MÁY ĐO, PHƯƠNG PHÁP ĐO VÀ ĐÁNH GIÁ TIẾNG ỒN

Các máy đo và phân tích âm thanh hiện đại nhất ngày nay có thể thực hiện nhiều phép đo và đánh giá âm thanh, nhưng chưa có một máy đo nào có thể bắt chước được cách cảm nhận âm thanh của thính giác con người. Vì vậy các máy đo chỉ có thể xác định mức âm (theo dB) nghĩa là một giá trị mang tính vật lý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MÁY ĐO, PHƯƠNG PHÁP ĐO VÀ ĐÁNH GIÁ TIẾNG ỒN Ch¬ng 2 M¸y ®o, ph¬ng ph¸p ®o vµ ®¸nh gi¸ tiÕng ån2.1. M¸y ®o ©m thanh vµ tiÕng ån2.1.1. Giíi thiÖu chung C¸c m¸y ®o vµ ph©n tÝch ©m thanh hiÖn ®¹i nhÊt ngµy nay cã thÓthùc hiÖn nhiÒu phÐp ®o vµ ®¸nh gi¸ ©m thanh, nhng cha cã mét m¸y®o nµo cã thÓ b¾t chíc ®îc c¸ch c¶m nhËn ©m thanh cña thÝnh gi¸ccon ngêi. V× vËy c¸c m¸y ®o chØ cã thÓ x¸c ®Þnh møc ©m (theo dB)nghÜa lµ mét gi¸ trÞ mang tÝnh vËt lý. Nh÷ng ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ©m thanh chÝnh - §o ph©n tÝch møc ©m theo tÇn sè. - §o møc ©m tæng céng vÒ n¨ng lîng theo c¸c thang hiÖu chØnhgÇn ®óng vÒ c¶m gi¸c ©m thanh cña hÖ thÝnh gi¸c ngêi. - §o tÝch luü theo tõng kho¶ng thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh trÞ sè trungb×nh n¨ng lîng ©m thanh (møc ©m t¬ng ®¬ng). - Ghi l¹i møc ¸p suÊt ©m (trªn b¨ng giÊy) hoÆc ghi l¹i ©m thanh trªnb¨ng, ®Üa tõ vµ hiÓn thÞ ©m thanh. - §o thêi gian ©m vang cña phßng vµ chÊt lîng c¸ch ©m cña c¸c kÕtcÊu. C¸c phÐp ®o ©m thanh ®Òu sö dông m¸y ®o møc ©m. C¸c m¸y ®omøc ©m ®îc chia ba lo¹i theo híng dÉn 179 cña IEC (InternationalElectrotechnical Commission): - Lo¹i rÊt chÝnh x¸c: dïng khi lËp c¸c b¸o c¸o chÝnh thøc, khi x©ydùng c¸c v¨n b¶n luËt m«i trêng. - Lo¹i t¬ng ®èi chÝnh x¸c: dïng cho phÐp ®o kh«ng ph¶i b¸o c¸ochÝnh thøc. - Lo¹i Ýt chÝnh x¸c (sai sè trªn 1 dB): dïng ®Ó ®¸nh gi¸ gÇn ®óng. Chu ý r»ng mäi m¸y ®o møc ©m ®Òu thùc hiÖn phÐp ®o theo hai®Æc tÝnh ®éng: - Lo¹i nhanh: t¬ng øng víi mét thêi gian ®¸p øng t¬ng tù tai ngêi(0,1s) ¸p dông khi ®o ©m thanh cã møc thay ®æi lín. 40 - Lo¹i chËm: cho phÐp x¸c ®Þnh møc ©m tÝch ph©n trong mét thêigian dµi h¬n (kho¶ng 1s) ®îc dïng khi ®o ©m thanh Ýt thay ®æi (æn®Þnh).2.1.2. Møc ©m hiÖu chØnh A, B, C, D C¸c m¸y ®o ©m thanh hiÖn nay ®Òu lµm viÖc theo nguyªn t¾c t¸c®éng cña ¸p suÊt ©m thanh, t¬ng tù tai ngêi. Tuy nhiªn vÉn cã sù kh¸cnhau c¬ b¶n gi÷a m¸y ®o vµ tai ngêi. Mét micophone cã ®é nh¹y ®ång®Òu víi mäi tÇn sè ©m thanh. Ngîc l¹i tai ngêi thu nhËn ¸p suÊt ©m vµchuyÓn ®æi thµnh t¸c ®éng thÇn kinh m¹nh hay yÕu