa phủ tạng. Mặc dù đã có 100 nghìn lần truyền thôngqua các phương tiện phát thanh, nói chuyện, chiếu phim, vănnghệ… và có trên 92% dân số vùng sốt rét lưu hành biết ít nhất 4thông điệp chủ yếu về phòng chống và loại trừ sốt rét (bệnh sốt rétdo muỗi truyền; ngủ màn thường xuyên tại nhà và khi ngủ đêmtrên nương rẫy, trong rừng; phun hóa chất tồn lưu hoặc tẩm mànphòng chống muỗi sốt rét; khi sốt đến ngay cơ sở y tế để khám vàđiều trị) nhưng vẫn còn một số trường hợp tử vong do sốt rét liênquan đến ngủ rẫy, khai thác đá… Điều này cho thấy vẫn còn mộtbộ phận người dân chưa thực sự có ý thức tự phòng bệnh cho bảnthân, cho gia đình và cũng là khó khăn cho dự án quốc gia PCSRkhi dự án đang tích cực những hoạt động chuyển từ giai đoạnphòng chống sang loại trừ sốt rét.Cơ cấu ký sinh trùng sốt rét có chiều hướng thay đổiTheo thống kê chung trên toàn quốc, số ký sinh trùng P. falciparumgây bệnh sốt rét chiếm 57,6% (năm 2010 là 73,5%) nhưng có sựkhác biệt rõ giữa các khu vực miền Bắc, miền Trung, Tây Nguyên,Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Mặc dù có sự khácnhau theo từng khu vực nhưng cơ cấu ký sinh trùng sốt rét hiệnnay đã có chiều hướng thay đổi, P.vivax có phần trội hơn trướcđây. Nửa đầu năm 2010, tỷ lệ ký sinh trùng P. vivax là 24,8%nhưng đến nửa đầu năm 2011, tỷ lệ này tăng lên là 37,2% đòi hỏicán bộ y tế địa phương cần nắm vững phác đồ điều trị bệnh sốt rétmới năm 2009 của Bộ Y tế để tránh hiện tượng bệnh nhân sốt rétđược điều trị sai phác đồ.Sử dụng thuốc tự điều trị tăng caoDự án quốc gia PCSR đã có con số thống kê chính thức về số liềuthuốc tự điều trị, theo đó số liều thuốc cấp cho tự điều trị cao gấp4,5 lần so với liều điều trị bệnh nhân sốt rét trên cả nước. Khu vựcđồng bằng sông Cửu Long có số liều thuốc cấp cho tự điều trị caonhất, gấp 10,8 lần liều thuốc điều trị. ThS. Lương Trường Sơn -Phó Viện trưởng Viện sốt rét - ký sinh trùng - côn trùng Thành phốHồ Chí Minh cho biết, nguyên nhân của tình trạng này là do nhiềuđịa phương cấp thuốc chưa đúng (thuốc không phải do nhân viên ytế cấp), một số nơi còn quan niệm rằng hễ có bệnh nhân đi khỏi địaphương là cấp thuốc tự điều trị sốt rét mà không có ghi chép haykiểm tra lại xem bệnh nhân có uống thuốc hay không, hay uốngnhư thế nào. Tuy nhiên, thực tế nhiều năm qua cho thấy giải quyếtđược vấn đề này rất khó khăn do các địa phương chưa quản lý tốtdân di biến động (di cư tự do, đi rừng, ngủ rẫy, giao lưu biêngiới…), nhân viên y tế không nắm được thời gian đi và về củangười dân, chưa kiểm soát được bệnh nhân sốt rét từ tuyến cơ sở.Dự án quốc gia PCSR tháo gỡ khó khăn như thế nào?Với mục tiêu giảm tỷ lệ mắc sốt rét đạt dưới 0,55/1.000 dân, tỷ lệchết do sốt rét dưới 0,02/100.000 dân, bước đầu chuyển từ phòngchống sốt rét sang loại trừ sốt rét tại một số địa phương có sốt rétlưu hành nhẹ và đạt những tiêu chí cụ thể về loại trừ sốt rét giaiđoạ ...