Mô hình toán thủy văn lưu vực nhỏ - Chương 10: Một số mô hình lưu vực sông điển hình

Chương này giới thiệu về một số mô hình lưu vực sông thường được sử dụng . Mỗi mô hình được miêu tả về các đặc điểm chính và các yếu tố tạo nên mô hình, đồng thời cũng đưa ra các vú dụ về ứng dụng từng mô hình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình toán thủy văn lưu vực nhỏ - Chương 10: Một số mô hình lưu vực sông điển hìnhC h − ¬ n g 10Mét sè m« h×nh l−u vùc s«ng ®iÓn h×nh10.1 CÊu tróc m« h×nh.............................................................................66910.2 C¸c ®Æc ®iÓm m« h×nh l−u vùc s«ng ...............................................67110.3 M« h×nh l−u vùc s«ng Stanford .......................................................67410.4 M« h×nh USDA HL-74 & M« h×nh l−u vùc s«ng ............................68010.4 M« h×nh l−u vùc s«ng SCS TR-20 ...................................................68510.5 M« h×nh SSARR ...............................................................................69010.6 Sù so s¸nh c¸c m« h×nh ...................................................................69610.7 C¸c m« h×nh tham sè ph©n phèi .....................................................697Tµi liÖu tham kh¶o ..................................................................................703 6 656 66 Mét sè m« h×nh l−u vùc s«ng ®iÓn h×nh T¸c gi¶: Curtis L. Larson, Gi¸o s− n«ng nghiÖp, Tr−êng §¹i häc Minnesota, Paul, MN. Charles A. Onstad, Gi¸o s− n«ng nghiÖp, USDA, ARS, Morris, MTV Havey H. Richardson, Kü s− thñy v¨n, ViÖn b¶o vÖ ®Êt Glenn Dale, MD Kenneth N. Brooks, Trî lý Gi¸o s− L©m nghiÖp, Tr−êng §¹i häc Minnesota, Paul, MN. Ch−¬ng nµy giíi thiÖu vÒ mét sè m« h×nh l−u vùc s«ng th−êng ®−îc södông. Mçi m« h×nh sÏ ®−îc miªu t¶ vÒ c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh vµ c¸c yÕu tè t¹o nªnm« h×nh, ®ång thêi còng ®−a ra c¸c vÝ dô vÒ øng dông tõng m« h×nh. C¸c m«h×nh kh¸c nhau ®−îc ph©n biÖt th«ng qua cÊu tróc chung, nh− ph¹m vi, th«ngsè, kh¶ n¨ng øng dông vµ cã sù so s¸nh gi÷a c¸c yÕu tè nµy víi nhau. C¸c m«h×nh dµnh cho môc ®Ých ®Æc biÖt, m« h×nh ph©n bè vµ m« h×nh tõng phÇn còng®−îc xem xÐt mét c¸ch ng¾n gän trong ch−¬ng nµy. Môc ®Ých chÝnh cña ch−¬ng nµy lµ cung cÊp mét sè kiÕn thøc vÒ cÊu tróccña m« h×nh l−u vùc s«ng mét c¸ch chung nhÊt vµ chu tr×nh ho¹t ®éng tùnhiªn cña nã vµ mèi liªn quan cña nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy tíi sù øng dông m«h×nh. NhiÒu m« h×nh l−u vùc s«ng ®Æc thï ®· ®−îc sö dông lµm c¬ së trongviÖc häc tËp, so s¸nh vµ tù phæ cËp. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ng−êi®äc nªn xem, ®Æt ra nh÷ng c©u hái nh−: “Nh÷ng m« h×nh nµy kh¸c nhau nh−thÕ nµo? Gièng nhau ë ®iÓm nµo? còng nh− c¸c c©u hái: “LiÖu c¸c khÝa c¹nhchung ®· ®−a ra nh÷ng ®Æc ®iÓm cÇn thiÕt ch−a? Sù kh¸c nhau gi÷a c¸c m«h×nh cã h÷u Ých trong viÖc cung cÊp nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau vµ sù øng dông 6 67trong viÖc lùa chän c¸c m« h×nh l−u vùc s«ng kh«ng?” NÕu ng−êi ®äc ®· nghiªncøu vÒ c¸c qu¸ tr×nh thñy v¨n riªng rÏ ë c¸c ch−¬ng tr−íc th× kiÕn thøc ng−êi®äc ë ch−¬ng nµy sÏ ®−îc n©ng cao h¬n. Cã ba ph−¬ng ph¸p cã thÓ tiÕp cËn mét m« h×nh øng dông ®ã lµ: Sö dôngm« h×nh hiÖn h÷u, c¶i t¹o m« h×nh hiÖn h÷u vµ ph¸t triÓn mét m« h×nh míi.Nh×n chung, viÖc lùa chän mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nµy lµ métquyÕt ®Þnh cã ý nghÜa rÊt quan träng nÕu quyÕt ®Þnh sö dông m« h×nh hiÖnh÷u, ta ph¶i chän m« h×nh phï hîp nhÊt víi sù øng dông ®Æc thï. T−¬ng tùnh− vËy, nÕu mét m« h×nh hiÖn h÷u ®−îc thay ®æi, c¶i t¹o th× dÜ nhiªn viÖcchän lùa mét m« h×nh cã thÓ ®¹t ®−îc sù thay ®æi ®Æc thï lµ rÊt cÇn thiÕt. ViÖcph¸t triÓn mét m« h×nh míi cÇn ®−îc hiÓu lµ mét nhiÖm vô chÝnh, cã thÓ sÏ ®ßihái nhiÒu n¨m lµm viÖc vÊt v¶ ®Ó cã ®−îc mét m« h×nh l−u vùc s«ng hoµnchØnh, øng dông mét m« h×nh hiÖn h÷u cã thÓ bao gåm nhiÒu th¸ng nç lùc, vµsù c¶i t¹o mét m« h×nh ®¸ng kÓ mét m« h×nh cã thÓ ®ßi hái mét thêi gian dµih¬n. QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc chän ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn tèt nhÊt cho viÖc øngdông m« h×nh ®Æc thï cÇn ph¶i dùa trªn c¬ së kiÕn thøc c¬ b¶n c¶ vÒ m« h×nhnguyªn t¾c vµ m« h×nh l−u vùc s«ng s½n cã. Môc ®Ých cña ch−¬ng nµy lµ cè g¾ng liªn kÕt 2 mÆt nµy cña viÖc x©ydùng mét m« h×nh l−u vùc s«ng. Nh÷ng ch−¬ng tr−íc ®· tËp trung vµo viÖc“x©y dùng khèi” (building block) vÝ dô nh− thµnh phÇn m« h×nh vµ nguyªn t¾cx©y dùng m« h×nh. MÆt kh¸c ch−¬ng 13 chØ ®−a ra (kh«ng hÒ th¶o luËn) métb¶ng liÖt kª vÒ c¸c m« h×nh l−u vùc s«ng. §Ó hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng nguyªn t¾c cña mét m« h×nh l−u vùcs«ng ta cÇn ph¶i lµm viÖc víi mét hoÆc nhiÒu h¬n m« h×nh l−u vùc s«ng ®Æcthï. Nghiªn cøu vÒ c¸c m« h×nh l−u vùc s«ng cã thÓ lµ mét c«ng viÖc nhµmch¸n nh−ng nã cã gi¸ trÞ nh− mét b−íc chuÈn bÞ, øng dông mét m« h×nh l−uvùc s«ng lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó häc vÒ kh¶ n¨ng vµ nh÷ng h¹n chÕ cña nã. B»ngviÖc sö dông m« h×nh cho mét sè l−u vùc s«ng hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn cña l−u vùcs«ng, ta sÏ lµm quen dÇn víi tÝnh chÊt c¸c th«ng sè cña nã. NÕu môc ®Ýchnghiªn cøu chØ lµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña c¸c d÷ liÖu vµo kh¸c nhau, b¹n cã thÓ 6 68¸p dông mµ kh«n ...