cßn phô thuéc tÇnsè cña nã. Tai ngêi lµ mét bé m¸y chñ quan, c¶m gi¸c ©m thanh mµ taingêi thu nhËn ®îc ®¸nh gi¸ theo ®¬n vÞ ph«n. §Ó chuyÓn ®æi mét c¸ch gÇn ®óng c¸c kÕt qu¶ ®o kh¸ch quan cñam¸y vÒ c¶m gi¸c chñ quan cña tai ngêi, cÇn ®a vµo m¸y c¸c m¹ch hiÖuchØnh t¬ng øng víi ®êng ®ång møc to gÇn møc kh¶o s¸t nhÊt. Tuynhiªn c«ng viÖc nµy rÊt phøc t¹p. §Ó ®¬n gi¶n c«ng viÖc ®ã ngêi ta chiac¸c ®êng ®ång møc to thµnh ba vïng vµ x¸c ®Þnh mét ®êng trung b×nhcho nh÷ng vïng ®ã. - Vïng A: c¸c ®êng ®ång møc to tõ 0 ®Õn 40 dB (tÇn sè 1000 Hz) - Vïng B: Tõ 40 ®Õn 70 dB (tÇn sè 1000 Hz) - Vïng C: trªn 70 dB (tÇn sè 100 Hz) Nh vËy ta cã c¸c m¹ch hiÖu chØnh A, B vµ C t¬ng øng kÕt qu¶ domøc ©m ®îc biÓu diÔn theo dBA, dBB vµ dBC. Sau nµy ®îc bæ sungthªm m¹ch hiÖu chØnh D (møc theo dBD) ®Ó xÐt ®Õn t¸c ®éng g©ynhiÔu cña tiÕng ån tÇn sè cao. Muèn kÕt qu¶ ®o gÇn ®óng nhÊt víi c¶m gi¸c cña tai ngêi, ta thùchiÖn ph¬ng ph¸p ®o nh sau: - Më m¹ch hiÖu chØnh A, nÕu møc ©m ®o ®îc kh«ng vît qu¸ 40 dBth× kÕt qu¶ ®óng vµ ®îc biÓu diÔn theo dBA. - NÕu møc ©m lín h¬n 40 dB lµ kÕt qu¶ sai, cÇn ph¶i më m¹ch hiÖuchØnh B. KÕt qu¶ ®óng n»m trong ph¹m vi tõ 40÷ 70 dB vµ biÓu diÔntheo dBB. - NÕu møc ©m vît qu¸ 70 dB, ph¶i ®o theo m¹ch hiÖu chØnh C(dBC) Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p ®o nh vËy qu¸ phiÒn phøc vµ ®«i khi kh«ngthùc hiÖn ®îc. V× vËy hiÖn nay ®Ó thùc hiÖn c¸c phÐp ®o, ®¸nh gi¸ vµ 41tiªu chuÈn ©m thanh, ngêi ta quy ®Þnh sö dông m¹ch hiÖu chØnh A(dBA) ®Ó ®¸nh gi¸ tÊt c¶ ©m thanh, kÓ c¶ trong ®êi sèng, s¶n xuÊtc«ng nghiÖp, giao th«ng hoÆc tiÕng ån m¸y bay. C¸c ®êng cong hiÖu chØnh A, B, C, D ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 2.1 H×nh 2.1. C¸c ®êng cong hiÖu chØnh A, B, C, DD·y tÇn sè ©m Trong thùc tÕ nÕu chØ ®¸nh gi¸ ©m thanh theo mét møc ©m tængcéng lµ cha ®ñ mµ cÇn ph¶i ph©n tÝch chóng theo c¸c tÇn sè. Tuy nhiªnviÖc ph©n tÝch ©m thanh trªn mçi tÇn sè trong ph¹m vi 20 ÷ 20000 Hzlµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc vµ còng kh«ng thùc sù cÇn thiÕt. V× vËy ®Óthèng nhÊt, ISO ®Ò nghÞ sö dông c¸c d·y tÇn sè ©m tiªu chuÈn khinghiªn cøu ©m thanh còng nh kh©u chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ ®o. D·y tÇn sè 1 èc ta thêng ®îc sö dông trong nghiªn cøu tiÕng ån c¸c 1khu d©n c, trong thµnh phè vµ trong phßng. D·y tÇn sè èc ta thêng ®- 3 1îc sö dông trong nghiªn cøu c¸ch ©m cña kÕt cÊu nhµ cöa. D·y tÇn sè 2èc ta Ýt ®îc sö dông.2.1.3. M¸y ®o ©m thanh vµ tiÕng ån Tr ...