Minh triết phương Đông và triết học phương Tây_3
Số trang: 31
Loại file: pdf
Dung lượng: 341.55 KB
Lượt xem: 13
Lượt tải: 0
Xem trước 4 trang đầu tiên của tài liệu này:
Thông tin tài liệu:
Tham khảo tài liệu minh triết phương đông và triết học phương tây_3, khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Minh triết phương Đông và triết học phương Tây_3 63ta ®· thÊy, mét c¸i trung cho phÐp thÝch øng võa víi c¸i nµy còng nh− víi c¸i kiatrong c¸c quan ®iÓm ®ã (vµ c¸i trung n»m ®óng trong c¸i kh¶ n¨ng ®ång ®Òu ®ã). Tanhí lêi M¹nh Tö (VII, A, 26): mét bªn lµ nh÷ng kÎ gi÷ lÊy chñ nghÜa vÞ ng·, cßn bªnkia lµ nh÷ng kÎ thi hµnh chñ nghÜa kiªm ¸i; Tö M¹c b¶o thñ chñ nghÜa chÊp trung lµng−êi “gÇn” (víi ®¹o lý) h¬n c¶. Nh−ng, khi anh ta võa ®øng yªn l¹i ë gi÷a, tøc th×anh ta chØ cßn cã mét kh¶ n¨ng (c¸i nöa-gi÷a c¸ch ®Òu-hai bªn), do ®ã mµ anh ta mÊt®i “h»ng tr¨m c¸i kh¸c”, vµ “lµm h¹i ®¹o”. C¸i trung dung ch©n chÝnh, cña minh triÕt,lµ c¸i trung dung cã thÓ biÕn ®æi, cã thÓ dao ®éng tõ ®èi lËp nµy sang ®èi lËp kia,kh«ng ngõng trïng khíp víi tr−êng hîp gÆp ph¶i (tïy theo “quyÒn”1 nghiªng vÒ bªnnµo): c¸i trung dung cña sù t−¬ng ®¼ng nh− vËy kh«ng bao giê dõng l¹i, æn ®Þnh, x¸c®Þnh (còng nh− thùc t¹i kh«ng bao giê dõng l¹i), vµ, theo mét c¸ch nµo ®ã, bao giêcòng lµ míi l¹: nã kh«ng thÓ lµ c¸i ch©n lý. KÎ nµo kh«ng “gi÷ ®−îc” c¸i trung dung Êy trong sù c©n b»ng æn ®Þnh cña ®iÒutiÕt, khiÕn cho m×nh ë ®−îc vÒ phÝa bªn cÇn khi cÇn, bªn nµy còng nh− bªn kia, th× sÏ LuËnnhÊt thiÕt bÞ m¾c vµo mét “®Çu mót”, ë bªn nµy hay bªn kia, thµnh dÞ ®oan (x. LuËnNg÷, II, 16). C¸i thãi dÞ ®oan ®ã trong quan ®iÓm, kh«ng thÓ trùc tiÕp b¸c bá nã ®−îcbëi nh− vËy nã sÏ cét chÆt ta ngay vµo mét quan ®iÓm tr¸i ng−îc l¹i, còng thiªn vÞnh− quan ®iÓm ®èi nghÞch víi nã; tr¸i l¹i, chØ nªn ®Ó cho nã ®èi diÖn víi c¸i tr¸ing−îc víi nã sao cho c¶ hai chóng sÏ lµm ph¸t lé tÝnh thiªn vÞ cña nhau. Minh triÕt ëTrung Quèc bao giê còng t¸i diÔn c¸i bµi b¶n ®ã: thay v× tranh c·i víi ®èi thñ, cè b¸cbÎ hä, vµ nh− vËy tù dån cøng m×nh vµo quan ®iÓm cña m×nh, trong khi vËn ®Õnnh÷ng biÖn luËn nh»m ®¸nh b¹i ®èi