Luận án Tiến sĩ Nhi khoa: Nghiên cứu chỉ số Doppler ống tĩnh mạnh của thai bình thường từ 22 đến 37 tuần để thiết lập biểu đồ bách phân vị và ứng dụng lâm sàng

Mục tiêu của đề tài là xác định giá trị trung bình của chỉ số Doppler ống tĩnh mạch thai bình thường để thiết lập biểu đồ bách phân vị chỉ số Doppler ống tĩnh mạch ở tuổi thai 22 đến 37 tuần; ứng dụng của biểu đồ bách phân vị các chỉ số Doppler ống tĩnh mạch ở thai chậm phát triển trong tử cung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Nhi khoa: Nghiên cứu chỉ số Doppler ống tĩnh mạnh của thai bình thường từ 22 đến 37 tuần để thiết lập biểu đồ bách phân vị và ứng dụng lâm sàng 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Theo dõi thai trước đẻ, đặc biệt là thai nghén có nguy cơ cao là nhiệmvụ quan trọng của các bác sỹ sản khoa, nhằm đảm bảo cho trẻ ra đời khỏemạnh góp phần nâng cao chất lượng dân số đồng thời giảm tỉ lệ bệnh tật và tỉlệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh [1]. Sự phát triển của thai nhi trong tử cung hoàn toàn phụ thuộc vào hệthống tuần hoàn tử cung rau thai, bao gồm động mạch tử cung của người mẹ,tuần hoàn trong bánh rau, tuần hoàn động mạnh rốn và tuần hoàn của thai nhi.Tất cả mọi sự trao đổi chất giữa mẹ và con đều được thực hiện tại các gai rau[2]. Bất kỳ một sự tác động nào đến hệ thống này đều có thể ảnh hưởng tới sựphát triển của thai gây ra thai chậm phát triển trong tử cung dẫn đến suy thailà một trong những nguyên nhân của thai chết lưu [3],[4]. Hiện nay, có nhiều phương pháp thăm dò khác nhau để đánh giá tìnhtrạng phát triển và sức khỏe của thai nhi nhằm phát hiện sớm những thai bấtthường để xử trí kịp thời. Các phương pháp thăm dò trong sản khoa đangđược áp dụng bao gồm: phương pháp siêu âm, phương pháp ghi biểu đồ nhịptim thai - cơn co tử cung [5]. Trong đó siêu âm là phương pháp thăm dòkhông xâm lấn được áp dụng rộng rãi với nhiều ưu điểm vượt trội vì ngoàiviệc áp dụng siêu âm để thăm dò hình thái học của thai, người ta còn ứngdụng siêu âm Doppler mạch máu trong thăm dò tuần hoàn mẹ con để giúptiên đoán tình trạng tuần hoàn của thai [6],[7],[8]. Trên thế giới siêu âm Doppler được ứng dụng vào y học từ những năm1970 với mục đích đánh giá tình trạng sức khỏe của thai đặc biệt là nhữngtrường hợp thai nghén có nguy cơ cao [7]. Sau nhiều năm ứng dụng đã có rấtnhiều tác giả công bố các nghiên cứu về siêu âm Doppler trong thăm dò tuầnhoàn mẹ con ở những thai nghén bình thường giúp thiết lập hằng số sinh lýbình thường về chỉ số Doppler của thai và ở nhóm thai nghén bệnh lý chothấy siêu âm Doppler có vai trò quan trọng trong tiên lượng tình trạng tuầnhoàn của thai [9],[10]. Trong đó số các mạch máu được sử dụng để thăm dò 2tuần hoàn thai thì thăm dò Doppler ống tĩnh mạch là một phương pháp giúpđánh giá trực tiếp lưu lượng tuần hoàn của thai có giá trị trong sàng lọc thaibất thường nhiễm sắc thể, dị tật tim bẩm sinh, tiên lượng thai chậm phát triểntrong tử cung. Các nghiên cứu về thăm dò Doppler của thai đều cho thấytrước hết phải xây dựng được hằng số sinh lý cho các chỉ số Doppler ở thaibình thường vì đó là cơ sở để để phát hiện những trường hợp bất thường vềcác thông số Doppler, từ đó giúp cho các nhà sản khoa phát hiện và tiên lượngđược tình trạng bệnh lý của thai để đưa ra những can thiệp kịp thời nhằm đạtđược kết quả thai nghén tốt nhất [11]. Đặc biệt biều đồ bách phân vị về chỉ sốcủa thai trong đó có chỉ số Doppler còn phụ thuộc vào đặc điểm riêng củatừng chủng tộc dân số, có thể bình thường với chủng tộc này nhưng lại bấtthường với chủng tộc khác. Do đó việc xây dựng hằng số sinh lý giúp thiếtlập biểu đồ bách phân vị cho từng chỉ số Doppler của thai ở từng chủng tộckhác nhau là vô cùng quan trọng và có ý nghĩa trong thực tế lâm sàng. Tại Việt Nam, phương pháp siêu âm Doppler trong sản khoa được ứngdụng một cách khá phổ biến trong những năm gần đây. Các nghiên cứu về siêuâm Doppler trong thăm dò tuần hoan mẹ và thai mới chỉ tập trung vào các mạchmáu: động mạch rốn, động mạch não, động mạch tử cung ở thai nghén bìnhthường và bệnh lý [12],[13],[14],[15]. Cho đến nay, chưa có công trình nàonghiên cứu về chỉ số Doppler ống tĩnh mạch của thai bình thường. Việc xâydựng chỉ số Doppler ống tĩnh mạch của thai bình thường của người Việt Nam làcần thiết. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Nghiên cứu chỉ sốDoppler ống tĩnh mạnh của thai bình thường từ 22 đến 37 tuần để thiết lậpbiểu đồ bách phân vị và ứng dụng lâm sàng” với hai mục tiêu:1. Xác định giá trị trung bình của chỉ số Doppler ống tĩnh mạch thai bình thường để thiết lập biểu đồ bách phân vị chỉ số Doppler ống tĩnh mạch ở tuổi thai 22 đến 37 tuần.2. Ứng dụng của biểu đồ bách phân vị các chỉ số Doppler ống tĩnh mạch ở thai chậm phát triển trong tử cung. 3 Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU1.1. NGUYÊN LÝ CỦA SIÊU ÂM DOPPLER1.1.1. Hiệu ứng Doppler Hiệu ứng Doppler được tìm ra vào năm 1842 bởi Christian JohannDoppler [16]. Hiệu ứng Doppler sử dụng trong y học dựa trên nguyên lý phản xạ âmvang của sóng siêu âm: Đó là khi một luồng siêu âm phát đi gặp một vật thì sẽcó hiện tượng phản xạ âm, tần số của sóng siêu âm phản xạ sẽ bị thay đổi sovới tần số của siêu âm phát khi vật đó di chuyển. Trong hệ thống tuần hoànnhững vật di ...