Lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam: Phần 1

Tài liệu Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam của Tiến sỹ Phạm Văn Tỉnh - cán bộ nghiên cứu Viện Nhà nước và pháp luật với hy vọng cung cấp tư liệu cho công tác nghiên cứu về tình hình tội phạm ở nước ta hiện nay, đồng thời phát triển lý luận về tình hình tội phạm lên một bước cao hơn, đáp ứng theo yêu cầu của công tác tư pháp trong tình hình mới. Tài liệu gồm 2 phần, sau đây là phần 1.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam: Phần 1 TS. PHAM VÃN TÌN H M Ộ T SỐ V Ấ N Đ Ể LÝ L U Ậ N VỂ TÍNH HÍNH TỘI PHẠM 9 ^ É ■ ở VIỆT NAM NHÀ XUẢT BẨN T ư PHÁP HÀ NỘI ■ 2007 LÒI G IỚ I THIỆU Tình hình tội phạm là một khái niệm pháp lý chỉ tổng thể các hành vi phạm tội cùng các chủ thể của nó ò mỗi thòi kỳ, mỗi giai đoạn phát triển của đất nước. Hiện nay, việc đánh giá đúng thực tế của tình hình tội phạm đang là một nhu cầu bức thiết. Nhận diện được các đặc điểm của tinh hình tội phạm một cách hệ thông và đầy đủ trong từng đdn vị thòi gian n h ất định chính là cđ sớ khoa học cho việc hoàn thiện pháp luật hình sự, đặc biệt là về các tội phạm. Đối với việc tổ chức các cđ quan Tư pháp, đặc điểm của tình hình tội phạm củng giữ vai trò là điểm tựa cho nhà làm luật xác định mô hình, phân cấp chức nàng, thẩm quyền cho các cơ quan đó và xác định cả số lượng cần thiết của các chức đanh tư pháp. Ngoài ra, việc nghiên cứu đặc điểm của tình hình tội phạm còn tạo ra khả năng xác định Chiến lược đâ”u tra n h phòng và chông tội phạm của từng quôc gia, từng khu vực và trên toàn th ế giới. N h à x u ấ t b ả n T ư p h á p x u ấ t b ả n cuô'n s á c h 'M ót sô' v ấ n đ ề lý lu ậ n v é t in h h ỉn h tộ i p h a m ở V iệt N a m ' của Tiến sỹ Phạm Văn Tỉnh - cán bộ nghiên cứu Viện Nhà nước và pháp luật với hy vọng cung cấp tư liệu cho công tác nghiên cứu về tình hinh tội phạm ở nưóc t a h i ệ n n a y , đ ồ n g th ò i p h á t t r i ể n lý l u ậ n v ề t ì n h h ì n h tội phạm lên một bước cao hdn, đáp ứng theo yêu cầu c ủ a c ô ng t á c t ư p h á p t r o n g t ì n h h ì n h mỏi. X in tr â n trọ n g g iớ i th iệ u c ù n g b ạ n đọc! T háng ĩ n ă m 2007 NHÀ XUẤT BẢN Tư PHÁP C h ư o n g I. K há i n iệ m vã đ ặ c đ iể m củ a tìn h h ỉn h tộ j p h ạ m d ư ớ i g ó c d ộ tộ i p h ạ m h ọ c Chương / KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM DƯỚI GÓC Đ ộ TỘI PHẠM HỌC I. K H ÁI NIỆM TÌNH HÌNH TỘI PHẠM • • • Trong xã hội loài người, 'khi sự chênh lệch về tài sản trong nội bộ cùng một thị tộc đã biến sự thống nhất về lợi ích thành sự đối kháng giữa các thành viên của thị tộc'\ thì đồng thời cũng xuà't hiện trong xã hội nhiểu loại hành vi khác nhau, xung đột lần nhau, thậm chí tiêu diệt lẫn nhau. Nguyên nhân khách quan là do sự phát triển kinh tế của xã hội đã đạt đến một trình độ nhất định mang lại. Cái khách quan đó, cái hiện thực xã hội đó đả đưa đến việc hình thành Nhà nưóc như 'một lực lượng cần thiết, có nhiệm vụ làm dịu bớt sự xu n g đột và g iữ cho sự xung