Mô tả phân loại một số loài nấm ký sinh côn trùng Chi Cordyceps được thu nhận tại Sinh cảnh rừng ẩm dọc sườn Núi Langbiang, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng

Nghiên cứu này được tiến hành thu mẫu vào đợt đầu mùa mưa tháng 5 năm 2023. Mục tiêu của nghiên cứu là bước đầu tìm hiểu và định danh các loài nấm thuộc Chi Cordyceps được phân bố tại khu vực Núi Langbiang, tỉnh Lâm Đồng. Bằng việc mô tả đặc điểm hình thái kết hợp với giải phẩu hình thái để bước đầu định danh các mẫu nấm ký sinh trung thu được.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô tả phân loại một số loài nấm ký sinh côn trùng Chi Cordyceps được thu nhận tại Sinh cảnh rừng ẩm dọc sườn Núi Langbiang, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng MÔ TẢ PHÂN LOẠI MỘT SỐ LOÀI NẤM KÝ SINH CÔN TRÙNGCHI CORDYCEPS ĐƯỢC THU NHẬN TẠI SINH CẢNH RỪNG ẨM DỌC SƯỜN NÚI LANGBIANG, HUYỆN LẠC DƯƠNG, TỈNH LÂM ĐỒNG Vương Lợi 1 1. Viện Phát triển ứng dụng, Trường Đại học Thủ Dầu MộtTÓM TẮT Cordyceps là chi nấm ký sinh côn trùng, hay còn gọi là chi Nấm Đông trùng hạ thảo vì loàinấm Đông trùng hạ thảo (Ophiocordyceps sinensis) được hầu hết mọi người biết đến là thànhviên của Chi Cordyceps. Ở Việt Nam có khoảng vài chục loài nấm thuộc Chi Cordyceps phân bốtừ Bắc chí Nam. Tuy nhiên, tập trung nhiều ở những nơi có hệ sinh thái rừng tự nhiên, đa dạngthành phần loài thực vật và đa dạng thành phần loài côn trùng. Khu vực Núi Langbiang, huyệnLạc Dương, tỉnh Lâm Đồng cũng có nhiều đặc điểm tương đồng nên có thể là nơi phù hợp để cónhiều loài nấm ký sinh côn trùng thuộc chi Cordyceps phân bố. Nghiên cứu này được tiến hànhthu mẫu vào đợt đầu mùa mưa tháng 5 năm 2023. Mục tiêu của nghiên cứu là bước đầu tìm hiểuvà định danh các loài nấm thuộc Chi Cordyceps được phân bố tại khu vực Núi Langbiang, tỉnhLâm Đồng. Bằng việc mô tả đặc điểm hình thái kết hợp với giải phẩu hình thái để bước đầu địnhdanh các mẫu nấm ký sinh trung thu được. Nghiên cứu đã đạt được kết quả bước đầu phân loại4 loài nấm ký sinh côn trùng thuộc chi Cordyceps, bao gồm: Cordyceps sp1., Cordyceps sp2.,Cordyceps sp3. và Ophiocordyceps langbianensis. Nghiên cứu này là nền tảng ban đầu để có thểtiến hành các nghiên cứu chi tiết hơn về định loại, về gias trị dược liệu và hay khả năng nuôitrồng nhân tạo để thu nhận quả thể hay các hoạt chất thành phần. Từ khóa: Cordyceps, mô tả hình thái, Nấm ký sinh côn trùng1. GIỚI THIỆU Tại Việt Nam, tính đến nay chưa có tài liệu nào tập hợp đầy đủ và công bố chính xác sốlượng loài nấm ký sinh côn trùng thuộc Chi Cordyceps được phát hiện và phân bố tại Việt Nam.Khu vực Núi Mẹ thuộc Cụm Núi Langbiang, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng với đa dạnghệ sinh thái rừng ẩm dọc theo tuyến đường lên đỉnh Núi Mẹ. Tại đây đã có rất nhiều nghiên cứuvề đa dạng hệ thực vật, lưỡng cư, côn trùng, nấm lớn và trong đó đặc biệt là các loài nấm kýsinh công trùng thuộc chi Cordyceps. Năm 2011, Phạm Thị Hạnh và cộng sự đã ghi nhận loài mới Ophiocordycepslangbianensis tại khu vực Núi Langbiang [1]. Năm 2021, Lao Đức Thuận và công sự đã tiếnhành phân tích đặc điểm di truyền và sinh học phân tử loài Ophiocordyceps langbianensis khẳngđịnh chính xác đây là loài khác biệt so với các loài trước đây đã được ghi nhận [2]. Năm 2015, tác giả Nguyễn Phương Đại Nguyên ghi nhận 10 loài nấm thuộc họClavicipitaceae thuộc 3 chi Cordyceps, Ophiocordyceps và Isaria (Hình 1.1) tại Vườn QuốcGia, Chư Yang Sin, tỉnh Đắk Lắk. Đa số các loài nấm sống kí sinh trên kiến và ong. Các mẫunấm kí sinh côn trùng thu được chủ yếu phân bố trên mặt đất và trên lá cây.[3] 353 Năm 1982, Kobayasi đã xây dựng được một khóa định loại cho nhóm nấm Cordyceps vàTorrubiella dựa trên bộ mẫu có 282 loài Cordyceps, 59 loài Torrubiella và 75 loài thuộc cácchi khác, đây được coi là khóa định loại hình thái hoàn chỉnh nhất cho nhóm nấm này. Theokhóa định loại này, chi nấm Cordyceps gồm 3 dưới chi Ophiocordyceps, Eucordyceps vàNeocordyceps dựa trên cơ sở cấu tạo thể chén (perithecia) và bào tử túi (ascospore). Ở các loàidưới chi Ophiocordyceps, thể chén có thể ẩn hoặc nhô lên bề mặt vùng sinh sản, bào tử túi hìnhthoi, có vách ngăn nhưng không tách rời thành các bào tử thứ cấp. Ở các loài dưới chiEucordyceps, thể chén có thể ẩn sâu hoặc nhô lên, bào tử túi hình trụ, có vách ngăn và thườngtách rời tạo nên các bào tử thứ cấp hình trụ cụt. Ở các loài dưới chi Neocordyceps, thể chénluôn luôn ẩn sâu, bào tử túi hình thoi, có vách ngăn…[4] Hình 1. Một số loài nấm ký sinh côn trùng họ Clavicipitaceae Núi Langbiang là một cụm núi cao nằm cách thành phố Đà Lạt 12 km thuộc địa phậnhuyện Lạc Dương. Hai núi cao nhất tại đây là núi Bà cao 2.167 m và núi Ông cao 2.124 m sovới mặt nước biển. Nhìn từ trung tâm thành phố Đà Lạt có thể thấy núi Bà nằm bên trái, núiÔng nằm bên phải. Langbiang được ví như nóc nhà của Đà Lạt. 3542. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Các loài nấm Cordyceps ký sinh trên ấu trùng côn trùng phân bố ở sinh cảnh rừng ẩm dọcsườn Núi Bà, Cụm núi LangBiang, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng. 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Đi thực địa thu mẫu nấm Lộ trình thu mẫu được thực hiện dọc theo tuyến đường mòn người dân địa phương và cácdu khách thích leo núi thường đi lên đỉnh núi Bà với độ cao 2.167m so với mực nước biển. Thời điểm thực hiện thu mẫu: tháng ...