Mấy vấn đề trong các hướng nghiên cứu mới của Việt ngữ học

Bài viết trình bày một cách khái quát về những hướng nghiên cứu mới của Việt ngữ học ở Việt Nam hiện nay trên các phương diện ngôn ngữ học xã hội của Việt ngữ học ở Việt Nam hiện nay trên các phương diện ngôn ngữ xã hội, ngôn ngữ tâm lý, ngữ dụng học, ngôn ngữ học tri nhận, ngôn ngữ học nhân chủng. Trong đó bước đầu nêu lên một số vấn đề cần thiết được đẩy mạnh nghiên cứu trong Việt ngữ học hiện nay dưới gốc độ của công tác thông tin khoa học,... Mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mấy vấn đề trong các hướng nghiên cứu mới của Việt ngữ họcMấy vấn đề trong các hướng nghiên cứu mớicủa Việt ngữ họcNguyÔn Huy CÈn (*)Tãm t¾t: Bµi viÕt tr×nh bµy mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ nh÷ng h−íng nghiªn cøu míicña ViÖt ng÷ häc ë ViÖt Nam hiÖn nay trªn c¸c ph−¬ng diÖn ng«n ng÷ häc x· héi,ng«n ng÷ häc t©m lý, ng÷ dông häc, ng«n ng÷ häc tri nhËn, ng«n ng÷ häc nh©nchñng. Trong ®ã, b−íc ®Çu nªu lªn mét sè vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®−îc ®Èy m¹nh nghiªncøu trong ViÖt ng÷ häc hiÖn nay d−íi gãc ®é cña c«ng t¸c th«ng tin khoa häc.Tõ khãa: Ng«n ng÷ häc x· héi, Ng«n ng÷ häc t©m lý, Ng÷ dông häc, Ng«n ng÷ häctri nhËn, Ng«n ng÷ häc nh©n chñng, ViÖt ng÷ häcNh− chóng ta thÊy, cïng víi sùnhËn thøc l¹i ®èi t−îng nghiªn cøu, xemxÐt l¹i quan ®iÓm ph©n biÖt ng«nng÷/lêi nãi cña F.de Saussure vµ sùchuyÓn h−íng tõ môc tiªu “miªu t¶” ®Õnmôc tiªu “gi¶i thÝch”, ng«n ng÷ häc hiÖn®¹i ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn dµi trªnchÆng ®−êng lÞch sö cña m×nh. Chóngt«i cho r»ng, ®ã lµ mét trong nh÷ng lýdo quan träng ®· lµm thay ®æi c¨n b¶nbé mÆt cña ng«n ng÷ häc hiÖn ®¹i, vµ®iÒu nµy ®−îc thÊy kh¸ râ vµo nh÷ngthËp niªn cuèi cña thÕ kû XX - thêi kúhËu cÊu tróc.(*)ë thêi kú nµy, ng«n ng÷häc hiÖn ®¹i ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùutrong viÖc nghiªn cøu chøc n¨ng giaotiÕp, tæ chøc cña th«ng b¸o, nh÷ngph−¬ng diÖn ho¹t ®éng lêi nãi, vÒ mèiquan hÖ gi÷a ng«n ng÷ vµ t− duy, ng«nng÷ vµ x· héi, ng«n ng÷ vµ d©n téc,(*)TS., Nguyªn c¸n bé ViÖn Th«ng tin KHXH.ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸... Sù xuÊt hiÖn cñahµng lo¹t bé m«n liªn ngµnh nh−: ng«nng÷ häc t©m lý, ng«n ng÷ häc x· héi,ng÷ dông häc, ng«n ng÷ häc nh©n chñng(nh©n häc ng«n ng÷)... vµ gÇn ®©yph−¬ng diÖn nghiªn cøu ng÷ nghÜa ®−îc®Èy m¹nh, gióp cho ng«n ng÷ häc trinhËn ra ®êi vµ trë thµnh mét trµo l−ucña ng«n ng÷ häc hiÖn ®¹i.Nh÷ng ph¸t triÓn ®ã cña ng«n ng÷häc hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi ®· t¸c ®éng®Õn ViÖt ng÷ häc vµ thóc ®Èy sù h×nhthµnh c¸c xu h−íng nghiªn cøu míi.1. Nh÷ng h−íng nghiªn cøu míi cñaViÖt ng÷ häc ®−îc xuÊt hiÖn vµo kho¶ngcuèi thÕ kû XX vµ ®ang trªn ®µ ph¸ttriÓn tr−íc hÕt lµ do yªu cÇu cña thùctiÔn ViÖt Nam. Bªn c¹nh viÖc t×m hiÓuvµ giíi thiÖu nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cñang÷ dông