Luận văn đề tài : Đánh giá mức độ xâm lấn của các loài cây dại ở vườn quốc gia Bạch Mã nhằm đề ra biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học

Ngày nay, trong khi toàn cầu đang nỗ lực lên các kế hoạch hành động để bảo vệ ĐDSH cũng như tính toàn vẹn của sự sống trên hành tinh, hoạt động du lịch cùng với các hoạt động xây dựng, sản xuất, canh tác nông nghiệp lại trở thành một ..
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn đề tài : Đánh giá mức độ xâm lấn của các loài cây dại ở vườn quốc gia Bạch Mã nhằm đề ra biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ XÂM LẤN CỦA CÁC LOÀI CÂY DẠI Ở VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ NHẰM ĐỀ RA BIỆN PHÁP BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC GS. TSKH. Nguyễn Nghĩa Thìn, CN. Vũ Anh Tài, ThS. Nguyễn Hoài An Khoa Sinh học, trường ĐH Khoa học Tự nhiên ĐHQGHN KS. Vũ Văn Cần - KS. Vũ Văn Dũng Viện Điều tra Quy hoạch rừng MỞ ĐẦU Ngày nay, trong khi toàn cầu đang nỗ lực lên các kế hoạch hành động để bảo vệ ĐDSH cũng như tính toàn vẹn của sự sống trên hành tinh, hoạt động du lịch cùng với các hoạt động xây dựng, sản xuất, canh tác nông nghiệp lại trở thành một nguy cơ đe doạ sự suy giảm đa dạng sinh học ở những nơi con người đặt chân tới. Khách du lịch đã ít nhiều đã mang mầm mống của các loài sinh vật từ vùng này đến vùng khác theo hành trình của mình, từ đó đã làm xuất hiện nhiều các sinh vật lạ trong hệ sinh thái bản địa, và vô tình họ đã trở thàn tác nhân phát tán các loài này. Canh tác đất nông nghiệp và phát nương làm rẫy không những làm suy thoái môi trường tự nhiên, làm giảm tính ĐDSH mà còn tiếp tay cho việc phát triển của các loài thực vật xâm lấn, tấn công vào môi trường tự nhiên, đe doạ sự tồn tại và phát triển của các loài bản địa. Mầm mống của chúng còn có trong vật liệu xây dựng vì thế xây dựng cũng góp phần không nhỏ ảnh hưởng đến ĐDSH. Đứng trước nguy cơ xâm lấn của các loài động thực vật đối với sự tồn tại và phát triển của các loài bản địa và việc bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên cũng như trong công tác bảo tồn ĐDSH, chúng ta cần thiết phải có những khảo sát, đánh giá mức độ xâm lấn của chúng để từ đó tìm ra những biện pháp khống chế, ngăn chặn có hiệu quả không những đối với các vùng đất nông nghiệp mà ngay cả các KBT, VQG. Qua đợt khảo sát, đánh giá mức độ xâm lấn của các loài cây cỏ ở VQG Bạch Mã bước đầu đã cho chúng tôi thấy điều đó. I. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng được quan tâm, điều tra, khảo sát, là “Các loài thực vật thân thảo hay thân bụi nhỏ (kể cả dây leo), có nguồn gốc từ nơi khác đến có khả năng cạnh tranh về sinh cảnh đối với các loài bản địa và làm cho các loài này bị chết đi hoặc không phát triển được. 1.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi tiến hành so sánh và đánh giá mức độ xuất hiện và tình trạng xâm lấn của các loài ở các địa điểm khác nhau (một cách tương đối), theo đó chúng tôi đưa ra 4 mức độ xâm lấn là: Ít: loài ở tình trạng có xuất hiện, chưa lan rộng, cá thể 1. phân bố rải rác. Vừa: loài đã xuất hiện và hiện đã bắt đầu phát triển về 2. số lượng, tập trung thành từng nhóm nhỏ. Nhiều: loài xâm lấn lan rộng thành các thảm, mảng 3. lớn nhưng chưa liên tục. Rất nhiều: loài xâm lấn lan