Mô hình toán thủy văn lưu vực nhỏ - Chương 11: Lựa chọn, hiệu chỉnh và kiểm chứng các mô hình thủy văn

Nội dung của chương này giúp cho các bạn hiểu các vấn đề trong khái niệm về các mô hình hóa, hiệu chỉnh mô hình.. và nguyên tắc cơ bản của lựa chọn mô hình .
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình toán thủy văn lưu vực nhỏ - Chương 11: Lựa chọn, hiệu chỉnh và kiểm chứng các mô hình thủy vănCh−¬ng 11 Lùa chän, hiÖu chØnh vµ kiÓm chøng c¸c m« h×nh thuû v¨n11.1 Giíi thiÖu .........................................................................................71111.2 Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña lùa chän m« h×nh .......................................71211.3 C¸c b−íc so s¸nh c¸c m« h×nh sè trÞ ..............................................71411.4 Nh÷ng vÊn ®Ò trong chiÕn l−îc m« h×nh hãa .................................71611.4 C¸c vÊn ®Ò trong kh¸i niÖm hãa m« h×nh ......................................72011.5 C¸c vÊn ®Ò trong cÊu tróc m« h×nh.................................................72411.6 C¸c vÊn ®Ò trong hiÖu chØnh m« h×nh ............................................72511.7 C¸c vÊn ®Ò trong thö nghiÖm vµ kiÓm chøng m« h×nh .................73111.8 C¸c vÊn ®Ò trong c¬ chÕ ph¸t triÓn m« h×nh ..................................73311.9 C¸c vÊn ®Ò biÓu diÔn vµ kÕt nèi kÕt qu¶ m« h×nh ..........................73511.10 Tæ chøc hiÖu chØnh m« h×nh ..........................................................73611.11 Nh÷ng hç trî hiÖu chØnh b»ng ®å gi¶i ..........................................74411.12 Nh÷ng hç trî hiÖu chØnh b»ng sè trÞ ............................................74611.13 C¸ch tiÖm cËn hÖ thèng ®èi víi hiÖu chØnh vµ kiÓm chøng .........75511.14 Minh häa c¸c thñ tôc hiÖu chØnh ..................................................76111.15 Tãm t¾t ..........................................................................................766Tµi liÖu tham kh¶o ..................................................................................766 7 097 10 Lùa chän, hiÖu chØnh vµ kiÓm chøng c¸c m« h×nh thuû v¨n T¸c gi¶: C. Douglas Jame, Gi¸m ®èc Phßng thÝ nghiÖm Tµi nguyªn n−íc, §¹i häc C«ng lËp Utah, Logan, UT 84322 Stephen J. Buge, Phã Gi¸o s−, Khoa Kü thuËt C«ng tr×nh, §¹i häc Washington, Seattle, WA 98195.11.1 Giíi thiÖu X©y dùng m« h×nh thñy v¨n lµ mét c«ng cô quan träng cho viÖc tÝnhto¸n vµ s¾p xÕp l−îng d÷ liÖu ®Ó lËp kÕ ho¹ch nguån n−íc dù tr÷, thiÕt kÕ vµthùc hiÖn. Hai ch−¬ng ®Çu cña cuèn chuyªn kh¶o nµy ®· cung cÊp c¬ së m«h×nh hãa b»ng c¸ch chØ ra nh÷ng nguyªn