Logic Học: Chương VI CÁC QUI LUẬT CƠ BẢN CỦA TƯ DUY LÔGÍC HÌNH THỨC

I- ĐỊNH NGHĨA. Qui luật lôgíc là những mối liên hệ bản chất, tất nhiên, phổ biến, ổn định giữa các hình thức lôgíc của tư tưởng được hình thành trong quá trình phản ánh thế giới khách quan. Các qui luật lôgíc được đúc kết từ thực tiễn hàng ngàn năm của nhân loại, chúng là sự phản ánh những qui luật của thế giới khách quan vào trong ý thức chủ quan của con người. Mọi sự vật hiện tượng của thế giới khách quan luôn vận động, biến đổi và phát triển song vẫn bao hàm trong...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Logic Học: Chương VI CÁC QUI LUẬT CƠ BẢN CỦA TƯ DUY LÔGÍC HÌNH THỨC Chương VI CÁC QUI LUẬT CƠ BẢN CỦA TƯ DUY LÔGÍC HÌNH THỨCI- ĐỊNH NGHĨA. Qui luật lôgíc là những mối liên hệ bản chất, tất nhiên, phổ biến, ổn địnhgiữa các hình thức lôgíc của t ư tưởng được hình thành trong quá trình phản ánhthế giới khách quan. Các qui luật lôgíc được đúc kết từ thực tiễn hàng ngàn năm của nhânloại, chúng là sự phản ánh những qui luật của thế giới khách quan vào trong ýthức chủ quan của con người. Mọi sự vật hiện t ượng của thế giới khách quan luôn vận động, biến đổivà phát tri ển song vẫn bao hàm trong nó sự ổn định tương đối. Các qui luật c ơbản của lôgíc phản ánh trạng thái ổn định t ương đối trong sự phát triển của sựvật. Các qui luật đó bao gồm : Luật đồng nhất, Luật phi mâu thuẫn, Luật b àitrung và Luật lý do đầy đủ. Đây là những qui luật cơ bản vì chúng nói lên tính chất chung nhất củamọi tư duy chính xác : tính xác định, tính không mâu thuẫn, tính nhất quán,tính có căn c ứ của tư duy. Chúng làm cơ sở cho các thao tác t ư duy, bảo đảmcho tư duy được chính xác, tránh sai lầm. CÁC QUI LUẬT.II- 107 1- Luật đồng nhất. Mọi tư tưởng phản ánh c ùng một đối tượng trong cùng một quan hệ phảiđược đồng nhất. Sự vật, hiện tượng biến đổi không ngừng, trong quá trình biến đổi đó, khichất của sự vật chưa thay đổi thì sự vật vẫn còn là nó, đồng nhất với nó. Vìvậy, trong tư duy, trong trao đổi tư tưởng, mọi tư tưởng (khái niệm, phản đoán)phản ánh cùng một đối tượng phải được đồng nhất, phải có giá trị lôgíc nh ưnhau. Luật đồng nhất được diễn đạt dưới hình thức sau : A = A, đọc là “A là A”, hoặc “A đồng nhất với A”. Cũng có thể được diễn đạt : A  A, đọc là : “Nếu (đã) a thì (cứ) A”. Luật đồng nhất yêu cầu không được thay đổi nội dung đã được xác địnhcủa tư tưởng, không được thay đổi nội hàm và ngoại diên của khái niệm mộtcách tùy tiện. Luật đồng nhất không mâu thuẫn với phép biện chứng. Sự vật, hiệntượng luôn luôn vận động, biến đổi và phát triển, do đó tư tưởng phán ánhchúng cũng phải vận động và phát triển theo. Vì “biện chứng của ý niệm (t ưtưởng) chẳng qua chỉ là sự phản ảnh biện chứng của sự vật”. Cho nên tư tưởngvề sự vật có thể và cần được biến đổi khi sự vật biến đổi. Ở đây, luật đồng nhấtkhông ngăn cấm sự biến đổi của t ư tưởng, mà chỉ ngăn cấm sự thay đổi mộtcách tùy tiện, vô căn cứ của t ư tưởng trong quá trình tư duy khi sự vật mà tưtưởng đó phản ánh vẫn đang c òn là nó. Luật đồng nhất cũng đặt ra y êu cầu trong trao đổi t ư tưởng trong thảoluận : không được đồng nhất hóa những t ư tưởng khác biệt. Đồng thời hóanhững tư tưởng khác biệt là thủ thuật của những kẻ ngụy biện hòng vi phạmluật đồng nhất, làm cho người khác hiểu sai lạc vấn đề. Những biểu hiện của việc vi phạm luật đồng nhất ở khía cạnh n ày là : - Sử dụng từ đồng âm, từ nhiều nghĩa (đánh tráo khái niệm). Ví dụ : Vật chất tồn tại vĩnh viễn (1). Bánh mì là vật chất (2). Bánh mì tồn tại vĩnh viễn. Khái niệm “Vật chất” ở hai tiền đề có nội hàm khác nhau, cho nên đây làhai khái niệm khác nhau. - Đồng nhất hóa các t ư tưởng khác nhau (đánh tráo nghĩa của t ư tưởng). Ví dụ : Cái anh không mất tức là cái anh có (1). Anh không mất sừng (2). Vậy là anh có sừng. Ở phán đoán (1), “cái không mất” đ ược hiểu là cái ta có và ta khôngđánh mất. Nhưng ở phán đoán (2) “cái không mất” lại là cái mà ta không hề cóvà do đó không thể đánh mất được. Ở đây, người ta đã cố tình đồng nhất hóahai tư tưởng khác nhau. Luật đồng nhất c òn đặt ra một yêu cầu khác trong trao đổi t ư tưởng :không được làm khác biệt hóa một t ư tưởng đồng nhất. Khác biệt hóa một t ưtưởng đồng nhất cũng là vi ph109 luật đồng nhất. Vi phạm luật đồng nhất ở ạmkhía cạnh này thường được biểu hiện : - Trong dịch thuật, chuyển các văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữkhác (các bản dịch không c òn nguyên ý nghĩa của bản gốc). - Trong trình bày chuyển đạt văn bản, nghị quyết, các điều luật, các quiđịnh, v.v… người ta cắt xén hoặc thêm vào văn bản những tư tưởng khác vớibản gốc. - Cố tình hoặc vô tình thay đổi luận đề trong quá trình lập luận, chứngminh. Luật đồng nhất hiểu thị tính chất c ơ bản của tư duy lôgíc : tính xác định.Nếu tư duy không có tính xác định thì người ta không hiểu đúng sự thật vàkhông thể hiểu nhau được. Luật đồng nhất loại bỏ tính chất m ơ hồ, lẫn lộn,thiếu xác định, nước đôi trong t ư duy. Trong cuộc sống, những người vi phạmluật đồng nhất thường là những kẻ ngụy biện, họ cố tình đánh tráo khái niệm,đánh tráo đối tượng để phục vụ cho ý đồ sa ...