Lý luận dạy học vật lý - Phần 4

Phương tiện dạy học (còn gọi là đồ dùng, thiết bị dạy học) là các vật thể hoặc một tập hợp các vật thể mà giáo viên và học sinh sử dụng trong quá trình dạy học để nâng cao hiệu quả của quá trình này. Các phương tiện dạy học theo nghĩa rộng có thể bao gồm: Các thiết bị dạy học, phòng dạy học, phòng thí nghiệm, bàn ghế, các phương tiện kỹ thuật... Dưới đây ta sẽ nghiên cứu một số phương tiện dạy học Vật lí chủ yếu. 4.1. CÁC LOẠI PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý luận dạy học vật lý - Phần 4 CHƯƠNG 4 PHƯƠNG TIỆN DẠV HỌC TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ Phương tiện dạy học (còn gọi là đồ dùng, thiết bị dạy học) là các vật thể hoặc mộttập hợp các vật thể mà giáo viên và học sinh sử dụng trong quá trình dạy học để nângcao hiệu quả của quá trình này. Các phương tiện dạy học theo nghĩa rộng có thể bao gồm: Các thiết bị dạy học,phòng dạy học, phòng thí nghiệm, bàn ghế, các phương tiện kỹ thuật... Dưới đây ta sẽnghiên cứu một số phương tiện dạy học Vật lí chủ yếu.4.1. CÁC LOẠI PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC4.1.1. Các phương tiện dạy học truyền thống Trong dạy học Vật lí, các phương tiện dạy học sau đây thường được xem là cácphương tiện dạy học truyền thống. 1. Các vật thật trong đời sống và kĩ thuật. 2. Các thiết bị thí nghiệm dùng để tiến hành các thí nghiệm của giáo viên và các thínghiệm của học sinh. 3. Các mô hình vật chất. 4. Bảng 5. Tranh ảnh và các bản vẽ sẵn. 6. Các tài liệu in: Sách giáo khoa, sách bài tập, sách hướng dẫn thí nghiệm và cáctài liệu tham khảo khác.1.2. Các phương tiện dạy học hiện dại Cùng với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, các phương tiện dạy học cũng đãđược hiện đại hoá để nâng cao hiệu quả và chất lượng dạy học, hô trợ lao động dạyhọc của người giáo viên. Trong thực tế dạy học Vật lí hiện nay có các phương tiện dạyhọc nghe - nhìn sau đang được sử dụng tương đối rộng rãi. 1. Phim học tập: Phim đèn chiếu, phim chiếu bóng, phim học tập trên truyền hình,phim video. 2. Các phần mềm máy vi tính mô phỏng, minh hoạ các hiện tượng. quá trình Vật líluyện tập cho học sinh giải bài tập và giải quyết các vấn đề học tập trên náy vi tính,tiến hành các thí nghiệm với các thiết bị thí nghiệm hiện đại, trong đó náy vi tính nhưlà máy đo, xử lí các kết quả thí nghiệm. Các thiết bị nghe nhìn hường được trang bị là:Đèn chiếu, máy chiếu phim, máy thu hình, máy sang và hát băng hình, máy chiếu LCDđa năng, máy vi tính... 73 Các phương tiện dạy học sử dụng trong dạy học Vật lí là rất đa dạng và phong )hú.Trong số đó, các thiết bị thí nghiệm dùng cho thí nghiệm của giáo viên và thí lghiệmcủa học sinh có.vai trò quan trọng hàng đầu và không thể thiếu được, vì nó hể hiện đặcthù của Vật lí là một môn khoa học thực nghiệm và sự cần thiết cho lọc sinh thấy đượccác hiện tượng Vật lí thực trong đời sống và trong kĩ thuật.4.2. CÁC CHỨC NĂNG CỦA PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC1.2.1. Các chức năng của phương tiện dạy học theo quan điểm của lí luận dạy học Theo quan điểm lí luận dạy học, các phương tiện dạy học có các chức năng sau: 1. Sử dụng phương tiện dạy học để tạo động cơ học tập, kích thích hứng thú nhậnthức của học sinh, đặc biệt trong giai đoạn định hướng mục đích nghiên cứu Nhiều thí nghiệm Vật lí đơn giản, các đoạn phim video... có thể được sử đụng đểgiới thiệu vấn đề học tập, tạo tình huống có vấn đề, kích thích hứng thú nhận thức,phát triển kĩ năng quan sát của học sinh. 2. Sử dụng phương tiện dạy học để hình thành kiến thức, kĩ năng mới Các phương tiện dạy học như thiết bị thí nghiệm Vật lí, mô hình, tranh ảnh, sáchgiáo khoa, phim học tập, các phần mềm máy vi tính... được sử dụng để cung cấp cáccứ liệu thực nghiệm nhằm khái quát hoá hoặc kiểm chứng các kiến thức về các kháiniệm, định luật Vật lí, mô phỏng các hiện tượng, quá trình Vật lí vi mô, giới thiệu cácứng dụng của các kiến thức Vật lí trong đời sống và kĩ thuật. Các thí nghiệm thực hànhđược sử dụng ngay trong khi nghiên cứu tài liệu mới để tăng cường hoạt động tự lựcvà rèn luyện kĩ năng thực hành thi nghiệm cho học sinh. 3. Phương tiện dạy học có thể được sử dụng để củng cố kiến thức, kĩ năng của họcsinh (ôn tập, đào sâu, mở rộng, hệ thống hoá) Khi củng cố, ôn tập kiến thức có thể sử dụng các phương tiện dạy học để nâng caohiệu.quả của hoạt động này. Có thể trong quá trình hình thành kiến thức, kĩ năng mớido nhiều nguyên nhân học sinh chưa tri giác thật sự đầy đủ hoặc độ ghi nhớ chưa đượcbền vững vì vậy việc sử dụng các phương tiện dạy học trong quá trình này là cần thiết. Tuy nhiên, cũng như bản thân việc củng cố và ôn tập kiếnthức cần phải tổ chức một cách sáng tạo, tránh sự lặp lại giản đơn gây nhàm chán dẫnđến giản hiệu quả của việc củng cố, ôn tập. 4. Sử dụng phương tiện dạy học để kiểm tra kiến thức, kĩ năng mà học sinh đã thuđược Việc khai thác tiềm năng của các phương tiện dạy học để kiểm tra, đánh giá kiếnthức, kĩ năng của học sinh trong dạy học Vật lí hiện nay vẫn chưa được đầy đủ đặc biệtlà các phấn mềm máy vi tính. 5. Phương tiện dạy học góp phần phát triển năng lực nhận thức của học sinh 74 Khi tổ chức cho học sinh tiến hành các thí nghiệm với các thiết bị thí nghiệm thựchành là cơ hội tốt nhất để giáo viên phát triển các năng lực nhận thức của ...