đột đó nằm trong vòng trật t ự \ 'dư ă một hình thức gọi là hợp pháp''' c. Mác và Ph. Ảnghen toàn tập, Nxb. C'hinh IrỊ quốc gia. H. 1995, tr. 21. tr. 2Õ1-253. MỘT s6 vả 'n đ ể Lý luẠn VỂ TỈNH HÌNH TỘI PHẠM ỏ VIỆT NAM Để thực hiện được nhiệm vụ cao cả ấy của mình, Nhà nước buộc phải quy định nhủng hành v i gây nguy hiểm cho trậ t tự xã hội và vi phạm những quy t ắ c x ử 8ự c ủ a đòi s ố n g c ộ n g đ ồ n g t h à n h tội p h ạ m với những hình phạt nghiêm khắc khác nhau. Như vậy, tiền đề đầu tiên để cấu thành nên tội phạm phài là những h à n h vi phạm tội. Mác đã ví n h ũ n g ngưòi p h ạ m tội n h ư một 'lực lượng sả n xuất', v à ô n g v i ế t r ằ n g : 'Một kẻ p h ạ m tội th i sản x u ấ t ra các tội phạm . N ếu quan sát kỹ hơn mối quan hệ của cái ngành sàn xuất này với toàn bộ xả hội, th ì p h ả i thấy được nhiều điều. Kẻ p h ạ m tội không chỉ sản xu ấ t ra các tội phạm , mà còn sản xu ấ t ra L u ậ t h ìn h sự và cả vị giáo $ư giảng d ạy về L u ậ t h ình sự nữa; ngoài ra nó còn sản x u ấ t ra toàn ngành cành sá t và tư p h á p h ình sự, kiểm sát, thẩm phán, cai ngục... N ó còn sả n xuất ra cả tiểu thuyết và nghệ th u ậ t và cả nh ữ n g bi kịch nữa. Kẻ p h ạ m tội p h á tan sự đơn điệu (Monotonỉe) và an toàn của cuộc sống d â n N h ư v ậ y , t h ự c t ế đời s ồ n g x ă h ộ i đ ã c h u ẩ n bị s ă n c. Mác t;à Ph. Ảnghen (1965) toàn tập, tr. 26, tr. 364, trích theo J, Lekschas, Kriminoỉogie - Theoretische Grundlagen und Anaỉyaen, Staatsverlag, Berlin, 1983. 8 C h ư o n g t. K hát n iệ m và đ ặ c đ iể m c ủ a tín h h ln h tộ i p h ạ m d ư đ i g ó c đ ộ tộ i p h ạ m h ọ c n h ũ n g tiề n đề cho việc h ì n h th à n h v à p h á t tr iể n các ngành lu ật khác nhau, các biện pháp pháp lý khác nhau để đấu tranh chông tội phạm. Chính trong quá trình đấu tran h chống tội phạm đã làm hình Ihành các môn khoa học khác nhau như: khoa học Luật hình sự, tô' tụng hình sự, khoa học điểu tra tội phạm và Tội phạm học. Nếu như khoa học Luật hình sự, tố’ tụng hình sự, khoa học điều tra tội phạm có đôi tượng nghiên cứu là tội p h ạ m vỏi t í n h c á c h l à “cái đơn n h ấ t”, t h ì T ộ i p h ạ m học nghiên cứu tội phạm vói tính cách là một hiện tượng xă hội • “cái chung''- tức là cái đã được khái q u á t h ó a t ừ h à n g t r ả m , h à n g n g à n 'cái đơn nhất', 'cái riêng'. C h o n ê n p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u c ủ a Tội phạm hc)C phải ở một trình độ khái quát hđn, Và “cái h ơ n ' này chỉ có thể đạt được nhò cách tiếp cận trên cơ sỏ th ế giới quan duy vật biện chứng và duy vật lịch sử vể tội phạm. Đ ấu tranh với tội phạm dưới góc độ Tội phạm học khòng phải chỉ dựa trẽn quan điếm xem tội phạm là n h ữ n g h à n h vi r i ê n g lé - đơn n h ấ t , m à p h ả i n h ì n n h ậ n tội phạm trong tổng th ế của nó, trong mốì quan hệ c ủ a n ó với “toàn bộ x ã hội', tứ c l à vói t ư c á c h m ộ t MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN VÉ TÍNH HÌNH TỘI PHẠM ỏ VIỆT NAM chinh thế của một hiện tượng xã hội ...