Minh triết phương Đông và triết học phương Tây_1

Triết học ra đời ở cả phương Đông và phương Tây gần như cùng một thời gian (khoảng từ thế kỷ VIII đến thế kỷ VI trước Công nguyên) tại một số trung tâm văn minh cổ đại của nhân loại như Trung Quốc, ấn Độ, Hy Lạp. ở Trung Quốc,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Minh triết phương Đông và triết học phương Tây_1 1 François Jullien FranMinh triÕt ph−¬ng ®«ng vµ triÕt häc ph−¬ng T©yMinh hay thÓ t¹ng kh¸c cña triÕt häc Nguyªn Ngäc dÞch Un sage est sans idÐe Ou lautre de la philosophie Ðditions du Seuil, FÐvrier 1998 2 MÊy MÊy lêi cña ng−êi dÞch François Jullien, gi¸o s− tr−êng §¹i häc Denis Diderot Paris VII, gi¸m ®èc ViÖn çt− t−ëng hiÖn ®¹i vµ ViÖn Marcel Granet cña tr−êng nµy, lµ mét nhµ triÕt häc næi bËthiÖn nay ë Ph¸p, vµ c¶ ë ph−¬ng T©y nãi chung. C¸c t¸c phÈm cña «ng rÊt phong phó,chøng tá mét søc s¸ng t¹o rÊt dåi dµo, vµ còng thËt ®éc ®¸o. Trong nhiÒu n¨m qua,«ng ch¨m chó nghiªn cøu vÒ minh triÕt ph−¬ng §«ng, hoÆc nãi cho thËt ®óng h¬n,«ng lµm mét cuéc ®èi chiÕu, ngµy cµng s©u s¾c, tinh vi, triÖt ®Ó gi÷a minh triÕtph−¬ng §«ng víi triÕt häc ph−¬ng T©y, - kh«ng chØ ®Ó cè g¾ng thÊu hiÓu ®Õn thùcchÊt cña nÒn minh triÕt Êy nh− mét c¸ch, mét kh¶ n¨ng t− duy kh¸c, mét kh¶ n¨ng t−duy n÷a cña nh©n lo¹i, bªn c¹nh t− duy cña triÕt häc - mµ cßn, nh− chÝnh «ng nãi,trong vµ qua sù ®èi chiÕu Êy, “gi¶ thuyÕt cña t«i lµ, b»ng c¸ch dùng l¹i minh triÕt métc¸ch h÷u c¬ nh− mét cùc ®èi nghÞch cña triÕt häc, ta cã thÓ nh×n nhËn l¹i triÕt häc tõmét c¸i bªn ngoµi nµo ®ã... ®Ó cã thÓ lÇn ng−îc trë lªn nh÷ng thiªn kiÕn cña nã”.Cuéc t×m kiÕm nµy ®−¬ng nhiªn lµ v« cïng khã kh¨n, vµ chóng ta cã thÓ thÊy, quanhiÒu c«ng tr×nh míi rÊt phong phó cña «ng, nã ®ang ®−îc tiÕp tôc ®Çy triÓn väng, víimong −íc, còng nh− chÝnh «ng nãi, “cã thÓ ch¨ng, ®Õn mét ngµy nµo ®ã, chóng (triÕthäc vµ minh triÕt) cã thÓ kh«ng cßn chia c¾t víi nhau n÷a?”. DÞch mét c«ng tr×nh nh− thÕ nµy, rÊt s©u s¾c, míi mÎ trong quan niÖm còng nh−trong c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò, nh− ta cã thÓ h×nh dung, ng−êi dÞch ®· gÆp rÊt nhiÒu khãkh¨n. Qu¶ thËt, trong tiÕng ViÖt chóng ta, bªn c¹nh nh÷ng mÆt m¹nh rÊt c¬ b¶n vµ®éc ®¸o cña nã, còng cßn nhiÒu nh−îc ®iÓm, nhÊt lµ trong viÖc diÔn ®¹t nh÷ng kh¸iniÖm triÕt häc tinh vi, vèn kh«ng ph¶i lµ mÆt m¹nh l©u dµi trong nÒn v¨n ho¸ chóngta. Ch¼ng h¹n, ngay tõ ®Çu, kh¸i niÖm “autre”, “lautre” (“kh¸c”, “ng−êi