Lý thuyết của Alfred Thayer Mahan và hải quân của Trung Quốc tại biển Đông

Sự trỗi dậy của hải quân Trung Quốc (PLAN) tại biển Đông nói chung và khu vực Tây Thái Bình Dương nói riêng đang trở thành một đề tài nóng. Quá trình này không phải ngẫu nhiên xuất hiện, mà có một sự nhận thức kỹ càng về mặt chiến lược. Quan sát quá trình phát triển chiến lược hải quân Trung Quốc kể từ năm 1949, đi kèm với đó là quá trình xây dựng năng lực hải quân, vai trò ngày càng lớn của lực lượng này trong tổng thể chiến lược biển của Trung Quốc được hoạch định có hế thống. Từ một lực lượng ban đầu chỉ gồm vài ba tàu tuần tra cũ, ngày nay PLAN đã trở thành lực lượng hải quân hàng đầu châu Á, xét về mặt số lượng tàu chiến và chi phí dành cho quốc phòng. Hiện tại, năng lực kiểm soát và tác chiến của PLAN đã mở rộng ra bên ngoài chuỗi đảo thứ nhất, với một sự chuyển dịch chiến lược từ “phòng thủ chủ động biển gần” sang “tác chiến phòng thủ biển xa”. Diễn đạt cách khác là dịch chuyển từ phòng thủ sang vừa phòng thủ vừa tấn công trên một phạm vi địa lý rộng lớn hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý thuyết của Alfred Thayer Mahan và hải quân của Trung Quốc tại biển Đông WORKING PAPER NO.1 Chiến lược hải quân của Trung Quốc tại biển Đông qua lý thuyết của Alfred Thayer Mahan Nguyễn Thế Phương Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS), Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Tp.HCM, Việt Nam. Thành phố Hồ Chí Minh 10/2015 WORKING PAPER NO.1 SCIS Working Papers hướng đến mục đích phổ biến các kết quả nghiên cứu trước khi công bố trên các ấn phẩm khoa học, qua đó khuyến khích sự trao đổi nghiên cứu và tranh luận học thuật. Các bài viết thuộc SCIS Working Papers được xem là một bài viết khoa học đang trong quá trình hoàn thiện (work in process), các trích dẫn nội dung trong bài cần được sự đồng ý của tác giả. Quan điểm trong các bài viết hoàn toàn là của riêng tác giả và không đại diện cho quan điểm chính thức của Trung tâm Nghiên cứu quốc tế (SCIS), Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Tp.HCM. Mọi hình thức sao chép đối với các bài bình luận này đều phải có sự cho phép của Trung tâm SCIS cũng như xác nhận từ tác giả. Các sản phẩm của SCIS Working Papers có thể được xem và download trên trang website http://scis.hcmussh.edu.vn/ Những phản hồi cho bài bình luận xin vui lòng gửi thư về địa chỉ của ban biên tập chuyên mục: lucminhtuanscis@hcmussh.edu.vn. TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU QUỐC TẾ (SCIS) 1 WORKING PAPER NO.1 Chiến lược hải quân của Trung Quốc tại biển Đông qua lý thuyết của Alfred Thayer Mahan Tác giả: Nguyễn Thế Phương1 Tóm tắt Bài viết mong muốn cung cấp một góc nhìn trong tranh luận về chiến lược hải quân của Trung Quốc tại biển Đông thông qua áp dụng lý thuyết quyền lực biển của Alfred Thayer Mahan, một chiến lược gia hải quân người Mỹ. Nghiên cứu về lý thuyết của Alfred T. Mahan là cần thiết để có thể hiểu rõ hơn về hải quân Trung Quốc tại biển Đông bởi ba lý do: (1) các công trình của Mahan chủ yếu khảo cứu sự trỗi dậy của các cường quốc biển hàng đầu trong lịch sử thế giới; (2) Trung Quốc, thông qua các chính sách của mình, có tham vọng từ một cường quốc lục địa trở thành một cường quốc hải dương; và (3) các chiến lược gia và học giả Trung Quốc đã nói nhiều về Mahan, chứng tỏ ảnh hưởng đáng ghi nhận của Mahan tại quốc gia này. Với biển Đông giữ một vị trí quan trọng trong chiến lược “phòng thủ chủ động biển gần”, quá trình hiện đại hoá và những hành vi của Trung Quốc gần đây đã phần nào phản ánh các tư tưởng của Alfred T. Mahan. Thông qua khung lý thuyết này, những bước đi gần đây của Trung Quốc tại biển Đông có thể được giải thích một cách chi tiết. Qua đó, bài viết cũng thảo luận một số hạn chế nhất định trong lý thuyết của Mahan. Từ khóa: Alfred Thayer Mahan, chính sách hải quân Trung Quốc, biển Đông 1 Nguyễn Thế Phương là nghiên cứu viên tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS), Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TpHCM. Chuyên ngành nghiên cứu của Thế Phương tập trung vào quan hệ quốc tế và chiến lược quốc phòng của các cường quốc ở Châu Á – Thái Bình Dương. Từ năm 2012, Thế Phương xuất bản các bài viết trên E-International Relations; Tạp chí Nghiên cứu Quốc tế; Tạp chí Nghiên cứu Trung Quốc; Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu và báo cáo tại Hội thảo Quốc gia lần thứ 3 về biển Đông tổ chức tại Đà Nẵng. Tác giả có thể liên tạc tại địa chỉ: thephuongscis@hcmussh.edu.vn TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU QUỐC TẾ (SCIS) 2 WORKING PAPER NO.1 1. Dẫn nhập Sự trỗi dậy của hải quân Trung Quốc (PLAN) tại biển Đông nói chung và khu vực Tây Thái Bình Dương nói riêng đang trở thành một đề tài nóng. Quá trình này không phải ngẫu nhiên xuất hiện, mà có một sự nhận thức kỹ càng về mặt chiến lược. Quan sát quá trình phát triển chiến lược hải quân Trung Quốc kể từ năm 1949, đi kèm với đó là quá trình xây dựng năng lực hải quân, vai trò ngày càng lớn của lực lượng này trong tổng thể chiến lược biển của Trung Quốc được hoạch định có hế thống. Từ một lực lượng ban đầu chỉ gồm vài ba tàu tuần tra cũ, ngày nay PLAN đã trở thành lực lượng hải quân hàng đầu châu Á, xét về mặt số lượng tàu chiến và chi phí dành cho quốc phòng. Hiện tại, năng lực kiểm soát và tác chiến của PLAN đã mở rộng ra bên ngoài chuỗi đảo thứ nhất, với một sự chuyển dịch chiến lược từ “phòng thủ chủ động biển gần” sang “tác chiến phòng thủ biển xa”. Diễn đạt cách khác là dịch chuyển từ phòng thủ sang vừa phòng thủ vừa tấn công trên một phạm vi địa lý rộng lớn hơn. ...