thñ th× còng trë thµnh thiªn vÞ ch¼ng kh¸c g× hä,th× chiÕn l−îc lµ h−íng ®èi thñ ®ã chèng l¹i mét ®èi thñ kh¸c, b»ng c¸ch t¸i lËp l¹ic¸c quan ®iÓm cña hä sao cho, khi ®èi chäi víi nhau, c¸i nµy sÏ lµm béc lé chç thiÕucña c¸i kia vµ ng−îc l¹i. Kh«ng ph¶i ®Èy c¶ hai vµo chç kh«ng ai cã lý c¶, vµ hai quan®iÓm ®ã b»ng nh÷ng biÖn luËn cña chóng sÏ tù hñy diÖt lÉn nhau (theo lèi ph¶n ý cñang−êi Hy L¹p), mµ, chØ b»ng c¸ch ®Ó cho chóng ®èi mÆt víi nhau, khiÕn ta thÊy râmçi ®èi thñ Êy chØ lµ mét phÝa (vµ chÝnh ta th× ch¼ng thuéc vÒ phÝa nµo c¶). M¹nh Tö®· lµm ®óng nh− vËy: thay v× tr¶ lêi c¸c nhµ tù nhiªn chñ nghÜa thêi Êy ®· ®¶ ph¸ tantµnh chñ nghÜa kiªm ¸i (D−¬ng Ch©u), «ng l¹i ®em hä ®èi lËp víi c¸c nhµ MÆc häc(c¸c nhµ tù nhiªn chñ nghÜa sÏ trë thµnh nh÷ng kÎ “vÞ ng·” ®èi mÆt víi c¸c nhµ MÆchäc “kiªm ¸i”), vµ chØ b»ng mçi c¸ch bè trÝ ®ã, chø kh«ng ph¶i b»ng tranh luËn, «ngbçng trë thµnh ng−êi ®øng ë ®óng trung dung gi÷a hä: còng vÞ ng· nh− phÝa bªn nµykhi cÇn - mµ còng kiªm ¸i nh− bªn kia còng khi cÇn. M¹nh Tö nhÊn m¹nh nªn tr¸nhtranh biÖn (VII, B, 26)2: chØ cÇn ®Ó cho nh÷ng kÎ chuyªn vÒ mét phÝa (ch¼ng h¹n, phÝac¸c nhµ MÆc häc, vèn muèn lµm lîi Ých cho mäi ng−êi b»ng bÊt cø gi¸ nµo) tù nhiªndao ®éng vÒ phÝa bªn kia (phÝa ng−îc l¹i, cña nhµ tù nhiªn chñ nghÜa D−¬ng Ch©u, ®·mÊt ®i hÕt c¸c ¶o t−ëng, thu m×nh l¹i trong chñ nghÜa vÞ ng·), ®Ó råi “tù hä” sÏ ®Õn víic¸i trung dung, tøc quan ®iÓm cña nhµ nho. Tù hä, nghÜa lµ theo ®óng c¸i l«-gÝch c©nb»ng gi÷a c¸c quan ®iÓm ®èi lËp. §èi víi c¸i l«-gÝch ®ã, tranh biÖn lµ v« bæ, nã sÏlµm h¹i c¸i néi giíi ®iÒu tiÕt Êy. “Nh÷ng kÎ h«m nay tranh luËn víi c¸c nhµ vÞ ng·chñ nghÜa vµ c¸c nhµ MÆc häc ch¼ng kh¸c nµo ®uæi theo mét con lîn sæng chuång vµkhi, lîn ®· trë vÒ chuång, cßn ®i cét ch©n nã l¹i”. C¸c nhµ T©n Khæng gi¸o, vÒ sau, Nh− khi ta nãi “quyÒn biÕn”. “QuyÒn” (qu¶ c©n).1 M¹nh Nguyªn v¨n trong M¹nh Tö: “Ta së dÜ ch¸n kÎ chÊp nhøt, lµ v× kÎ Êy cè gi÷ ý kiÕn lµm h¹i ®¹o2lý...” (§oµn Trung Cßn dÞch) 64th−êng còng lµm nh− vËy: thay v× trùc tiÕp b¸c bÎ PhËt gi¸o, v× ¶nh h−ëng cña nã, hä®· ®em ®èi mÆt c¸c nhµ PhËt häc víi c¸c