Luyện kỹ năng viết đoạn văn nghị luận văn học cho học sinh lớp 9 bằng hệ thống bài tập thực hành

Xuất phát từ việc hình thành kỹ năng chung của con người là bằng hoạt động và thông qua hoạt động, bài viết đề xuất hệ thống bài luyện tập, thực hành hướng đến nâng cấp kỹ năng luyện tập và mức độ tư duy nhằm giúp học sinh trung học sơ sở ở khối 9 rèn kỹ năng viết đoạn trong bài nghị luận văn học hiệu quả hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luyện kỹ năng viết đoạn văn nghị luận văn học cho học sinh lớp 9 bằng hệ thống bài tập thực hànhTẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018ISSN 2354-1482LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN VĂN HỌCCHO HỌC SINH LỚP 9 BẰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THỰC HÀNHTrần Thị Hiếu1TÓM TẮTNghị luận văn học là một thể loại có vai trò quan trọng trong chương trình Tậplàm văn bậc trung học cơ sở. Tuy vậy một thực trạng phổ biến không thể không quantâm là học sinh 9 dù đã được cung cấp đầy đủ kiến thức lý thuyết nhưng vẫn luôngặp trở ngại, khó khăn khi viết đoạn văn nghị luận văn học (cả trong các bài thựchành ở lớp lẫn bài làm về nhà). Xuất phát từ việc hình thành kỹ năng chung của conngười là bằng hoạt động và thông qua hoạt động, bài viết đề xuất hệ thống bài luyệntập, thực hành hướng đến nâng cấp kỹ năng luyện tập và mức độ tư duy nhằm giúphọc sinh trung học sơ sở ở khối 9 rèn kỹ năng viết đoạn trong bài nghị luận văn họchiệu quả hơn.Từ khóa: Hệ thống bài tập, kỹ năng viết đoạn văn, đoạn văn nghị luận văn học1. Mở đầutiết cho việc luyện tập viết đoạn văn nghịNghị luận văn học không chỉ là thểluận văn học. Bài tập rời rạc, riêng lẻ,loại đòi hỏi lập luận, lý lẽ, luận cứ xácchưa đủ sự phong phú, gần gũi để tạođáng, sắc sảo thuyết phục người đọc,hứng thú cho người học. Số tiết hạn chếngười nghe theo quan điểm nào đó mànhư vậy khiến không ít tiết dạy chỉ diễncòn là loại văn giúp người viết bộc lộlại lý thuyết về nghị luận văn học, nặngđược sự cảm thụ thẩm mỹ, sáng tạo thẩmtính trừu tượng, thiếu sự dẫn dắt gợi mở,mỹ. Bên cạnh việc cung cấp các kiếnthiếu sự sâu sát, cặn kẽ đến nhiều đốithức công cụ nhằm bồi dưỡng năng lựctượng học sinh, giáo viên thường chỉchung về cảm nhận và tạo lập văn bản,dừng lại ở chỗ cung cấp những đoạn vănnghị luận văn học còn giúp học sinh biếtmẫu cho học sinh chép lại. Thời giancách bộc lộ, bày tỏ được những cảmluyện viết đoạn nghị luận văn học ở lớpnhận của mình về các phương diện khácrất hạn chế, khó kiểm tra và sửa lỗi ngaynhau của tác phẩm văn học. Tuy nhiêntại lớp dẫn đến hiệu quả chưa cao. Chỉkhả năng hiện thực hóa những nội dungmột số ít học sinh có ý thức tự luyện tậptrên vào quá trình viết bài văn, đoạn vănthêm ở nhà thì kết quả có tiến bộ.nghị luận văn học của học sinh vẫn chưaHiện nay, đa phần bài làm của họcđạt được hiệu quả như mong đợi. Ngoàisinh vẫn còn mang tính khuôn mẫu, saonhững nguyên nhân chủ quan từ ngườichép, sáo mòn. Nhiều bài thiếu luậndạy và người học thì việc phân phối thờiđiểm, luận cứ, luận chứng, cách lậpgian và đặc biệt là hệ thống bài tập trongluận chưa thật rõ ràng, rành mạch, chặtsách giáo khoa cũng là vấn đề đáng quanchẽ, lập luận không logic. Thiếu hiểutâm, xem xét. Chương trình chỉ dành 4biết về kiến thức văn học, lịch sử dẫn1Trường Đại học Đồng NaiEmail: tranthihieuvan@gmail.com83TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018đến việc bài viết ngô nghê, không cótính thuyết phục, thậm chí có bài đưa ranhững nhận định, đánh giá sai lầm. Bàiviết chưa biết kết hợp các phương thứcbiểu đạt khác hoặc không làm đúngphương thức biểu đạt theo yêu cầu màthiên về diễn lại nội dung trong văn bảnthơ, văn bản truyện đã học nên xa đề,lạc đề hoặc thiếu sự lôi cuốn.Có thể thấy muốn viết được bài vănnghị luận văn học trước hết phải viết tốtđoạn văn nghị luận văn học. Cho nênvấn đề được đặt ra là để hình thành kỹnăng viết đoạn văn nghị luận văn họcphải thông qua một quá trình hoạt độngbài bản, cụ thể là cần xác lập một hệthống nội dung và có kế hoạch luyệntập thích hợp. Xét ở nghĩa rộng thì nghịluận văn học là thể loại văn học đặcbiệt, “là tất cả những văn chương đượcviết qua việc nghiên cứu, phân tích,xem xét, giám thưởng đối với tác giả vàtác phẩm, đối với các hiện tượng vàthực tiễn văn học như lý luận văn học,trào lưu văn học, phong trào văn họcđều gọi là nghị luận văn học” [1, tr.383]. Tuy nhiên trong bài viết này, đểsát với nội dung phần nghị luận văn họctrong chương trình, chúng tôi chỉ xét ởbình diện nghị luận tác phẩm thơ,truyện cụ thể.Trọng tâm của nghị luận văn học ởchương trình Ngữ văn 9 tập trung vàotác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) vàbài thơ, đoạn thơ. Các đề bài nêu ratrong sách giáo khoa, theo chúng tôikhá phong phú nhưng nội dung câu hỏiISSN 2354-1482và bài tập nghị luận văn học vẫn mangtính đơn lẻ, còn những bất cập, chưa ổn,cần điều chỉnh. Mặc dù có một số tàiliệu đề cập đến việc luyện cách thức lậpluận trong đoạn văn nghị luận nhưPhương pháp làm văn nghị luận củaThẫm Thệ Hà, Kỹ năng làm văn nghịluận phổ thông của Nguyễn Quốc Siêu,Luyện cách lập luận trong đoạn vănnghị luận cho học sinh phổ thông củanhóm tác giả Nguyễn Quang Ninh,Nguyễn Thị Ban, Trần Hữu Phongnhưng chưa có tài liệu nào tập trungnghiên cứu luyện kỹ năng viết đoạn vănnghị luận văn học bằng hệ thống bàitập. Vì thế xây dựng được các bài tậpvừa có tính hệ thống, nâng cấp về mứcđộ luyện tập vừa bám sát quá trình dạyhọc, phù hợp với rèn ...