Lựa chọn mô hình giám sát ngân hàng kinh nghiệm các nước và bài học cho Việt Nam

Bài viết này đưa ra cơ sở lý thuyết về cấu trúc, phạm vi vàmức độ độc lập của hệ thống giám sát ngân hàng, kinh nghiệm ở một số nước như Singapore, Úc…và cuối cùng là thực trạng và bài học cho VN.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lựa chọn mô hình giám sát ngân hàng kinh nghiệm các nước và bài học cho Việt NamChuyển Động Chính Sách Tiền Tệ & Tài KhóaLựa chọn mô hình giám sát ngân hàngKinh nghiệm các nướcvà bài học cho Việt NamPGS. TS. Đoàn Thanh HàPhan Thị Thúy DiễmLựa chọn mô hình giám sát ngân hàng là điều kiện tiên quyết cho sựổn định của hệ thống tài chính. Do đó, để chọn ra mô hình nào phùhợp với thể chế, chính trị, đặc trưng nền kinh tế VN tiếp tục là vấnđề gây tranh cãi. Bài viết này đưa ra cơ sở lý thuyết về cấu trúc, phạm vi vàmức độ độc lập của hệ thống giám sát ngân hàng, kinh nghiệm ở một số nướcnhư Singapore, Úc…và cuối cùng là thực trạng và bài học cho VN.Từ khóa: Giám sát ngân hàng, giám sát vĩ mô.1. Đặt vấn đềGần đây, vấn đề giám sát tàichính nói chung và giám sát ngânhàng nói riêng nhận được sự quantâm lớn từ các nhà nghiên cứu cũngnhư các nhà hoạch định chính sáchsau cuộc khủng hoảng tài chínhnăm 2008 diễn ra ở Mỹ đã làmđổ vỡ hàng loạt ngân hàng. TheoWorld Bank (2001:76), hệ thốngtài chính ổn định là nền tảng cho sựphát triển kinh tế và cắt giảm nghèođói ở các nước đang phát triển. Dođó, có sự nhất trí về tầm quan trọngcủa hệ thống giám sát và quản lýtài chính vững mạnh để nâng caohiệu quả hoạt động và tăng cườnghệ thống tài chính (Caprio et al.,2001).Không chỉ riêng những nềnkinh tế phát triển quan tâm đến vấnđề giám sát ngân hàng, vấn đề nàyluôn gây tranh cãi ở các nước đangphát triển bởi tính đặc thù của cácnền kinh tế này. Các nước đangphát triển phải đối mặt với nhữngtrở ngại như: chuẩn mực kế toányếu kém, chất lượng nguồn thông22tin cung cấp cho nhà chức tráchvà thị trường nghèo nàn, thiếu hụttrầm trọng nguồn nhân lực có kỹnăng cao cần thiết cho các quyđịnh, chính trị hóa các quy trìnhquản lý và khó khăn trong thực thihành chính và pháp lý. Do đó, việccải cách lại hệ thống giám sát tàichính hiệu quả với những diễn biếnmới của thị trường tài chính là vôcùng cần thiết.VN đang trong quá trình tái cơcấu nền kinh tế, trong đó tái cấutrúc lĩnh vực ngân hàng là vấn đềtrọng tâm. Mặt khác, để đáp ứngvới những đổi thay trên thì việc cảitổ lại hệ thống giám sát tài chính,đặc biệt là giám sát ngân hàngcũng đang được tiến hành. Hiệnnay hệ thống giám sát tài chính VNvẫn theo xu hướng giám sát vi mônghĩa là quản lý chặt chẽ từng địnhchế tài chính như bảo hiểm, ngânhàng, chứng khoán. Tuy nhiên đểgiám sát vi mô có hiệu quả thì cầnphải chú trọng đến vấn đề giám sátvĩ mô. Do đó mục tiêu của bài viếtnày là tập trung phân tích mô hìnhPHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP Số 10 (20) - Tháng 05-06/2013giám sát vĩ mô, từ đó rút một số bàihọc cho VN từ kinh nghiệm một sốnước điển hình trên thế giới.2. Cơ sở lý thuyếtCho dù các nước mang nhữngđặc thù khác nhau về mức độ phụthuộc lực lượng thị trường hay mứcđộ can thiệp của chính phủ thì vấnđề quy định, giám sát các lĩnh vựctrong nền kinh tế luôn được nhấnmạnh. Tuy nhiên, vấn đề giám sátngân hàng mà trong đó cấu trúc,phạm vi và mức độ độc lập của cơquan giám sát tài chính dưới áp lựcvà ảnh hưởng của kinh tế và chínhtrị chỉ thật sự thu hút được các nhànghiên cứu, các nhà hoạch địnhchính sách khi cuộc khủng hoảngkinh tế toàn cầu bắt đầu diễn ratrong năm 2008-2009. Phần này sẽxem xét mỗi vấn đề trên cơ sở lýthuyết sẵn có.2.1. Cấu trúc giám sát ngân hàngCó hai câu hỏi cốt lõi sau đâyđặt ra cho các nhà hoạch định chínhsách ở các quốc gia trong giai đoạnvừa qua về cấu trúc giám sát ngânhàng.Chuyển Động Chính Sách Tiền Tệ & Tài KhóaThứ nhất, nên có một cơ quangiám sát hợp nhất hay tồn tại cáccơ quan giám sát chuyên ngành?Thứ hai, ngân hàng trung ươngcó nên tham gia giám sát ngân hàngkhông?Để trả lời cho hai câu hỏi trênmột cách khách quan và có hệthống, bài viết này dẫn ra cơ sở lýthuyết về những trường phái ủnghộ cho từng loại cơ quan giámsát không những dừng lại về mặtkhái niệm mà cả trên góc độ tổnghợp những bài nghiên cứu thựcnghiệm.Nên có một cơ quan giám sáthợp nhất hay tồn tại các cơ quangiám sát chuyên ngành?2.1.1. Những lập luận ủng hộcho một cơ quan giám sát hợpnhất (A Single Bank SupervisoryAuthority)Theo Barth cùng các cộng sự(2002), có 3 lập luận cơ bản ủng hộcho một cơ quan giám sát hợp nhất.Đó là an toàn và lành mạnh, chi phícho các cơ quan thanh tra giám sát,chi phí cho đối tượng tham gia thịtrường như sau:- An toàn và lành mạnh: Thứnhất là giám sát hợp nhất. Cơ quangiám sát ngân hàng hợp nhất tỏ rahữu hiệu hơn trong trường hợp cácngân hàng có xu hướng mở rộngphạm vi hoạt động ra nhiều lĩnhvực như chứng khoán, bảo hiểm.Hơn nữa, giám sát hợp nhất có thểcắt giảm sự chênh lệch trong giámsát bằng cách tránh sự “cạnh tranhvô kỷ luật” (Competition in laxity)có thể gia tăng khi các ngân hànglựa chọn giữa các cơ quan giámsát (Llewellyn, 1999b; Goodhart,2002b). Thứ hai là lỗ hổng về quyđịnh. Trong trường hợp hệ thốnggiám sát chuyên ngành, các địnhchế có thể tìm kiếm các lỗ hổngtrong hệ thống luật định mà g ...