nhµ L·o häc, vµ nh− vËy lµm râ tÝnh chÊtthiªn vÞ cña mçi phÝa; vµ mçi phÝa ®Òu tá ra lÖch vÒ bªn nµy hay bªn kia råi, th×Khæng gi¸o sÏ lµ thÓ hiÖn cña c¸i trung dung, c¸i kh«ng bÞ sa lÇy vµo bÊt cø bªn nµo. Nh− vËy c¸i ng−îc l¹i cña minh triÕt kh«ng ph¶i lµ c¸i sai, mµ lµ c¸i thiªn vÞ.Còng nh− trong minh triÕt, c¸i trung dung cña sù t−¬ng ®¼ng ®−îc coi lµ ch©n lý, sùthiªn vÞ còng bÞ coi nÆng nh− c¸i sai trong triÕt häc: “hiÓu râ lêi lÏ” cña nh÷ng ng−êikh¸c, nh− M¹nh Tö ®ßi hái (II, A, 2), vµ ®¸nh ®æ c¸c quan ®iÓm tr¸i ng−îc nhau trongcuéc tranh luËn gi÷a c¸c tr−êng ph¸i (III, B, 9), kh«ng ph¶i lµ chøng minh r»ng c¸c lýthuyÕt cña hä lµ sai, mµ lµ lµm râ c¸c chç thiÕu cña hä vµ chØ ra hä ®· ®i lÖch nh− thÕn ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Minh triết phương Đông và triết học phương Tây_3 63ta ®· thÊy, mét c¸i trung cho phÐp thÝch øng võa víi c¸i nµy còng nh− víi c¸i kiatrong c¸c quan ®iÓm ®ã (vµ c¸i trung n»m ®óng trong c¸i kh¶ n¨ng ®ång ®Òu ®ã). Tanhí lêi M¹nh Tö (VII, A, 26): mét bªn lµ nh÷ng kÎ gi÷ lÊy chñ nghÜa vÞ ng·, cßn bªnkia lµ nh÷ng kÎ thi hµnh chñ nghÜa kiªm ¸i; Tö M¹c b¶o thñ chñ nghÜa chÊp trung lµng−êi “gÇn” (víi ®¹o lý) h¬n c¶. Nh−ng, khi anh ta võa ®øng yªn l¹i ë gi÷a, tøc th×anh ta chØ cßn cã mét kh¶ n¨ng (c¸i nöa-gi÷a c¸ch ®Òu-hai bªn), do ®ã mµ anh ta mÊt®i “h»ng tr¨m c¸i kh¸c”, vµ “lµm h¹i ®¹o”. C¸i trung dung ch©n chÝnh, cña minh triÕt,lµ c¸i trung dung cã thÓ biÕn ®æi, cã thÓ dao ®éng tõ ®èi lËp nµy sang ®èi lËp kia,kh«ng ngõng trïng khíp víi tr−êng hîp gÆp ph¶i (tïy theo “quyÒn”1 nghiªng vÒ bªnnµo): c¸i trung dung cña sù t−¬ng ®¼ng nh− vËy kh«ng bao giê dõng l¹i, æn ®Þnh, x¸c®Þnh (còng nh− thùc t¹i kh«ng bao giê dõng l¹i), vµ, theo mét c¸ch nµo ®ã, bao giêcòng lµ míi l¹: nã kh«ng thÓ lµ c¸i ch©n lý. KÎ nµo kh«ng “gi÷ ®−îc” c¸i trung dung Êy trong sù c©n b»ng æn ®Þnh cña ®iÒutiÕt, khiÕn cho m×nh ë ®−îc vÒ phÝa bªn cÇn khi cÇn, bªn nµy còng nh− bªn kia, th× sÏ LuËnnhÊt thiÕt bÞ m¾c vµo mét “®Çu mót”, ë bªn nµy hay bªn kia, thµnh dÞ ®oan (x. LuËnNg÷, II, 16). C¸i thãi dÞ ®oan ®ã trong quan ®iÓm, kh«ng thÓ trùc tiÕp b¸c