Luật sư biện hộ trong lịch sử các mô hình tố tụng hình sự trên thế giới và Việt Nam

Bài viết tìm hiểu đặc điểm của lịch sử tố tụng hình sự trên thế giới cũng như tại chính Việt Nam cho thấy rõ mối quan hệ này; những chiêm nghiệm và kinh nghiệm từ phương tây đến phương đông, từ quá khứ đến hiện tại đưa lại giá trị tham khảo hữu ích cho việc tạo lập một vị thế thoả đáng cho luật sư biện hộ ở nước ta trong thời gian tới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luật sư biện hộ trong lịch sử các mô hình tố tụng hình sự trên thế giới và Việt Nam PHAÙP LUAÄT THEÁ GIÔÙI LUẬT SƯ BIỆN HỘ TRONG LỊCH SỬ CÁC MÔ HÌNH TỐ TỤNG HÌNH SỰ TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM Lê Lan Chi1 Tóm tắt: Trong các vụ án hình sự, luật sư - người biện hộ/bào chữa có vai trò quan trọng trongviệc bảo đảm quyền của người bị buộc tội cũng như bảo đảm các giá trị công lý, công bằng xã hội.Tuy nhiên, vai trò này là khác nhau trong các giai đoạn khác nhau, các mô hình khác nhau của tốtụng hình sự. Việc Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam năm 2015 ghi nhận nguyên tắc tranh tụng trongxét xử được bảo đảm cũng như gia tăng các quyền của người bị buộc tội đòi hỏi sự nâng cao vaitrò của luật sư biện hộ, ngược lại, vai trò của luật sư biện hộ chỉ được bảo đảm trong một môitrường tố tụng dân chủ và tranh tụng thực chất. Đặc điểm của lịch sử tố tụng hình sự trên thế giớicũng như tại chính Việt Nam cho thấy rõ mối quan hệ này; những chiêm nghiệm và kinh nghiệmtừ phương tây đến phương đông, từ quá khứ đến hiện tại đưa lại giá trị tham khảo hữu ích cho việctạo lập một vị thế thoả đáng cho luật sư biện hộ ở nước ta trong thời gian tới. Từ khoá: luật sư, biện hộ, tố tụng hình sự, tranh tụng, người bị buộc tội, tố tụng tố cáo, tốtụng thẩm vấn, tố tụng tranh tụng. Nhận bài: 10/05/2018; Hoàn thành biên tập: 23/05/2018; Duyệt đăng: 26/07/2018. Abstract: In criminal cases, lawyer-pleading/defending person has important role inensuring the accused’s rights and ensuring justice values, social equality. However, this role isdifferent at different stages, models of criminal procedure. The recognization of adversarialprinciple in hearing by the criminal procedure Code 2015 is ensured and the accused is givenmore rights that requires the advocates’s role to be encreased. However,the advocates’s role isonly ensured in a democratic procedure real litigation environment. This relation is clearlyshown via criminal procedure history in the world and in Vietnam. Experiments and experiencesfrom western region to eastern region, from the past to present brings about useful value ofreference for creating a reasonable status for advocates in Vietnam in the future. Keywords: lawyer, pleading, criminal procedure, litigation, the accused, denunciationprocedure, inquisitional procedure, adversarial procedure. Date of receipt: 10/05/2018; Date of revision: 23/05/2018; Date of approval: 26/07/2018. 1. Luật sư biện hộ hình sự trong lịch sử 2000 năm2. Trước đó, mô hình tố tụng tố cáocác mô hình tố tụng hình sự trên thế giới (từ thời kỳ chiếm hữu nô lệ kéo dài đến giai Trong lịch sử tố tụng hình sự, những hình đoạn đầu của thời kỳ phong kiến) – là mô hìnhảnh đầu tiên về người biện hộ là hình ảnh của tố tụng được đặc trưng bởi vai trò của người tốnhững “hiệp sĩ” - những người hùng bảo vệ kẻ cáo (thường là người bị tội phạm xâm hại vềthân cô thế yếu trong các phiên tòa hình sự, tính mạng, sức khoẻ, danh dự, tài sản)…,không nhận thù lao, không tư lợi cách đây hơn người tố cáo có quyền phát động vụ án, có1 Tiến sỹ Luật, Bộ môn Tư pháp hình sự, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội2 Xem: Anton-Hermann Chroustc, Legal Profession in Ancient Athens, Notre Dame Law Review, Volume 29, Issue3, Article 2 và Phan Trung Hoài, Cơ sở lý luận của việc hoàn thiện pháp luật về luật sư ở Việt Nam hiện nay, NxbChính trị Quốc gia, 2003: “Từ thế kỷ I hoặc II trước và sau công nguyên, tại Hy Lạp (Grèce) và La Mã (Rome) đãxuất hiện một loại hiệp sĩ đặc biệt. Loại hiệp sỹ này không dùng khí giới hay bắp thịt (sức mạnh về thể lực) để chiếnthắng kẻ địch, mà chỉ dùng thiên tài ngôn ngữ và sự hiểu biết rộng rãi về cổ luật để đứng ra bênh vực cho nhữngkẻ nghèo nàn, yếu thế, thấp kể bé miệng hoặc phụ nữ bị ngược đãi trước các thế lực đương thời. Họ được gọi tênlà “Advocatus” (người biện hộ)”. 64 Soá chuyeân ñeà “Luaät sö vaø ñaïo ñöùc ngheà luaät sö”quyền thu thập chứng cứ, đưa ra chứng cứ để định xã hội. Tuy nhiên, Nhà nước cũng đã tựbuộc tội cũng như có quyền dừng lại tiến trình dành cho mình một quyền lực tố tụng mangbuộc tội để tha miễn cho người phạm tội. tính chi phối, áp đảo trong quá trình giải quyếtNgược lại, người bị buộc tội cũng có quyền vụ án hình sự và người bị buộc tội chỉ là đốichứng minh sự vô tội của mình nhưng bằng tượng truy cứu trách nhiệm của Nhà nước màcách vượt qua những thử thách về tâm linh không được coi là một chủ thể của tố tụng hìnhhoặc những thử thách về thể chất. Người bị sự. Phương thức điều tra đặc trưng của mô hìnhbuộc tội bị tước bỏ n ...