rộng thành các mảng lớn, 4. liên tục, đe doạ nghiêm trọng tới sự tồn tại và phát triển của các loài bản địa. Việc điều tra được tiến hành theo các tuyến đại diện cho các phân khu của VQG: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt - khu nghỉ mát, các phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch vụ hành chính và vùng đệm. Các phương pháp điều tra theo tuyến, thiết lập OTC, giám định mẫu vật được thực hiện theo các phương pháp thông thường được áp dụng phổ biến ở Việt Nam. II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 2.1. Kết quả chung Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã thu được bộ mẫu gồm 86 số hiệu ghi nhận cho tổng số 83 loài xâm. Theo số liệu thống kê, phần lớn các loài xâm lấn thuộc về họ Hoà thảo Poaceae với các chi như: Panicum, Paspalum, Eragrostis, Thysanolaena, Setaria...; họ Cúc Asteraceae với các chi: Lactuca, Bidens, Waltheria... họ Trinh nữ Mimosaceae với 3 loài thuộc chi Mimosa và một số các loài thuộc các họ khác như: Cà phê Rubiaceae, Bạc hà Lamiaceae... Các loài xâm lấn có một số là cây nhập từ nước ngoài, từ các châu lục khác như: Cuphea hookeriana, Mimosa pigra, M. invisa, Centratherum intermedium, Waltheria americana, Syndonella nudifolia, Dichrocephala intergrifolia, Pilea microphylla, Lantana camara, Taraxacum officinalis, Stachytarpheta jamaicensis và Stachytarpheta sp. ... Xâm nhập từ đất canh tác nông nghiệp và đất sau đốt nương làm rẫy gồm các loài thuộc Panicum, Paspalum, Hedyotis, Hyptis, Eragrostis, Ocimum, Stachytarpheta và các loài Celosia argenta, Ottochloa nodosa, Elipta prostrata, Chrysopogon aciculatus, Imperata cylindrica, Ageratum conyzoides, Lantana camara, Polygala glomerata, Thysanolaena maxima, Merremia boisiana, Merremia sp., Một số loài có mức độ xâm lấn các sinh cảnh mạnh, làm cho cá loài khác không phát triển được và vùng phân bố của loài xâm lấn trở nên thuần loại, có thể kể đến như Thysanolaena maxima, Mimosa invisa, M. pudica, M. pigra, Panicum maximum, P. brevifolium, Merremia boisiana, Imperata cylindrica, Chromolaena odorata, Combretum deciduum, Dicranopteris linearis, Rubus malvaceus, R. alceaefolius, Lantana camara, Bidens pilosa... Ngoài ra chúng ta cũng cần phải đề cập đến các loài theo người, chúng có mặt ở các địa điểm mà ở đó con người thường đặt chân tới, là các loài xâm lấn mạnh, thường tạo nên những vệt, những thảm dài bên cạnh những con lộ, lối đi và các điểm dừng chân của du khách, đường mòn của người dân tiến vào rừng sâu. Có thể kể đến các loài xâm lấn theo người như: Bidens pilosa, Stachytarpheta, Paspalum dilatatum, Chrysopogon aciculatus, Waltheria americana, Thysanolaena maxima, Taraxacum officinalis, Chromolaena odorata, Mimosa (có 3 loài),... Các loài phát tán theo dòng nước (dòng chảy và nước mưa):: Mimosa pigra, M. invisa, Impereata cylindrica, Thysanolaena maxima, Taraxacum officinalis, Dicranopteris linearis... 2.2. Hiện trạng phân khu du lịch - nghỉ mát Trong khu vực nghiên cứu, khảo sát cho thấy co 70 loài cây xâm lấn, trong đó các loài xâm lấn ở mức độ 3 và 4 mới chỉ dừng lại ở con số 24 loài. Hiện tại đã thấy sự có mặt của một loài xâm lấn đặc biệt nguy hiểm đó là cây Ma dương (Mimosa pigra) xuất hiện tại khu vực km 14+700 đường lên đỉnh Bạch Mã. Loài này ...