Luận án Tiến sĩ ngành Máy tính: Mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ dựa trên đại số gia tử

Luận án Tiến sĩ ngành Máy tính "Mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ dựa trên đại số gia tử" trình bày các nội dung chính sau: Nghiên cứu, đề xuất mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ; Đề xuất một số mở rộng cho mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ ngành Máy tính: Mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ dựa trên đại số gia tử BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- NGUYỄN DUY HIẾU MÔ HÌNH DỰ BÁO CHUỖI THỜI GIAN NGÔN NGỮ DỰA TRÊN ĐẠI SỐ GIA TỬ LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH MÁY TÍNH HÀ NỘI – 2022 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- Nguyễn Duy Hiếu MÔ HÌNH DỰ BÁO CHUỖI THỜI GIAN NGÔN NGỮ DỰA TRÊN ĐẠI SỐ GIA TỬ Chuyên ngành: Hệ thống thông tin Mã số: 9 48 01 04 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH MÁY TÍNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS. TSKH. Nguyễn Cát Hồ 2. TS. Vũ Như Lân Hà Nội – Năm 2022 LỜI CAM ĐOAN Tác giả luận án cam đoan các kết quả nghiên cứu là của riêng tác giả ngoại trừ các nghiên cứu đã được trích dẫn trong luận án. Các kết quả được viết chung với các tác giả khác đều được sự đồng ý của đồng tác giả trước khi được đưa vào luận án. Các kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Nguyễn Duy Hiếu LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, tác giả đã nhận được sự chỉ bảo tận tình, chu đáo của PGS. TSKH. Nguyễn Cát Hồ và TS. Vũ Như Lân. Lời đầu tiên, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới hai thầy. Tác giả trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo: Viện Công nghệ thông tin, Khoa Công nghệ thông tin và Truyền thông - Học viện Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận án. Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Trường Đại học Tây Bắc, Ban Chủ nhiệm Khoa Khoa học Tự nhiên - Công nghệ, lãnh đạo Phòng Tổ chức - Hành chính, Phòng Bảo đảm chất lượng và Thanh tra Pháp chế đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất trong công việc để tác giả có thời gian tập trung nghiên cứu. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các đồng nghiệp thuộc Khoa Khoa học Tự nhiên - Công nghệ, Trường Đại học Tây Bắc, các anh chị trong Nhóm nghiên cứu Đại số gia tử đã động viên, khích lệ, trao đổi những kiến thức và kinh nghiệm nghiên cứu. Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới bố mẹ hai bên, anh chị em, người thân, bạn bè đặc biệt là vợ và các con đã luôn dành cho tác giả những tình cảm, chia sẻ những lúc khó khăn trong cuộc sống, luôn động viên giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu. Luận án này cũng là món quà mang ý nghĩa tinh thần mà tác giả trân trọng gửi đến các thành viên trong gia đình. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ iii LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... iv MỤC LỤC ............................................................................................................ v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ......................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ........................................................................ ix DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ........................................ xi MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1. MỘT SỐ KIẾN THỨC CƠ SỞ ...................................................... 8 1.1. Dự báo chuỗi thời gian mờ ........................................................................ 8 1.1.1. Khái niệm về chuỗi thời gian .............................................................. 8 1.1.2. Mô hình dự báo FTS-FM .................................................................... 9 1.2. Thông tin và cấu trúc toán học của miền ngôn ngữ tự nhiên ................... 21 1.2.1. Cấu trúc đại số trong miền ngôn ngữ tự nhiên ................................. 23 1.2.2. Lượng hóa cấu trúc ngữ nghĩa của ngôn ngữ bằng phương pháp tiên đề................................................................................................................. 29 1.2.3. Một số ứng dụng của ĐSGT ............................................................. 34 CHƯƠNG 2. CHUỖI THỜI GIAN NGÔN NGỮ VÀ MÔ HÌNH DỰ BÁO .... 37 2.1. Mô hình dự báo chuỗi thời gian mờ dựa trên ngữ nghĩa ngôn ngữ ......... 38 2.2. Mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ (LTS-FM) ............................. 45 2.2.1. Chuỗi thời gian ngôn ngữ (LTS) ...................................................... 46 2.2.2. Quan hệ lô-gic ngôn ngữ và nhóm quan hệ lô-gic ngôn ngữ ........... 47 2.2.3. Mô hình dự báo LTS-FM.................................................................. 48 2.2.4. Một số kết quả thử nghiệm và thảo luận ........................................... 52 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU MỞ RỘNG MÔ HÌNH DỰ BÁO CHUỖI THỜI GIAN NGÔN NGỮ ................................................................................. 66 3.1. Trọng số của quan hệ lô-gic ngôn ngữ .................................................... 67 3.2. Mở rộng không gian trong mô hình dự báo chuỗi thời gian ngôn ngữ .... 70 3.3. Tính toán tối ưu trong mô hình dự báo LTS-FM ..................................... 75 3.3.1. Tối ưu tham số của mô hình dự bá ...