Luận án tiến sĩ Y học: Thực trạng nhiễm norovirus và mối liên quan với kháng nguyên nhóm máu ở bệnh nhi dưới 5 tuổi điều trị tại bệnh viện Đa khoa Hà Nam năm 2012-2013

Mục đích của luận án nhằm Mô tả thực trạng và một số yếu tố liên quan đến nhiễm norovirus ở bệnh nhi dưới 5 tuổi có/không có triệu chứng tiêu chảy cấp điều trị tại bệnh viện đa khoa Hà Nam 12/2012-11/2013. Xác định mối liên quan giữa kháng nguyên hệ nhóm máu ABO và Lewis với tình trạng nhiễm norovirus.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án tiến sĩ Y học: Thực trạng nhiễm norovirus và mối liên quan với kháng nguyên nhóm máu ở bệnh nhi dưới 5 tuổi điều trị tại bệnh viện Đa khoa Hà Nam năm 2012-2013 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Tiêu chảy là bệnh có tỷ lệ mắc, tỷ lệ tử vong cao thường gặp ở trẻ em,theo Tổ chức Y tế Thế giới hàng năm trên thế giới có khoảng 1,5 tỷ lượt trẻ bịmắc tiêu chảy và 1,5-2,5 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vì bệnh tiêu chảy,trong đó 80% trẻ em dưới 2 tuổi [4], [22]. Trung bình trẻ dưới 3 tuổi mắc từ 3đến 4 đợt tiêu chảy, thậm chí có những trẻ mắc 8 đến 9 đợt tiêu chảy mỗi năm[2]. Tiêu chảy gây ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của trẻ và là gánh nặngkhông chỉ về kinh tế mà còn về tinh thần cho gia đình cũng như cho xã hội,đặc biệt các quốc gia nghèo hoặc đang phát triển trong đó có Việt Nam [57]. Trong những năm qua, mặc dù có nhiều biện pháp tích cực trong côngtác phòng và chống bệnh tiêu chảy, nhưng bệnh tiêu chảy vẫn xảy ra ở mứcđộ cao với nguyên nhân có thể là do vi rút, vi khuẩn, ký sinh trùng,… Trongsố các nguyên nhân này, đối với trẻ em, tiêu chảy do vi rút thường chiếm ưuthế, trong đó norovirus (NoV) là nguyên nhân gây tiêu chảy đứng thứ hai saurotavirus (RV) [117], [216]. Trên thế giới NoV được đánh giá là tác nhânquan trọng gây tiêu chảy ở trẻ em, tại một số nước châu Á như Nhật Bản trẻtiêu chảy phát hiện NoV trong phân chiếm 33,8% [135], Hàn Quốc là 35,8%[55], còn ở Ý, một nước thuộc khu vực châu Âu chiếm tới 48,4% [56]. NoVthuộc các nhóm gen gây bệnh trên người thường gặp là GI và GII, ở Brazil GIchiếm 6,1% và GII chiếm 78,7% [39]. Tại Việt Nam nhiễm NoV ở trẻ emđược phát hiện bằng kỹ thuật Real-time RT-PCR đã xác định tỷ lệ nhiễmNoV ở trẻ tiêu chảy nhập bệnh viện Nhi Trung ương chiếm tới 36,3% [142],tương tự như tỷ lệ nhiễm NoV ở các nước trên thế giới. Như vậy, nhờ có kỹthuật xét nghiệm nhạy và đặc hiệu, việc chẩn đoán tình trạng nhiễm NoV đãđược đánh giá chính xác tại các nước phát triển. Nghiên cứu cho thấy NoV sửdụng kháng nguyên nhóm máu có trên niêm mạc và trong dịch tiết của cơ thể 2để xâm nhập vào tế bào ở biểu mô ruột [50]. Do vậy, có sự liên quan giữa tìnhtrạng tiết kháng nguyên nhóm máu và khả năng cảm nhiễm đối với vi rút này.Nghiên cứu đánh giá về mặt dịch tễ học lâm sàng, một số yếu tố ảnh hưởngđến bệnh tiêu chảy cũng như phân tích sâu sự liên quan giữa kháng nguyênnhóm máu với bệnh tiêu chảy do NoV ở trẻ em Việt Nam còn hạn chế. Cho đến nay hầu hết các nghiên cứu tại Việt Nam mới dừng lại ở mứcđộ xác định tỷ lệ nhiễm NoV ở một số bệnh viện như bệnh viện Nhi Trungương, bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa, bệnh viện Nhi Đồng I thành phốHồ Chí Minh. Riêng tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam, hàng năm số trườnghợp tiêu chảy trong địa bàn tỉnh khoảng 1800 trường hợp, cho thấy đây là mộtđịa điểm phù hợp để thực hiện nghiên cứu về tiêu chảy do NoV nhằm làm rõ(1) Thực trạng nhiễm NoV ở trẻ tiêu chảy và trẻ không tiêu chảy có nhữngđiểm đặc trưng gì? (2) Trẻ nhiễm NoV có mối liên quan như thế nào vớikháng nguyên nhóm máu? Để trả lời các câu hỏi này, nghiên cứu được triểnkhai với tên đề tài: “Thực trạng nhiễm norovirus và mối liên quan với kháng nguyên nhóm máu ở bệnh nhi dưới 5 tuổi điều trị tại bệnh viện Đa khoa Hà Nam năm 2012-2013” với các mục tiêu: 1. Mô tả thực trạng và một số yếu tố liên quan đến nhiễm norovirus ởbệnh nhi dưới 5 tuổi có/không có triệu chứng tiêu chảy cấp điều trị tại bệnhviện đa khoa Hà Nam 12/2012-11/2013. 2. Xác định mối liên quan giữa kháng nguyên hệ nhóm máu ABO vàLewis với tình trạng nhiễm norovirus. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU1.1 . Bệnh tiêu chảy1.1.1. Một số khái niệm Định nghĩa tiêu chảy Theo Tổ chức Y tế Thế giới: Tiêu chảy là tình trạng trẻ đi ngoài phânlỏng từ 3 lần trở lên trong 24 giờ, kèm theo các triệu chứng như nôn, sốt, đaubụng, mệt mỏi…[4], [18]. Đợt tiêu chảy Đợt tiêu chảy là thời gian kể từ ngày đầu tiên mắc tiêu chảy cho đếnsau hai ngày khi phân trẻ trở lại bình thường. Nếu sau hai ngày đó mắc tiêuchảy trở lại là trẻ bắt đầu mắc đợt tiêu chảy mới [5], [19]. Tiêu chảy cấp Tiêu chảy cấp là đợt tiêu chảy kéo dài không quá 14 ngày (thường dưới7 ngày) [2].1.1.2. Các tác nhân vi rút liên quan đến bệnh tiêu chảy Tác nhân gây tiêu chảy khá đa dạng, các nghiên cứu cho thấy có 26 loạitác nhân khác nhau gây tiêu chảy, như rotavirus (RV), norovirus (NoV),adenovirus (Adv), sapovirus (SaV), đến vi khuẩn như các chủng E.coli gâytiêu chảy, vi khuẩn thuộc họ Vibrio trong đó có phảy khuẩn tả (V.cholera),Salmonella, Shigella, ký sinh trùng [21]. Trong số các tác nhân gây bệnh, cănnguyên do vi rút chiếm tỷ lệ 60-70%, chủ yếu là do RV và NoV, còn các tácnhân vi rút khác chiếm tỷ lệ ít hơn như adenovirus, sapo ...