häc, ng«n ng÷ häc x· héi,ng«n ng÷ häc t©m lý, ng«n ng÷ häc trinhËn, ng«n ng÷ häc nh©n chñng, c¸cMÊy vÊn ®Ò...nhµ ViÖt ng÷ häc theo c¸c khuynhh−íng nµy cßn hy väng t×m kiÕm nh÷ngph¸t hiÖn míi trong tiÕng ViÖt, mÆc dïnh÷ng h−íng nghiªn cøu thiªn vÒ chñnghÜa cÊu tróc tr−íc ®ã ®· ®¹t ®−îc c¸cthµnh tùu quan träng (NguyÔn HuyCÈn, 2007-2008). Trong ®ã cã thÓ kÓ ®Õnmét trong sè nh÷ng c«ng tr×nh míi ®−îcc«ng bè vµ ®−îc d− luËn chó ý nh−: “Tõ®iÓn ch÷ N«m dÉn gi¶i” cña NguyÔnQuang Hång (Xem: NguyÔn QuangHång, 2014), ®©y kh«ng chØ lµ mét bé tõ®iÓn ®å sé (2.323 trang, gåm 9.450 ch÷N«m ghi 14.519 ©m tiÕt tiÕng ViÖt vµng÷ liÖu rót ra tõ 124 v¨n b¶n cæ, métkhèi liÖu ®−îc trÝch vµ dÉn gi¶i lín h¬nnhiÒu c¸c tõ ®iÓn tr−íc ®ã), mµ cßn cãnh÷ng gi¸ trÞ khoa häc nhÊt ®Þnh trongviÖc nghiªn cøu v¨n hãa vµ lÞch sö tiÕngViÖt. C«ng tr×nh “Ph−¬ng ph¸p luËn vµph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ng«n ng÷” cñaNguyÔn ThiÖn Gi¸p (Xem: NguyÔnThiÖn Gi¸p, 2012) ®· hÖ thèng hãa c¸cph−¬ng diÖn quan träng vÒ ph−¬ngph¸p luËn vµ c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªncøu ng«n ng÷ tõ truyÒn thèng cho ®Õnnay vµ cho thÊy mét sè vÊn ®Ò hiÖn naytrong ng«n ng÷ häc vµ c¸c khoa häc liªnngµnh. C«ng tr×nh nµy ®· ®−îc trao gi¶ith−ëng “S¸ch hay 2014”.2. VÒ c¸c khuynh h−íng míi trongViÖt ng÷ häc mang tÝnh liªn ngµnh, c¸cnhµ ViÖt ng÷ häc kh«ng chØ sö dôngthuÇn tuý bé m¸y kh¸i niÖm cña ng«nng÷ häc, biÖt lËp víi c¸c ngµnh khoa häckh¸c, mµ cßn chó ý sö dông nh÷ngph−¬ng ph¸p, tri thøc cña c¸c ngµnhkhoa häc nh− t©m lý häc, x· héi häc,d©n téc häc, v¨n ho¸ häc, nhËn thøcluËn, thèng kª häc, nhÊt lµ b×nh diÖnv¨n ho¸ - x· héi, x· héi - lÞch sö nh»mt×m kiÕm nh÷ng ®Æc tr−ng cña tiÕngViÖt vµ ng−êi ViÖt mµ trong h−íng23nghiªn cøu cÊu tróc luËn kh«ng cãnh÷ng ph¸t hiÖn. VÝ dô nh− trong ng«nng÷ häc x· héi, c¸c nhµ nghiªn cøu ®is©u t×m hiÓu nh÷ng yÕu tè v¨n hãa - x·héi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ng«n ng÷,coi viÖc kÕ ho¹ch hãa ng«n ng÷ thùcchÊt lµ nh÷ng t¸c ®éng, can thiÖp cña x·héi vµo c¸c chøc n¨ng ng«n ng÷(NguyÔn V¨n Khang, 2012; 2014).Nh÷ng yÕu tè x· héi - lÞch sö cã vai trßx¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc tr−ng ng«n ng÷ v¨n hãa vµ t− duy - ng«n ng÷ cña técng−êi nh− trong c«ng tr×nh nghiªncøu “T×m hiÓu ®Æc tr−ng v¨n hãa cñang«n ng÷ vµ t− duy ë ng−êi ViÖt (trongsù so s¸nh víi c¸c d©n téc kh¸c)” cñaNguyÔn §øc Tån (Xem: NguyÔn §øcTån, 2002). Trong c«ng tr×nh sau ®ã cñam×nh (NguyÔn §øc Tån, 2010), t¸c gi¶cßn ph©n tÝch c¸c ®Æc tr−ng v¨n hãa d©n téc cña “Sù ph¹m trï hãa vµ bøctranh ng«n ng÷ vÒ thÕ giíi” trong t− duy- ng«n ng÷ cña ng−êi ViÖt. Nh÷ng yÕutè x· héi - lÞch sö còng chÝnh lµ céinguån cña sù tiÕp thu vµ s¶n sinh ph¸tng«n - lêi nãi c¸ thÓ trong qu¸ tr×nhh×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ ë trÎem (NguyÔn Huy CÈn, 2005).“Ng«n ng÷ häc tri nhËn ®−îc xem lµmét c¸ch tiÕp cËn ng«n ng÷ dùa trªnkinh nghiÖm cña ...