Mấy nét sơ bộ về sự biến đổi cơ cấu xã hội, giai cấp ở nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - Phạm Xuân Nam

Tham khảo nội dung bài viết "Mấy nét sơ bộ về sự biến đổi cơ cấu xã hội, giai cấp ở nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" dưới đây để nắm bắt được cơ sở luận và phương pháp luận về sự biến đổi cơ cấu xã hội, giai cấp ở nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, từ cơ cấu xã hội giai cấp thuần nhất chuyển sang cơ cấu xã hội giai cấp đa dạng,... Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mấy nét sơ bộ về sự biến đổi cơ cấu xã hội, giai cấp ở nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - Phạm Xuân NamX· héi häc sè 4 (76), 2001 3 MÊy nÐt s¬ bé vÒ sù biÕn ®æi c¬ cÊu x· héi-giai cÊp ë n−íc ta khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa Ph¹m Xu©n Nam I. C¬ së lý luËn, ph−¬ng ph¸p luËn C¬ së lý luËn, ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu sù biÕn ®æi c¬ cÊu x· héi cña c¸cquèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lµ häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cñaC.M¸c. Theo häc thuyÕt ®ã, mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi bao gåm ba bé phËn cÊuthµnh c¬ b¶n cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng víi nhau: a) c¬ së kinh tÕ,tøc ph−¬ng thøc s¶n xuÊt; b) c¬ cÊu x· héi; c) kiÕn tróc th−îng tÇng vÒ ph¸p lý, chÝnhtrÞ vµ h×nh th¸i ý thøc x· héi t−¬ng øng. Tãm t¾t häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña C. M¸c b»ng mét c«ngthøc ng¾n gän, Ph.¡ngghen viÕt: “Trong mçi thêi ®¹i lÞch sö, ph−¬ng thøc chñ yÕucña s¶n xuÊt kinh tÕ vµ trao ®æi, cïng víi c¬ cÊu x· héi do ph−¬ng thøc ®ã quyÕt®Þnh, ®· cÊu thµnh c¬ së cho lÞch sö chÝnh trÞ cña thêi ®¹i vµ lÞch sö cña sù ph¸t triÓntrÝ tuÖ cña thêi ®¹i...”1 VËn dông quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c, vÒ ®¹i thÓ ta cã thÓ thÊy qu¸ tr×nhph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i tõ x−a ®Õn nay ®· vµ ®ang tr¶i qua c¸c häc thuyÕt vÒh×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nh−: céng s¶n nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn,t− s¶n, vµ mét sè n−íc (trong ®ã cã ViÖt Nam) ®ang qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi - giai®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa céng s¶n v¨n minh. Sù vËn ®éng, thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ë c¸c n−íckh«ng hoµn toµn diÔn ra theo mét con ®−êng th¼ng vµ tuÇn tù nhi tiÕn. Tr¸i l¹i, sùvËn ®éng ®ã th−êng quanh co, ®an xen, th©m nhËp vµo nhau, trong ®ã ph−¬ng thøcs¶n xuÊt ®¹i biÓu cho h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi tiÕn bé h¬n cuèi cïng v−ît lªn chiÕm®Þa vÞ thèng trÞ. V× thÕ, ®Ó thÊy râ sù biÕn ®æi c¬ cÊu x· héi cña mét quèc gia, cÇn ph¶i ph©ntÝch cô thÓ nh÷ng biÓu hiÖn ®a d¹ng cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c giai cÊp, c¸c tÇng líp1 C.M¸c & Ph.