bá nã ®−îcbëi nh− vËy nã sÏ cét chÆt ta ngay vµo mét quan ®iÓm tr¸i ng−îc l¹i, còng thiªn vÞnh− quan ®iÓm ®èi nghÞch víi nã; tr¸i l¹i, chØ nªn ®Ó cho nã ®èi diÖn víi c¸i tr¸ing−îc víi nã sao cho c¶ hai chóng sÏ lµm ph¸t lé tÝnh thiªn vÞ cña nhau. Minh triÕt ëTrung Quèc bao giê còng t¸i diÔn c¸i bµi b¶n ®ã: thay v× tranh c·i víi ®èi thñ, cè b¸cbÎ hä, vµ nh− vËy tù dån cøng m×nh vµo quan ®iÓm cña m×nh, trong khi vËn ®Õnnh÷ng biÖn luËn nh»m ®¸nh b¹i ®èi thñ th× còng trë thµnh thiªn vÞ ch¼ng kh¸c g× hä,th× chiÕn l−îc lµ h−íng ®èi thñ ®ã chèng l¹i mét ®èi thñ kh¸c, b»ng c¸ch t¸i lËp l¹ic¸c quan ®iÓm cña hä sao cho, khi ®èi chäi víi nhau, c¸i nµy sÏ lµm béc lé chç thiÕucña c¸i kia vµ ng−îc l¹i. Kh«ng ph¶i ®Èy c¶ hai vµo chç kh«ng ai cã lý c¶, vµ hai quan®iÓm ®ã b»ng nh÷ng biÖn luËn cña chóng sÏ tù hñy diÖt lÉn nhau (theo lèi ph¶n ý cñang−êi Hy L¹p), mµ, chØ b»ng c¸ch ®Ó cho chóng ®èi mÆt víi nhau, khiÕn ta thÊy râmçi ®èi thñ Êy chØ lµ mét phÝa (vµ chÝnh ta th× ch¼ng thuéc vÒ phÝa nµo c¶). M¹nh Tö®· lµm ®óng nh− vËy: thay v× tr¶ lêi c¸c nhµ tù nhiªn chñ nghÜa thêi Êy ®· ®¶ ph¸ tantµnh chñ nghÜa kiªm ¸i (D−¬ng Ch©u), «ng l¹i ®em hä ®èi lËp víi c¸c nhµ MÆc häc(c¸c nhµ tù nhiªn chñ nghÜa sÏ trë thµnh nh÷ng kÎ “vÞ ng·” ®èi mÆt víi c¸c nhµ MÆchäc “kiªm ¸i”), vµ chØ b»ng mçi c¸ch bè trÝ ®ã, chø kh«ng ph¶i b»ng tranh luËn, «ngbçng trë thµnh ng−êi ®øng ë ®óng trung dung gi÷a hä: còng vÞ ng· nh− phÝa bªn nµykhi cÇn - mµ còng kiªm ¸i nh− bªn kia còng khi cÇn. M¹nh Tö nhÊn m¹nh nªn tr¸nhtranh biÖn (VII, B, 26)2: chØ cÇn ®Ó cho nh÷ng kÎ chuyªn vÒ mét phÝa (ch¼ng h¹n, phÝac¸c nhµ MÆc häc, vèn muèn lµm lîi Ých cho mäi ng−êi b»ng bÊt cø gi¸ nµo) tù nhiªndao ®éng vÒ phÝa bªn kia (phÝa ng−îc l¹i, cña nhµ tù nhiªn chñ nghÜa D−¬ng Ch©u, ®·mÊt ®i hÕt c¸c ¶o t−ëng, thu m×nh l¹i trong chñ nghÜa vÞ ng·), ®Ó råi “tù hä” sÏ ®Õn víic¸i trung dung, tøc quan ®iÓm cña nhµ nho. Tù hä, nghÜa lµ theo ®óng c¸i l«-gÝch c©nb»ng gi÷a c¸c quan ®iÓm ®èi lËp. §èi víi c¸i l«-gÝch ®ã, tranh biÖn lµ v« bæ, nã sÏlµm h¹i c¸i néi giíi ®iÒu tiÕt Êy. “Nh÷ng kÎ h«m nay tranh luËn víi c¸c nhµ vÞ ng·chñ nghÜa vµ c¸c nhµ MÆc häc ch¼ng kh¸c nµo ®uæi theo mét con lîn sæng chuång vµkhi, lîn ®· trë vÒ chuång, cßn ®i cét ch©n nã l¹i”. C¸c nhµ T©n Khæng gi¸o, vÒ sau, Nh− khi ta nãi “quyÒn biÕn”. “QuyÒn” (qu¶ c©n).1 M¹nh Nguyªn v¨n trong M¹nh Tö: “Ta së dÜ ch¸n kÎ chÊp nhøt, lµ v× kÎ Êy cè gi÷ ý kiÕn lµm h¹i ®¹o2lý...” (§oµn Trung Cßn dÞch) 64th−êng còng lµm nh− vËy: thay v× trùc tiÕp b¸c bÎ PhËt gi¸o, v× ¶nh h−ëng cña nã, hä®· ®em ®èi mÆt c¸c nhµ PhËt häc víi c¸c nhµ L·o häc, vµ nh− vËy lµm râ tÝnh chÊtthiªn vÞ cña mçi phÝa; vµ mçi phÝa ®Òu tá ra lÖch vÒ bªn nµy hay bªn kia råi, th×Khæng gi¸o sÏ lµ thÓ hiÖn cña c¸i trung dung, c¸i kh«ng bÞ sa lÇy vµo bÊt cø bªn nµo. Nh− vËy c¸i ng−îc l¹i cña minh triÕt kh«ng ph¶i lµ c¸i sai, mµ lµ c¸i thiªn vÞ.Còng nh− trong minh triÕt, c¸i trung dung cña sù t−¬ng ®¼ng ®−îc coi lµ ch©n lý, sùthiªn vÞ còng bÞ coi nÆng nh− c¸i sai trong triÕt häc: “hiÓu râ lêi lÏ” cña nh÷ng ng−êikh¸c, nh− M¹nh Tö ®ßi hái (II, A, 2), vµ ®¸nh ®æ c¸c quan ®iÓm tr¸i ng−îc nhau trongcuéc tranh luËn gi÷a c¸c tr−êng ph¸i (III, B, 9), kh«ng ph¶i lµ chøng minh r»ng c¸c lýthuyÕt cña hä lµ sai, mµ lµ lµm râ c¸c chç thiÕu cña hä vµ chØ ra hä ®· ®i lÖch nh− thÕn ...
Tìm kiếm theo từ khóa liên quan:
: triết học giáo trình triết học tài liệu triết học lý thuyết triết học bài giảng triết họcGợi ý tài liệu liên quan:
-
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TIỀN TỆ, TÍN DỤNG
68 trang 162 0 0 -
CHƯƠNG II. CÂU CUNG VÀ GIÁ CẢ THỊ TRƯỜNG
16 trang 125 0 0 -
35 trang 116 0 0
-
Bài thuyết trình Nguyên lý Mác - Lênin II: Tác động thứ 2 của quy luật giá trị
15 trang 107 0 0 -
Chủ đề Một vài suy nghĩ về tư tưởng triết học Việt Nam trong nền văn hoá dân tộc'
18 trang 88 0 0 -
HỆ THỐNG CÂU HỎI – ĐÁP ÁN GỢI MỞ & HƯỚNG DẪN VIẾT TIỂU LUẬN
487 trang 87 0 0 -
Bài giảng Triết học - Chương 10: Hình thái kinh tế-xã hội
22 trang 68 0 0 -
Bài giảng Triết học (dành cho học viên cao học) - Đh Thủy lợi
78 trang 67 0 0 -
Danh sách 130 Tiểu luận về Triết học
5 trang 56 0 0 -
Bài giảng môn Triết học: Chương 8 - Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TP. HCM
20 trang 51 0 0