kh¸c”, “kÎkh¸c”, “c¸i kh¸c”), mét trong nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n nhÊt cña t− duy (vµ cña c¶ v¨nhãa) ph−¬ng T©y. Kh¸i niÖm nµy cã nguån gèc rÊt s©u xa. Trong quan niÖm C¬-®èc gi¸o, kh¸i niÖm nµy tÊt yÕu liªn quan ®Õn kh¸i niÖm vÒChóa, §Êng S¸ng T¹o. Chóa, chÝnh lµ “Ng−êi Kh¸c” cao nhÊt, tù ®ñ víi chÝnh m×nh,nh−ng trong t×nh yªu v« tËn cña Ng−êi, Ng−êi ®· t¹o ra con ng−êi theo h×nh ¶nh cñaNg−êi vµ gièng nh− Ng−êi, b»ng ngay viÖc ®ã t¹o ra C¸i Kh¸c (AltÐritÐ- Alter=kh¸c). Chóa lµ KÎ kh¸c ®èi víi con ng−êi, vµ ng−îc l¹i - Chóa, vèn lµ V« tËn, võa lµ rÊtkh¸c víi võa lµ rÊt gÇn víi con ng−êi. Dùa theo h×nh ¶nh cña mèi quan hÖ ®ã, Ng−êi s¸ng t¹o ra ng−êi §µn «ng vµng−êi §µn bµ. Theo truyÒn thuyÕt Kinh Th¸nh, sau khi ®· t¹o ra ng−êi ®µn «ng ®Çutiªn, Chóa nãi: “Chí nªn ®Ó ng−êi §µn «ng mét m×nh. Ta ph¶i lµm ra mét kÎ gióph¾n, g¾n víi h¾n”. Tõ x−¬ng s−ên cña Adam, Ng−êi lµm ra Eva, “x−¬ng cña x−¬ngta, thÞt cña thÞt ta”. Eva lµ gièng víi Adam vµ kh¸c víi Adam. Tõ sù kh¸c nhau gi÷a hä, hä hoµnthiÖn cho nhau ®Ó lµm nªn løa ®«i sinh s«i, nh©n lªn, vµ nh− vËy tham gia vµo sù s¸ngt¹o. §Êy chÝnh lµ nguån gèc cña “mèi Quan hÖ víi KÎ Kh¸c”. KÎ Kh¸c gièng nh−tÊm g−¬ng soi l¹i cho ta chÝnh ta. H¾n khiÕn cho ta cã ý thøc vÒ ta, trong chõng mùch¾n lµ c¸i h¾n víi sù kh¸c cña h¾n, vµ cho phÐp ta lµ chÝnh ta víi sù kh¸c ta. 3 Nh− vËy kh¸i niÖm “Kh¸c” g¾n víi mèi quan hÖ: Chóa/Con ng−êi. Adam/Eva Ta/Ng−¬i Trong mét cÊp ®é kh¸c, nh− ta biÕt, Cha, vµ Con, vµ Th¸nh thÇn còng ®−îc coi lµtam vÞ nhÊt thÓ hay tam t¹ng nhÊt thÓ. Vµ còng cã thÓ nãi nh− vËy vÒ mèi quan hÖgi÷ Minh triÕt, TriÕt häc, vµ T«n gi¸o. Trong mét ý nghÜa xuÊt ph¸t tõ mét quan niÖm s©u xa vµ c¬ b¶n nh− vËy, chóngt«i ®· quyÕt ®Þnh dÞch c©u phô ®Ò gÆp ngay ë ®Çu s¸ch nµy “(La sagesse) ou Lautrede la philosophie” lµ: “(Minh triÕt) hay thÓ t¹ng kh¸c cña TriÕt häc”. Chóng t«i chor»ng chÝnh t¸c gi¶, khi kh¶o s¸t vÒ minh triÕt, ®· quan niÖm ®óng nh− vËy vÒ nã, ®øngvÒ phÝa triÕt häc: «ng coi ®ã lµ mét thÓ t¹ng kh¸c cña triÕt häc, cã thÓ tõ ®ã soi s¸ngtrë l¹i cho chÝnh triÕt häc, còng hÖt nh− “H¾n khiÕn cho Ta cã ý thøc vÒ Ta”. RÊt cã thÓ ®©y chØ lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ¸n hiÓu vµ dÞch cã thÓ chÊp nhËn(hay thËm chÝ kh«ng chÊp nhËn) ®−îc. B¹n ®äc còng cßn cã thÓ gÆp trong c«ng tr×nhnµy nhiÒu tr−êng hîp kh¸c t−¬ng tù. Tªn chÝnh thøc cña cuèn s¸ch nµy lµ Mét bËc minh triÕt th× v« ý (Un sag ...