¡ngghen: Toµn tËp. TËp 21. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi-1955. Tr.523. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn4 MÊy nÐt s¬ bé vÒ sù biÕn ®æi c¬ cÊu x· héi-giai cÊp ë n−íc ta ...x· héi g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt, tøc c¬ së kinh tÕ cña x·héi vµ kiÕn tróc th−îng tÇng, võa ph¶n ¶nh võa t¸c ®éng trë l¹i c¬ së kinh tÕ Êy. Vµo thêi ®¹i cña m×nh, c¶ C. M¸c vµ Ph.¡nggen ®· tËp trung ph©n tÝch mèiquan hÖ gi÷a hai giai cÊp ®èi kh¸ng chñ yÕu trong x· héi t− b¶n lµ t− s¶n vµ v«s¶n. Nh−ng hai «ng kh«ng hÒ bá qua giai cÊp ®Þa chñ, n«ng d©n, tiÓu t− s¶n, còngnh− c¸c tÇng líp x· héi kh¸c nh− tÇng líp t¨ng l÷, tÇng líp quý téc, tÇng líp trÝthøc, tÇng líp c«ng nh©n “quÝ téc” vµ c¶ tÇng líp v« s¶n “l−u manh” trong x· héi®−¬ng thêi. VÒ sau, khi ®−a ra lý thuyÕt ph©n tÇng x· héi, M¾c Vªbe (Max Weber 1864-1920), mét nhµ x· héi häc §øc, tuy kh«ng t¸n thµnh môc ®Ých chÝnh trÞ cña C. M¸c,nh−ng trªn thùc tÕ ®· thõa nhËn quan ®iÓm cña C. M¸c vÒ sù ph©n hãa giai cÊp chñyÕu dùa trªn sù kh¸c biÖt vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n, ®ång thêi bæ sung thªm c¸c nh©ntè trÝ tuÖ vµ vÞ thÕ hay quyÒn lùc trong sù t¸c ®éng qua l¹i víi quyÒn së h÷u. VËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c, tiÕp thu cã chän läc nh÷ng thµnh tùu khoahäc cña nh©n lo¹i, ®ång thêi c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam, ngay tõ n¨m1924, l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc ®· chØ ra nh÷ng nÐt ®Æc thï cña c¬ cÊu x· héi ViÖtNam lóc ®ã xÐt trong mèi t−¬ng quan gi÷a c¸c giai cÊp. Ng−êi viÕt: “NÕu n«ng d©ngÇn nh− ch¼ng cã g× th× ®Þa chñ còng kh«ng cã vèn liÕng g× lín; nÕu n«ng d©n chØsèng b»ng c¸i tèi thiÓu cÇn thiÕt th× ®Þa chñ còng ch¼ng cã g× lµ xa hoa; nÕu thîthuyÒn kh«ng biÕt m×nh bÞ bãc lét bao nhiªu th× chñ [t− b¶n] l¹i kh«ng hÒ biÕt c«ngcô ®Ó bãc lét cña hä lµ m¸y mãc; ng−êi th× ch¼ng cã c«ng ®oµn kÎ th× ch¼ng cã t¬- rít.Ng−êi th× nhÉn nhôc chÞu sè phËn cña m×nh, kÎ th× võa ph¶i trong sù tham lam cñam×nh. Sù xung ®ét vÒ quyÒn lîi cña hä ®−îc gi¶m thiÓu”.2 Tõ ®ã, Ng−êi ®i ®Õn kÕtluËn mµ vÒ sau ®· ®−îc thùc tÕ chøng minh lµ: “Cuéc ®Êu tranh giai cÊp [ë ViÖtNam] kh«ng diÔn ra gièng nh− ë ph−¬ng T©y”, 3 vµ “chñ nghÜa d©n téc lµ ®éng lùclín cña ®Êt n−íc”.4 Trªn c¬ së n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm cña c¬ cÊu x· héi ViÖt Nam, l·nh tô NguyÔn ¸iQuèc, sau nµy lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ò ra nh÷ng chñ tr−¬ng ®óng ®¾n ®Ó xölý c¸c mèi quan hÖ ®a d¹ng gi÷a c¸c giai cÊp, c¸c tÇng líp x· héi trong qu¸ tr×nh ph¸ttriÓn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. N¨m 1941, trong Ch−¬ng tr×nh ViÖt Minh, bªn c¹nh c¸c chñ tr−¬ng, chÝnhs¸ch vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi nãi chung, Hå ChÝ Mi ...