LƯỚI NỘI SINH CHẤT - GOLGI

Giả sử ta nghiền tế bào và tách riêng từng thành phần, sau đó lại trộn đều chúng với nhau theo tỷ lệ cũ, thì các phản ứng hóa học sẽ diễn ra khác hẳn so với khi tế bào còn nguyên vẹn. Nguyên nhân chính là hỗn hợp đã mất đi cấu trúc cần thiết cho trật tự của các quá trình sinh hóa. Nhờ hệ thống màng nội bào mà tế bào được chia làm nhiều ngăn có thành phần hóa học khác nhau. Do đó, các quá trình chuyển hóa diễn biến theo những trật tự...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
LƯỚI NỘI SINH CHẤT - GOLGI LƯỚI NỘI SINH CHẤT - GOLGII. ĐẠI CƯƠNG: Giả sử ta nghiền tế bào và tách riêng từng thành ph ần, sau đó lại trộn đều chúngvới nhau theo tỷ lệ cũ, th ì các phản ứng hóa học sẽ diễn ra khác hẳn so với khi tế b àocòn nguyên vẹn. Nguyên nhân chính là h ỗn hợp đã mất đi cấu trúc cần thiết cho trậttự của các quá trình sinh hóa. Nh ờ hệ thống m àng nội bào mà tế b ào được chia làmnhiều ngăn có thành phần hóa học khác nhau. Do đó, các quá trình chuyển hóa diễnbiến theo những trật tự nhất định về thời gian và không gian. Vật chất trong tế b ào có nhiều loại dễ tan trong dịch bào tương (trong nư ớc).Nhưng cũng có nhiều phân tử không tan hay chỉ tan một phần - đó là các chất kỵnước. Các chất n ày khó tan trong d ịch b ào tương nhưng lại “tan“ trong màng lipid.Như vậy, quá trình tổng hợp, vận chuyển và hoạt động của chúng đều bắt buộc phảigắn với các cấu trúc m àng. Có thể nói, m àng mới chỉ có thể đ ược tạo ra dựa trênmàng sẵn có. Cũng nhờ có màng này mà ngay cả những phân tử dễ tan trong dịch bàotương (ví dụ enzym tiêu thể, hormon insulin chế tiết...) được tổng hợp và vận chuyểndưới dạng “đóng gói“ và vận chuyển trong những gói đó tới những vị trí cần thiết m àkhông hòa tan đều trong dịch bào tương. Các màng nội bào bao gồm màng nhân, màng ty thể và màng LNSC (endoplasmicreticulum). LNSC (lưới nội bào) là bào quan có màng đóng vai trò chủ chốt trongch ức năng tổng hợp, hoạt động và vận chuyển vật chất nói trên. Đó là một hệ thốnggồm rất nhiều túi nhỏ có màng bao bọc kín, phân bố hầu nh ư kh ắp tế bào chất, nốithông với nhau và thông với khoang quanh nhân tạo th ành một màng lưới, vớinhững khu vực có cấu tạo và chức năng khác nhau. Tùy theo trên b ề mặt ngoài củalưới có các ribosom hay không, ngư ời ta phân biệt LNSC hạt và LNSC trơn. Hai bàoquan này khác nhau cả về cấu trúc lẫn chức năng. Tổng thể tích khoảng không trongLNSC có thể chiếm tới 1/10 thể tích tế bào.II. LƯ ỚI NỘI SINH CHẤT (LNSC): 1. Cấu tạo: a. Cấu tạo của LNSC hạt: LNSC hạt gồm nhiều túi dẹt xếp song song, có chỗ thông lẫn nhau. Trên hình ảnhhiển vi điện tử xuyên, ta thường thấy mặt cắt của chúng như những rãnh dài có cáchạt nhỏ bám phía ngoài và thường tập trung nhiều quanh nhân, m àng LNSC hạt nốiliền với màng ngoài của vỏ nhân. Kho ảng không gian bên trong các túi dẹt gọi là khoang chứa . Trong khoang nàych ứa protein, glycoprotein và lipoprotein mới tổng hợp. Tại đây có nhiều enzym đanghoạt động. Khoang chứa thông với khoang quanh nhân. Các ribosom gắn trên màng LNSC hạt qua mặt lưng của tiểu đơn vị lớn (60 S),nơi có chu ỗi polypeptid tổng hợp dở dang đ ùn ra. Ribosom gắn trên màng hoàn toàn giống ribisom tự do trong b ào tương. Màng LNSC h ạt chứa ph ức hợp protein tạo thành kênh chuyển sợi polypeptid đang kéo dài vào trong khoang chứa.  Một vài đoạn lưới nội b àohạt không có ribosom bám, chúng tạo thành các quai có các nang vận chuyển tách ra.Cấu trúc này gọi là vùng chuyển tiếp , thư ờng nằm gần Golgi. b. Cấu tạo của LNSC trơn: LNSC trơn là h ệ thống các túi h ình ố ng nối liền nhau, có m àng bao b ọc và khôngcó ribosom bám trên bề mặt. Mặt cắt của chúng trên hình ảnh hiển vi điện tử xuyêncó d ạng như nhiều lỗ nhỏ kích th ước từ vài chục đến cả trăm nanomet. Số lượngLNSC trơn thay đổi tùy loại tế b ào. Thậm chí trên cùng một tế bào gan, số lượng nàycũng có thể thay đổi khá nhanh chóng. 2. Tổng hợp và vận chuyển các chất trong LNSC: Chức năng của LNSC là tổng hợp, chuyển hóa và vận chuyển các protein, lipid,phospholipid, glycoprotein và glycolipid. Các chất này hoặc là có trong cấu trúc củamàng và không tan trong dịch bào tương. Một số phân tử khác có thể tan đ ược nhưcác protein enzym của tiêu thể (một b ào quan có màng), các ch ất tiết ra môi trườngngo ại b ào. Để được vận chuyển đến nhữn g bào quan có màng, hoặc vận chuyển quamàng ra ngoài tế b ào, các chất tan nói trên phải được đóng gói trong những nang cómàng bao b ọc kín. Sự tổng hợp, chuyển hóa và vận chuyển các chất nói trên đư ợcthực hiện trên LNSC. a. Chức năng của LNSC hạt: LNSC hạt làm nhiệm vụ tổng hợp protein chế tiết, protein của màng, ho ặc cácenzym tiêu thể. Đặc điểm nguồn gốc chung của tất cả các protein n ày là khi mới bắt đầu đư ợctổng hợp, từ đầu N- của phân tử hình thành một oligopeptid d ài chừng 16-30 acidamin, trong đó có nhiều gốc kỵ nước. Oligopeptid kỵ nư ớc n ày đóng vai trò tín hiệuđ ...