t¾c cña sù tæng hîp hÖ thèng tÊt ®Þnhvµ ngÉu nhiªn. N¨m ch−¬ng tiÕp theo ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c nµy ®Ó x©ydùng m« h×nh l¾ng ®äng, thÊm, dßng ch¶y, bèc h¬i, vµ dßng ch¶y d−íi mÆt ®Êt.Ch−¬ng 10 m« t¶ nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®Ó cã thÓ liªn kÕt c¸c m« h×nh qu¸tr×nh thµnh phÇn nµy thµnh mét m« h×nh thñy v¨n chung, vµ ch−¬ng 13 liÖt kªtÊt c¶ c¸c m« h×nh s½n cã hiÖn t¹i. Nh÷ng ng−êi thiÕt lËp kÕ ho¹ch hay ng−êi thiÕt kÕ cÇn c¸c th«ng tinthñy v¨n cã thÓ lùa chän tõ mét lo¹t c¸c m« h×nh kh¸c nhau. Hä cã thÓ dùatheo c¸c nguyªn t¾c chung ®−îc tr×nh bµy ë c¸c ch−¬ng tr−íc ®©y ®Ó ph¸t triÓnmét m« h×nh míi theo c¸c yªu cÇu cña hä hoÆc hä cã thÓ lùa chän ra mét m«h×nh tõ c¸c m« h×nh s½n cã. Môc ®Ých cña ch−¬ng nµy lµ cung cÊp h−íng dÉnlµm sao ®Ó cho mét m« h×nh mét øng dông theo yªu cÇu, lµm sao ®Ó ®iÒu chØnhc¸c m« h×nh ®· lùa chän ®Ó thu ®−îc c¸c th«ng tin tèt nhÊt, vµ lµm sao ®Ó thö 7 11nghiÖm vµ kiÓm chøng tÝnh phï hîp cña m« h×nh vµ c¸c kÕt qu¶ cña nã. Sùh−íng dÉn nµy sÏ b¾t ®Çu b»ng sù nhiªn cøu ®Þnh tÝnh cho sù sµng läc ®Ó x¸c®Þnh m« h×nh nµo cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®· ®−a ra, vµ sau ®ã lµ víi c¸ckiÓm chøng ®¹i l−îng ®Þnh ®Ó hoµn chØnh sù lùa chän, hiÖu chØnh vµ thönghiÖm m« h×nh.11.2 Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña lùa chän m« h×nh Môc tiªu cña viÖc x©y dùng m« h×nh thñy v¨n lµ ®Ó tÝnh tèc ®é vËnchuyÓn n−íc trµn trªn mÆt ®Êt, d−íi mÆt ®Êt hoÆc trong c¸c dßng s«ng; tængl−îng n−íc dù tr÷ trong ®Êt hoÆc trong c¸c thuû vùc tù nhiªn; hoÆc sù thay ®æicña c¸c tæng l−îng vµ tèc ®é nµy theo thêi gian. C¸c kü s− vµ c¸c nhµ quyho¹ch thuû v¨n xem xÐt cÈn thËn sù thÓ hiÖn cña c¸c qu¸ tr×nh thñy v¨n cÇnthiÕt cho viÖc x©y dùng m« h×nh thñy v¨n, nh− c¸c m« pháng høa hÑn cña c¸c®¹i l−îng thuû v¨n cho viÖc ®−a ra mét quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, nh÷ng ng−êi®ang cè g¾ng m« h×nh ho¸ sÏ mau chãng nhËn thÊy c¸c quy luËt tù nhiªn chiphèi sù vËn ®éng cña n−íc vµ c¸c nguån dù tr÷ qu¸ phøc t¹p vµ r»ng c¸c th«ngsè ph¶i ®−îc ®o ®¹c cho sù thÓ hiÖn cña chóng th× l¹i biÕn ®æi m¹nh theo kh«nggian vµ thêi gian, v× vËy x©y dùng mét m« h×nh ®¸ng tin cËy hoµn toµn kh«ngph¶i lµ mét vÊn ®Ò dÔ dµng. KÕt qu¶ lµ, nghiªn cøu ®¸ng chó ý ph¶I ®i s©u vµoph¸t triÓn c¸c hiÓu biÕt quy luËt vËt lý tù nhiªn vµ c¸c d÷ liÖu ®ßi hái trong c¸ct×nh huèng vËt lý. HiÖn t¹i khoa häc thñy v¨n vÉn ch−a thÓ ®¹t tíi mét m«h×nh tæng qu¸t mµ cã thÓ ®−îc sö dông cho tÊt c¶ c¸c øng dông cña ng−êi södông vµ v× thÕ mét ng−êi sö dông ph¶i xem xÐt c¸ ...